Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 (BLHS năm 2015). Theo đó, phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật lần này liên quan đến 141 điều: 43 điều sửa đổi về kỹ thuật, 97 điều sửa đổi về nội dung và bãi bỏ 1 điều.

Cũng theo Tờ trình, cần bổ sung các chất ma túy mới phát hiện (chất XLR-11 được tẩm ướp trong “cỏ Mỹ” và lá “Khat” có chứa chất ma túy Cathinone) vào cấu thành các tội phạm về ma túy để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống ma túy.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đọc Tờ trình

Đồng thời, bổ sung quy định xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy, làm cơ sở cho việc xử lý hình sự đối với các tội phạm về ma túy. Cụ thể, đối với trường hợp phạm tội ma túy đặc biệt nghiêm trọng mà BLHS quy định khung hình phạt đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình (tức là khoản 4 các Điều 248 - 252 của BLHS năm 2015) thì phải xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga cho biết: Đa số ý kiến UBTP tán thành với quan điểm của Chính phủ về việc bổ sung chất ma tuý XLR-11 (được tẩm trong “cỏ Mỹ”) thuộc danh mục II và lá cây “Khat” (có chứa chất ma túy Cathinone) thuộc danh mục I quy định tại Nghị định số 82/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 của Chính phủ.

Thực tiễn đấu tranh phòng, chống ma túy ở nước ta cho thấy tội phạm về ma túy diễn biến rất phức tạp, khó lường; thủ đoạn phạm tội tinh vi, xảo quyệt như tẩm các chất ma túy vào tem giấy, bóng bay (ma túy tem, bóng cười…) gây hậu quả rất nghiêm trọng, đòi hỏi phải xử lý kịp thời, nghiêm minh. “Do đó, để bảo đảm chủ động, linh hoạt trong đấu tranh với tội phạm về ma túy, thì cần phải có quy định mang tính dự báo làm cơ sở cho việc xử lý tội phạm khi phát hiện vật thể hoặc loại cây mới có chứa chất ma túy mà không phải sửa đổi, bổ sung BLHS”, bà Nga phân tích.

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, tránh việc lạm dụng thì dự thảo Luật cần quy định rõ là: các chất ma túy khác được Chính phủ quy định trong danh mục chất ma túy và tiền chất theo quy định của Luật phòng, chống ma túy. Đồng thời quy định nguyên tắc xác định khối lượng, thể tích của các chất ma túy mới được phát hiện tương ứng với các chất đã được quy định trong điều luật, bảo đảm cho việc áp dụng thống nhất.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga đọc báo cáo thẩm tra

Về việc giám định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích ma túy đối với tội phạm ma túy đặc biệt nghiêm trọng có khung hình phạt đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình, đa số ý kiến UBTP không tán thành với quy định của dự thảo Luật và cho rằng, quy định này không hợp lý, bất bình đẳng vì trong cùng 1 điều luật, khoản 4 phải giám định hàm lượng, trong khi đó, khoản 1, 2 và 3 lại không giám định.

“Một người mua bán 100g heroin sẽ phải giám định hàm lượng, sau khi giám định thì hàm lượng chất ma túy chỉ còn dưới 1g, như vậy họ sẽ chỉ bị áp dụng khoản 1 Điều 251 để xử lý với khung hình phạt đến 7 năm tù. Người khác mua bán 99g heroin thuộc khoản 3 có khung hình phạt đến 20 năm tù thì không phải giám định hàm lượng và áp dụng khoản này để xử phạt”, bà Nga lấy ví dụ. Đồng thời cho rằng, quy định này cũng dẫn đến việc không thể xác định được thẩm quyền xét xử, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, miễn trách nhiệm hình sự…

Bên cạnh đó, thực tiễn xử lý thời gian qua cho thấy, nhiều vụ án ma túy là án truy xét, không thu giữ được chất ma túy nên không giám định được hàm lượng; một số vụ xử lý trách nhiệm hình sự căn cứ vào ý chí chủ quan của người phạm tội chứ không chỉ phụ thuộc vào hàm lượng chất ma túy (một người có ý thức chủ quan là mua bán ma túy, trường hợp giám định không phải là chất ma túy thì vẫn bị xử lý trách nhiệm hình sự).

Mặt khác, theo quy định tại các điều từ 248 đến 252 thì có loại ma tuý không cần phải giám định hàm lượng như heroin, cocain…, nhưng có loại ma tuý bắt buộc phải giám định hàm lượng mới xử lý được như xái thuốc phiện, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, các chất ma tuý ở thể rắn được hoà thành dung dịch, chất ma tuý ở thể lỏng đã được pha loãng.

“Do đó, việc quy định phải giám định hàm lượng hay không phải giám định hàm lượng chất ma túy để xác định trọng lượng là rất khó thực hiện”, Chủ nhiệm UBTP nêu.