Cá chết trên sông La Ngà có phải do thiên tai?

Cá chết trắng bè

Khoảng 22h ngày 20/05/2018, khoảng 1.500 tấn cá của 80 hộ dân nuôi ở các lồng bè trên sông La Ngà thuộc huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai đột ngột “lăn” ra chết. Người dân không kịp trở tay. Nhiều người chỉ biết đứng nhìn cá chết trong nước mắt. Số lượng cá chết tăng nhanh. Theo thống kê của UBND huyện Định Quán, ngày 1/6/2018, số lượng cá chết ở làng bè sông La Ngà hơn 1.900 tấn.

Ngay sau sự cố, nhiều cơ quan chức năng của tỉnh Đồng Nai vào cuộc để xác định nguyên nhân. Đến 12 giờ trưa hôm sau, mẫu nước sông La Ngà được đem về xét nghiệm. Kết luận cuối cùng nguyên nhân gây chết cá là do “thiên tai”.

Các hộ nuôi cá tại làng bè trên sông La Ngà đều cho rằng nguyên nhân làm cá chết đồng loạt là do nhân tai

Chưa dừng lại, tình hình trên tiếp tục xả ra trong hai ngày 16 và 17/12/2018, thêm 3 tấn cá nuôi trên sông La Ngà lại tiếp tục “lăn” ra chết đột ngột. Lần này, nhiều hộ dân phát hiện trước khi cá chết, nước sông La Ngà quanh khu vực các bè nuôi cá bốc mùi hôi và có màu lạ giống với lần cá chết vào tháng 5 vừa qua.

Theo họ, quanh khu vực nuôi cá có một số xưởng sản xuất xoài có dấu hiệu xả thải theo đường suối Tam Bung ra sông La Ngà. Đây là nguyên nhân gây cá chết hàng loạt.

Không đồng tình với kết luận cá chết do thiên tai của chính quyền, nhiều hộ dân đã tìm đến cơ sở sản xuất của công ty Phúc Lộc Thọ, nơi mà theo các chủ bè trong vụ cá chết hàng loạt khẳng định vào thời điểm xảy ra vụ việc, nước thải từ các hồ chứa của công ty này tràn ra ngoài theo đường suối Tam Bung dội xuống sông La Ngà.

Mặc dù kết luận cá chết do thiên tai, nhưng những hộ nuôi cá phía thượng nguồn, cách vị trí có thiên tai vài trăm mét thì cá không chết.

Hàng loạt hóa chất độc hại môi trường

Theo chân tốp công nhân làm việc tại nhà xưởng, 10 giờ sáng một ngày cuối tháng 2/2019, chúng tôi có mặt tại xưởng để nhận xoài về khu vực gia công.

Một số công nhân làm lâu năm tại đây cho biết nguồn xoài được lấy từ Campuchia. Xoài xanh được vận chuyển về xưởng, tưới thuốc để ủ chín.

Theo những công nhân làm công đoạn gọt xoài, khi vào mùa khoảng tháng 3-5, lượng xoài chín chở về xưởng lên đến hàng trăm tấn mỗi ngày, phải có đến gần 300 công nhân làm việc cả ngày lẫn đêm mới kịp đợt xoài chín. Trung bình, ca làm 8 tiếng mỗi công nhân lành nghề gọt được 200–300 kg xoài thành phẩm.

Trong 30 phút làm việc, trung bình mỗi công nhân gọt xoài sẽ phải đổ bỏ 2 xô nước rửa xoài tương ứng với khoảng 20 lít nước thải. Ước lượng nước thải trong ngày tại khâu gọt xoài vào khoảng 96m3/ngày.

Một đoạn suối Tam Bung phía sau 2 cơ sở sản xuất thực phẩm Thuận Hương và Phúc Lộc Thọ hoạt động bị ô nhiễm nặng do các tạp chất thải bị lắng xuống đáy suối và có mùi hôi nồng nặc

“Công nhân làm việc trong xưởng được chia thành từng đội, đội em làm là đội gọt xoài, như anh là đội ngâm xoài và đóng gói xoài thành phẩm, ngoài ra còn có đội ủ xoài, chất xoài…” - Anh S., một công nhân làm việc tại đây, cho biết.

Khu nhà xưởng của Phúc Lộc Thọ được chia thành 2 khu tách biệt: khu ủ xoài và khu gia công gọt vỏ xoài. Mặc dù nhà xưởng rộng khoảng 10 ha, hoạt động đã lâu với quy mô hơn 300 công nhân làm việc mỗi ngày nhưng lại không có bảng tên công ty.

Lượng nước thải nhiều nên hệ thống đường ống xả thải tại đây được bố trí phức tạp và kín đáo. Nước thải từ các khu sản xuất xả ra liên tục nhưng ngoài 2 bể chứa diện tích khoảng 5m x 10m, được “trùm” kín bằng những tấm bạt xanh. Lạ một điều là trong 1 tuần lễ làm việc, với lượng nước thải lớn, nhưng 2 hồ chứa này không có dấu hiệu đầy.

Cả khu xưởng sản xuất có tổng cộng 3 hệ thống đường ống xả thải với 2 hệ thống ống dẫn nước thải có chứa chất hóa học được pha trực tiếp với nước tại khi ủ xoài chín và khu ngâm xoài thành phẩm, 1 hệ thống xả nước thải rửa xoài ở khu vực gia công gọt xoài.

“Xoài miếng được ngâm nước có pha chất bảo quản để cho miếng xoài đông lại, không bị nát. Còn nước ngâm xoài bên đội của anh được dẫn theo đường ống đưa vào bể chứa. Cứ cách 1-2 ngày là có xe bồn tới hút, chở đi. Nhưng chỉ hút vào buổi tối thôi, còn chở đi đâu, có xử lý hay không thì anh không biết. Nhưng nước này độc hại lắm.” - Anh S - một công nhân làm tại khâu ngâm, chia sẻ.

Rõ ràng việc sản xuất tại Phúc Lộc Thọ có lượng nước thải không hề nhỏ nhưng theo chính quyền địa phương lượng nước này không xả thải vào môi trường. Lượng nước thải lớn này được xả đi đâu? Chính vì không ai trả lời được câu hỏi này đã trở thành nguyên nhân dẫn đến bức xúc của người dân bị thiệt hại.