Hai thành phố sẽ bị 'nhấn chìm' nếu vỡ đập hồ Núi Cốc

Dòng thấm xuất hiện ở mái hạ lưu đập.

 

Ngày 20/6, tỉnh Thái Nguyên cho khoan thăm dò khảo sát để chốt phương án sửa chữa đập chính hồ Núi Cốc - nơi đang bị thấm nước. Công việc được thực hiện khẩn trương bởi đang mùa mưa bão, nước đổ về nhiều có thể gia tăng áp lực, đe dọa vỡ đập.

Được xây dựng từ năm 1972 đến 1982, hồ Núi Cốc có một đập chính, 7 đập phụ. Đập chính nằm ở xã Phúc Trìu (TP Thái Nguyên), cao 27 m, dài 480 m, rộng 5 m, cao trình đỉnh đập (độ cao so với mực nước biển) là 49 m. Công trình có vai trò chủ lực ngăn dòng chảy sông Công, giữ nước trong hồ Núi Cốc.

Theo ông Nguyễn Công Thịnh, Giám đốc Công ty TNHH MTV khai thác thủy lợi tỉnh Thái Nguyên, từ năm 2014 khu vực đập chính bắt đầu có vết thấm nhỏ nhưng không gây nguy hiểm. Đến tháng 4/2017, lượng nước thấm qua đập chính ngày càng tăng và lan rộng, công ty đã báo cáo Sở Nông nghiệp và UBND tỉnh.

Cụ thể, hiện tượng thấm xảy ra ở vai đập phía bờ hữu tạo thành từng rãnh nước nhỏ. Mái hạ lưu đập chính bờ tả cũng bị thấm. Rãnh thoát nước hạ lưu đập bị gãy đổ dài 200 m, mái lát thượng lưu có một số vị trí lún sụt, hư hỏng. 

 

Dòng thấm xuất hiện ở vai trái mái hạ lưu đập.

 

Được mời tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án đảm bảo an toàn hồ Núi Cốc, đại diện Tổng công ty Tư vấn xây dựng thủy lợi Việt Nam phân tích, do đập chính hồ đắp bằng đất. Qua 40 năm chất lượng đất xuống cấp dẫn đến hệ số thấm của đất đập vượt quá tiêu chuẩn khoảng 3-5 lần, có điểm 6 lần.

Đống đá tiêu thoát nước thân đập về nguyên lý phải thông thoáng để nước đi qua, nhưng thực tế bị tắc dẫn đến nước thấm dâng cao. Việc gia cố mái hạ lưu bằng tấm bê tông cốt thép vô hình chung đã bịt kín đường thoát của dòng thấm. Do đó nước ứ đọng dâng cao trong thân đập và thoát ra tại những vị trí xung yếu (khe hở) của tấm lát bê tông.

Nước thấm lâu ngày trong thân đập làm trôi lớp đất cát, đến giới hạn nào đó sẽ bị phá vỡ, gây vỡ đập. Theo ông Thịnh, nếu điều này xảy ra, vùng hạ du gồm TP Thái Nguyên, TP Sông Công, thị xã Phổ Yên, huyện Phú Bình và một phần của tỉnh Bắc Giang sẽ bị ngập.

Trước nguy cơ mất an toàn, UBND tỉnh ban bố tình trạng khẩn cấp. Sở Nông nghiệp phải theo dõi 24/24h khu vực bị thấm, báo cáo diễn biến và tham mưu các biện pháp xử lý khi có tình huống xấu. Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai phối hợp với địa phương vùng hạ lưu thông báo rộng rãi tình trạng thấm thân đập để người dân biết, chủ động phòng tránh khi có diễn biến bất lợi... 

 

Khu vực khoan thăm dò trên đập chính. Ảnh: Gia Chính.

 

Nhằm nhanh chóng khắc phục sự cố, Tổng công ty Tư vấn xây dựng thủy lợi Việt Nam đề xuất khoan phụt vữa tạo màng chống thấm tại tim đập, bóc toàn bộ tấm lát bê tông mái hạ lưu đập chính từ cao trình 42 xuống 32 và sửa chữa đống đá tiêu nước. Với công nghệ Việt Nam hiện có, vấn đề xử lý không quá phức tạp.

Tại cuộc họp của tỉnh Thái Nguyên với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng các nhà khoa học ngày 19/6, đa số ý kiến đồng tình với cách làm trên, tuy nhiên phương án này chưa được chốt. Phương án phụ được UBND tỉnh xây dựng nhiều năm nay là phá đập phụ số 5 để giữ đập chính. Khu vực này dân cư thưa thớt nên giảm tối đa thiệt hại.

Hồ Núi Cốc được tạo nên sau khi đập ngăn sông Công được xây dựng, cách trung tâm thành phố Thái Nguyên khoảng 15 km. Bờ tả thuộc các xã Tân Thái (huyện Đại Từ), Phúc Xuân, Phúc Trìu (TP Thái Nguyên), bờ hữu thuộc các xã Bình Thuận, Lục Ba, Vạn Thọ, Phúc Thọ.

Đây là hồ chứa nhân tạo đa mục tiêu, gồm cấp nước tưới cho 12.000 ha đất canh tác nông nghiệp; cấp nước cho công nghiệp 40-70 triệu m3 mỗi năm; phòng lũ; khai thác du lịch; nuôi trồng thủy sản và cải thiện môi trường. Hồ Núi Cốc cũng là một trong những điểm du lịch nổi tiếng ở phía Bắc.

Tạp chí điện tử Hoà Nhập, cơ quan ngôn luận của Hiệp hội Doanh nghiệp của Thương binh và NKT Việt Nam, liên tục cập nhật thông tin liên quan về lĩnh vực kinh doanh của Thương binh và Người khuyết tật như: Đầu tư, kinh doanh, thương mại, dịch vụ, bất động sản, sức khỏe. Ngoài ra, Tạp chí cũng xin giới thiệu tới độc giả những bài viết về chính sách cho người có công, tấm gương thương binh, người khuyết tật vượt khó, doanh nhân thương binh, người khuyết tật tiêu biểu, doanh nghiệp của thương binh và người khuyết tật. Kính mời độc giả đón đọc. Mọi ý kiến đóng góp và chia sẻ xin liên hệ qua email tapchihoanhap@gmail.com.