Bác sĩ lý giải vì sao béo phì dễ gây ung thư

Ảnh minh hoạ.

Những bệnh có thể mắc

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng những người béo phì phải đối mặt với nguy cơ ung thư vú, đại trực tràng, thực quản, tiền liệt tuyến...Vì vậy, nhận thức đúng về tác hại của béo phì và mối liên hệ với bệnh ung thư có vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát ung thư hiện nay.

BSCKI. Nguyễn Anh Tuấn - Khoa Xạ trị - Xạ phẫu - Bệnh viện TƯQĐ 108 cho biết Béo phì là tình trạng tích lũy mỡ quá mức và không bình thường tại một vùng cơ thể hay toàn thân đến mức ảnh hưởng tới sức khỏe.

Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây béo phì như: Lối sống, thói quen ăn uống, bệnh lý rối loạn hormon, yếu tố di truyền, yếu tố kinh tế...

Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới, một người trưởng thành có chỉ số BMI trong khoảng 25 – 29,9 được xem là thừa cân, và một người trưởng thành có chỉ số BMI > = 30 được xem là béo phì. BMI = W (kg) / H (met), trong đó W: cân nặng, H: chiều cao.

Bác sĩ Tuấn cho biết các nghiên cứu chỉ ra rằng béo phì - nguyên nhân thứ 2 gây ung thư sau hút thuốc

Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Mỹ năm 2017 (American Cancer Society), béo phì là nguyên nhân thứ 2 gây ung thư sau hút thuốc lá và được các chuyên gia dự đoán sẽ trở thành nguyên nhân hàng đầu trong thập kỷ tới.

Hàng năm, có khoảng 1,7 triệu người Mỹ được chẩn đoán ung thư, trong số đó có 40% trường hợp có liên quan với các dấu hiệu thừa cân, béo phì. Tại Anh, cứ 20 người được chẩn đoán ung thư thì có 1 người bị béo phì.

Theo thống kê của Tổ chức nghiên cứu ung thư Anh (Cancer Research UK), béo phì là nguyên nhân gây ra 18.100 ca ung thư mỗi năm và có xu hướng tăng lên 670.000 ca trong 20 năm tới. Điều đáng nói là kết quả khảo sát của Tổ chức Phòng chống Ung thư Anh (PRCP) cho thấy người dân chưa quan tâm và chưa có nhận thức đúng về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư: Có đến 75% trong 3293 người tham gia không nghĩ rằng béo phì có thể gây ung thư.

Vì sao gây ung thư?

Bác sĩ Tuấn cho biết bình thường các chất béo trong cơ thể có hai chức năng chính: Dự trữ năng lượng và liên tục lan truyền thông tin và chỉ dẫn đến phần còn lại của cơ thể. Những thông tin này có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng tế bào, phản ứng hóa học trong tế bào và chu kỳ sinh sản của cơ thể. Khi có quá nhiều chất béo trong cơ thể, những tín hiệu được truyền đi xung quanh cơ thể có thể gây ra các rối loạn, là nguồn gốc gây ung thư. Trong đó có ba cơ chế chính đã được các nghiên cứu công bố.

Thứ nhất quá trình viêm: khi có nhiều tế bào mỡ trong cơ thể, các tế bào miễn dịch chuyên biệt tăng tiết cytokine, từ đó thúc đẩy quá trình viêm mạn tính, làm cho các tế bào phân chia nhanh hơn, khi xảy ra trong một thời gian dài có thể gây ra tổn thương DNA dẫn đến ung thư.

Bác sĩ Tuấn cho ví dụ: viêm cục bộ mạn tính gây ra bởi bệnh trào ngược dạ dày thực quản có khả năng gây ung thư biểu mô tuyến thực quản. Béo phì là một yếu tố nguy cơ sỏi mật, đặc trưng bởi tình trạng viêm túi mật mãn tính, có nguy cơ gây ung thư túi mật.

Thứ hai hormone tăng trưởng: Quá nhiều chất béo trong cơ thể có thể làm tăng lượng insulin và các yếu tố tăng trưởng khác giống như insulin-1 (IGF-1). (Tình trạng này được gọi là hyperinsulinemia hoặc kháng insulin, tiền đề của bệnh tiểu đường type 2.) Mức độ cao insulin và IGF-1 làm cho các tế bào phân chia thường xuyên hơn. Điều này có thể thúc đẩy sự phát triển của ung thư đại tràng, thận, tuyến tiền liệt và nội mạc tử cung.

Thứ ba hormon giới tính, sau thời kỳ mãn kinh: Mô mỡ trong cơ thể tạo ra lượng estrogen dư thừa. Estrogen do tế bào mỡ tạo ra có thể làm cho tế bào phân chia nhanh hơn ở vú và nội mạc tử cung (hai loại ung thư liên quan chặt chẽ nhất với béo phì), làm tăng nguy cơ gây đột biến các tế bào và ung thư.

Ngoài ra, các tế bào mỡ tạo ra Adipokine, hormon có thể kích thích hoặc ức chế sự phát triển tế bào. Tế bào mỡ cũng có thể có tác động trực tiếp và gián tiếp lên các chất điều hòa tăng trưởng tế bào khác, bao gồm mTOR và AMP-activated protein kinase.

Chính vì thế, bác sĩ Tuấn khuyến cáo ngay từ hôm nay phòng bệnh chính là phòng béo phì bằng cách hãy ăn nhiều rau, trái cây, thịt nạc và ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thực phẩm và đồ uống có nhiều đường, bỏ thuốc lá, uống ít rượu bia. Tăng cường vận động: đi bộ, chơi thể thao, lao động chân tay... Tập thể dục ít nhất 3 lần mỗi tuần, mỗi lần ít nhất 30 phút.