Tóm tắt nội dung vụ án.

Nguyên đơn ông Vương Chấn Ẻm trình bày: Ngày 20/3/1990, vợ chồng ông đã mua căn nhà số 58 Lê Lợi, phường 2 thị xã Cà Mau (nay là TP. Cà Mau) do Sở Xây dựng tỉnh Minh Hải (nay là tỉnh Cà Mau) đại diện cho bên bán. Theo Hợp đồng mua bán ban đầu ngày 20/6/1990, thì diện tích ông mua là 114,3m2, với giá 37,70 lượng vàng 24K, có tứ cận: Đông giáp nhà số 56 Lê Lợi, Tây giáp nhà số 60 Lê Lợi, Nam giáp đường Lê Lợi, Bắc giáp nhà số 20 Trần Hưng Đạo (cũ), nay là đường Lê Lai. Phía sau hậu không ghi tiếp giáp với nhà 54 là do hậu nhà 54 chỉ giáp 1 phần với vách tường gạch nhà vệ sinh của ông. Trong Biên bản bàn giao nhà đất ngày 21/7/1990 thể hiện diện tích 168,11m2 là do Sở Xây dựng giao thêm phần diện tích đất trống trong khuôn viên hậu nhà số 58 và nhà số 20, đồng thời ông phải trả thêm 8,3 lượng vàng 24K cho Sở Xây dựng về phần diện tích chênh lệch này. Hiện nay, vợ chồng ông đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở ngày 23/11/1999, diện tích 168,11m2. Trong quá trình quản lý, sử dụng, đến tháng 7/2004, khi ông phá dỡ nhà cũ để sửa chữa, xây dựng mới thì phát sinh tranh chấp đối với phần diện tích có kích thước ngang 3,5m x 0,8m, tổng diện tích 2,8m2. Đây là phần không gian trên mái nhà vệ sinh của ông, phía trên là phần lan can của nhà số 54 do ông Tạ Lâm quản lý, sử dụng. Do đó, ông yêu cầu ông Tạ Lâm phải tháo dỡ phần lấn chiếm trả lại không gian cho ông.

Bị đơn ông Tạ Lâm (Múa) do anh Tạ Thanh Vân đại diện theo ủy quyền trình bày: Ngày 16/6/1990, ông Tạ Lâm mua căn nhà số 54 Lê Lợi của Ban Tài chính thị xã Cà Mau (nay là TP.Cà Mau) theo đơn xin mua bán nhà số 54 Lê Lợi ngày 16/5/1990, nhà số 54 Lê Lợi có kích thước nhà trước ngang 3,6m, dài 11m, cao 3,5m; nhà sau ngang 3,4m, dài 11m, cao 3,5m. Biên bản bàn giao nhà ngày 18/6/1990, Ban Tài chính thị xã Cà Mau bàn giao căn nhà 54 Lê Lợi cho ông Tạ Lâm, không nêu kích thước cụ thể. Theo bản vẽ hiện trạng, nhà số 54 Lê Lợi do Sở Xây dựng đo vẽ ngày 20/8/1991 thể hiện tầng 1 có chiều ngang mặt tiền đường Lê Lợi là 3,7m, chiều ngang mặt hậu là 3,5m, chiều dài 22m, có phần lan can trên tầng 1 phía sau nhà. Do thiếu ánh sáng nên ông Tạ Lâm đã đập bỏ phần tường phía trên để rào lưới B40 và sau đó xây lại bức tường như cũ. Vì vậy, ông không đồng ý yêu cầu của ông Ẻm đồng thời ông Tạ Lâm có đơn phản tố, yêu cầu ông Ẻm phải trả lại phần đất phía dưới cho gia đình ông sử dụng.

Sửa bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Cà Mau.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 12/2016/DS-ST ngày 26/2/2016 (lần 4) của TAND TP.Cà Mau quyết định:

1.Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông Vương Chấn Ẻm; Buộc bị đơn ông Tạ Lâm phải tháo dỡ mọi công trình kiến trúc trên phần lan can tầng 1, có kích thước ngang 3,5m, dài 0,8m phía sau nhà số 54 Lê Lợi, phường 2, TP.Cà Mau, trên mái nhà vệ sinh của ông Ẻm, thuộc kết cấu phần sàn nhà vệ sinh của ông Ẻm, để trả lại phần vị trí không gian theo chiều thẳng đứng của căn nhà.

2.Không chấp nhận yêu cầu phản tố của ông Tạ Lâm kiện đòi ông Vương Chấn Ẻm phần diện tích đất phía dưới lan can hiện do ông Ẻm quản lý, có kích thước ngang 3.5m, dài 0,8m. Ngày 8/3/2016, anh Tạ Thanh Vân kháng cáo, không đồng ý với bản án sơ thẩm.

Bản án giám đốc thẩm của TAND cấp cao tại TP.HCM

Tại bản án dân sự phúc thẩm số 151/2016/DS-PT (lần 4) ngày 9/8/2016, TAND tỉnh Cà Mau quyết định: Không chấp nhận yêu cầu kháng cáo của bị đơn ông Tạ Lâm, chấp nhận sự tự nguyện của nguyên đơn ông Vương Chấn Ẻm; Sửa 1 phần quyết định của bản án dân sự sơ thẩm số 12/2016/DS-ST ngày 26/2/2016 của TAND TP. Cà Mau, tuyên xử: Chấp nhận sự tự nguyện của ông Vương Chấn Ẻm hỗ trợ cho ông Tạ Lâm phần vật tư xây dựng lan can ông Tạ Lâm tháo dỡ, với số tiền 5 triệu đồng. Ngày 31/7/2017, anh Tạ Thanh Vân- là đại diện theo ủy quyền của ông Tạ Lâm, có đơn đề nghị giám đốc thẩm đối với bản án dân sự phúc thẩm của TAND tỉnh Cà Mau.

Ngày 9/8/2017, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Cà Mau có Công văn số 09/KN-MTTQ-BTT đề nghị kháng nghị hủy bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và bản án dân sự sơ thẩm số 12/2016/DS-ST ngày 26/2/2016 của TAND TP.Cà Mau và giữ nguyên hiện trạng căn nhà số 54 Lê Lợi, phường 2 TP.Cà Mau của ông Tạ Lâm, bác yêu cầu khởi kiện của ông Vương Chấn Ẻm. Ngày 4/10/2017, Ban Pháp chế HĐND tỉnh Cà Mau có Công văn số 292/HĐND-PC đề nghị kháng nghị bản án dân sự phúc thẩm trên.

Căn cứ các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại TP.HCM thấy rằng, nhà số 54 Lê Lợi của ông Tạ Lâm (Múa) và nhà số 58 Lê Lợi của ông Vương Chấn Ẻm, trước đây đều do Nhà nước quản lý và có phần hậu giáp nhau. Ngày 20/3/1990, Sở Xây dựng tỉnh Minh Hải (cũ) bán căn nhà số 58 Lê Lợi cho ông Ẻm và ngày 16/6/1990, Ban Tài chính thị xã Cà Mau (cũ) bán căn nhà số 54 Lê Lợi cho ông Tạ Lâm. Trong quá trình quản lý, sử dụng hai bên không tranh chấp. Năm 2004, khi ông Ẻm phá dỡ nhà cũ để sửa chữa, xây mới thì phát sinh tranh chấp đối với phần diện tích có kích thước ngang 3,5m x 0,8m, tổng 2,8m2. Đây là phần không gian trên mái nhà vệ sinh của ông Ẻm, phía trên là phần lan can nhà số 54 của ông Tạ Lâm. Trong quá trình giải quyết vụ án, các đương sự đều xác định phần diện tích tranh chấp có sẵn từ trước khi hai bên mua và tồn tại từ khi tiếp nhận bàn giao nhà đến nay. Ông Ẻm cho rằng ông đang quản lý, sử dụng phần diện tích đất phía dưới thì đồng thời được hưởng khoảng không phía bên trên nên yêu cầu ông Tạ Lâm tháo dỡ phần kiến trúc bên trên. Ông Tạ Lâm không đồng ý yêu cầu của ông Ẻm và cho rằng hồ sơ đo vẽ hiện trạng nhà bán cho ông thể hiện phần phía sau tầng 1 có phần kiến trúc đưa ra khỏi phần nhà chính 0,8m (gọi là ban công). Như vậy, hiện trạng nhà đất trên đã tồn tại từ trước khi hai bên mua nhà thuộc Nhà nước quản lý. Do đó cần phải giữ nguyên hiện trạng phần diện tích đất, khoảng không mà các đương sự đang quản lý, sử dụng theo quy định tại Khoản 2 Điều 279 Bộ luật Dân sự năm 1995 “Trong trường hợp quyền sử dụng đất hạn chế bất động sản liền kề đã được xác lập cho chủ sỡ hữu nhà, người sử dụng đất thì người được chuyển giao nhà, quyền sử dụng đất cũng được hưởng quyền đó”.

Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Ẻm, buộc ông Tạ Lâm phải tháo dỡ công trình kiến trúc trên phần lan can để trả lại phần vị trí không gian theo chiều thẳng đứng của nhà ông Ẻm và không chấp nhận yêu cầu phản tố của ông Tạ Lâm, là không đúng quy định nêu trên. Từ đó, HĐXX quyết định: Chấp nhận kháng nghị số 21/2019/KN-DS ngày 15/5/2019 của Chánh án TANDTC; Sửa bản án dân sự phúc thẩm số 151/2016/DS-PT ngày 9/8/2016 của TAND tỉnh Cà Mau về việc tranh chấp ranh giới giữa các bất động sản liền kề, giữa nguyên đơn ông Vương Chấn Ẻm và bị đơn ông Tạ lâm (Múa). Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông Vương Chấn Ẻm, buộc bị đơn ông Tạ Lâm, phải tháo dỡ mọi công trình kiến trúc trên phần lan can tầng 1, có kích thước ngang 3,5m dài 0,8m phía sau nhà số 54 Lê Lợi, phường 2, TP.Cà Mau trên mái nhà vệ sinh của ông Ẻm, thuộc kết cấu phần sàn nhà vệ sinh của ông Ẻm để trả lại phần vị trí không gian theo chiều thẳng đứng của nhà ông Ẻm, Giữ nguyên hiện trạng sử dụng của ông Vương Chấn Ẻm và ông Tạ Lâm.

Bản án số 173/2019/GĐT ngày 5/7/2019 của TAND cấp cao tại TP.HCM được dư luận đồng tình, đã chấm dứt vụ tranh chấp cái ban công kéo dài 15 năm đi tìm công lý của gia đình ông Tạ Lâm.