Ngày xuân nói chuyện tiết kiệm

Từ chuyện tiết kiệm trong dân gian...

Chính sách tiết kiệm đã được ông cha ta xem trọng ngay từ thuở xa xưa. Khi đó, tiết kiệm được coi như là một tiêu chí để bảo đảm cuộc sống hàng ngày cho mỗi gia đình tránh những xáo trộn và bất trắc xảy ra. Câu ngạn ngữ: “liệu cơm gắp mắm”, như lời nhắn nhủ: Những chủ nhân gia đình cần phải biết chi tiêu như thế nào cho phù hợp với túi tiền hạn hẹp. Sống trong một xã hội phong kiến, đầy rẫy những hủ tục ma chay, cúng tế, giỗ chạp, cưới xin, lễ hội ..., song câu ngạn ngữ “tuỳ tiền biện lễ” vẫn ra đời, tồn tại trong dân gian và còn giữ nguyên giá trị đến ngày nay. Cho dù phải sống và tồn tại trong điều kiện “ăn không đủ no, mặc không đủ ấm”, song nếu biết tiết kiệm và ứng xử theo phương sách “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”, thì vẫn có được một cuộc sống dễ chịu hơn. Trong sinh hoạt thường nhật, ông cha ta luôn xác định tiết kiệm là tiêu chí quan trọng nhất. Không thế, mà ngạn ngữ đã có câu “buôn tàu, bán bè không bằng ăn dè, ở xẻn”. Cũng ngay từ ngày đó, ông cha ta cũng đã tiên đoán và đưa ra lời cảnh báo cho những ai có lối sống “vung tay quá trán” hay “vén tay đốt nhà táng” thì ắt có ngày “khuynh gia, bại sản” và thậm chí còn “thân bại - danh liệt”.

Chẳng nói đâu xa, ngay trong thời kỳ kháng chiến cứu quốc, nhân dân ta đã có phong trào “hũ gạo tiết kiệm”, bằng cách mỗi bữa nấu ăn, từng gia đình bớt một nhúm gạo cho vào hũ, cuối tháng góp lại, gửi ra tiền tuyến. Nhờ mọi người hưởng ứng tốt phong trào này, mà Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân chiến thắng được 3 loại giặc “đói, dốt và ngoại xâm”. Với khuôn khổ một bài báo, chúng tôi khó có thể kể hết được những chuyện tiết kiệm trong dân gian, mà ông cha ta đã dày công đúc kết.

... Đến những chuyện tiết kiệm của các nhà quản lý thời nay

Nếu như trước đây, ông cha chúng ta chỉ quan tâm tới chuyện tiết kiệm chi tiêu trong sinh hoạt, giới hạn cho mỗi cá nhân, mỗi gia đình, thì nay các nhà quản lý đã phải quan tâm tới quá nhiều loại hình tiết kiệm. Nào là tiết kiệm chi tiêu trong hội nghị, tiết kiệm trong xây dựng trụ sở cơ quan, mua sắm xe con ở các cơ quan hành chính sự nghiệp; Nào là tiết kiệm chi phí sản xuất - lưu thông trong DN; Nào là tiết kiệm các khoản chi ngân sách, tiết kiệm tiêu dùng cho cả một quốc gia...; Tiết kiệm thời gian làm việc, tiết kiệm công sức và tiền của... . Vì thế, từ lâu Đảng và Nhà nước đã đưa ra chủ trương “tiết kiệm là quốc sách”, góp phần quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và xây dựng Đất nước. Để thực hiện quốc sách này, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản về tiết kiệm, chống lãng phí. Đáng chú ý là ngay trong Hiến pháp năm 1992, Điều 27 đã quy định: Mọi hoạt động kinh tế, xã hội và quản lý Nhà nước phải thực hành chính sách tiết kiệm. Tiếp đến là ngày 26/11/2013, Quốc Hội thông qua Luật Thực hành tiết kiệm chống lãng phí số 44/2013/QH13, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2014. Thực hiện Luật trên, ngày 8/9/2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 84/2014/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Theo Nghị định số 84, thì việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được áp dụng trong sử dụng các khoản chi thường xuyên của ngân sách nhà nước, trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, trong vấn đề quản lý sử dụng đất đai, trụ sở làm việc, nhà công vụ, tài nguyên thiên nhiên, trong công tác quản lý sử dụng vốn và tài sản DN nhà nước cũng như trong sản xuất và tiêu dùng của nhân dân. Nghị định cũng nêu rõ các tổ chức, cá nhân nào không thực hiện hoặc thực hiện không đúng những quy định này thì tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm phải bị xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây lãng phí phải bồi thường. Nhưng xem ra việc triển khai thực hiện các văn bản đó của cán bộ, đảng viên, nhân dân và các cơ quan, đơn vị vẫn chưa được nghiêm túc. Trong lúc, thiết bị và công nghệ sản xuất nông nghiệp thì cũ nát, lạc hậu không có vốn để đổi mới, đời sống việc làm của người lao động bếp bênh, thì nạn hội họp phô trương tốn kém; mua sắm trang thiết bị phục vụ trong công sở và văn phòng DN lại quá sang trọng, đắt tiền vượt tiêu chuẩn quy định vẫn tiếp diễn. Việc tiêu sài vung phí tiền ngân sách, công quỹ dưới nhiều hình thức, từ tinh vi, kín đáo đến trắng trợn, lộ liễu đều có cả. Tình trạng nhiều ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản đã cử người đi nước ngoài một cách “tuỳ tiện, vô tổ chức” gây ra lãng phí thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước. Ước tính, tổng chi phí cho những chuyến đi du lịch “tiền chùa” như vậy tốn khoảng 3 – 4% tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản hàng năm của cả nước. Và tình trạng đình đám, lễ tết tiêu xài phung phí cũng gia tăng. Từ nông thôn đến thành thị, quy mô, hình thức tuy có khác nhau nhưng đều có xu hướng chạy đua theo kiểu “phô trương” sức mạnh đồng tiền. Có những đám cưới thuê mướn hàng chục siêu xe rước đón dâu như một cuộc diễu hành, tổ chức ăn uống linh đình mấy ngày liền.... rồi đến cảnh những “cô chiêu”, “”cậu ấm” con “quan” lấy tiền của bố mẹ đem “đốt” vào các cuộc đua xe, sinh nhật, hội hè, trưng diện... đã trở thành những câu chuyện “thường ngày ở huyện”.

Đoàn xe rước dâu ở tỉnh Bình Định (Ảnh: Internet)

Trong những năm qua, tình trạng nhiều địa phương đã mua sắm ô tô, xây trụ sở làm việc với mức kinh phí vượt tiêu chuẩn quy định đã trở thành phổ biến. Tính đến hết 2015, tổng số xe công hiện có hơn 37.700 chiếc, số tiền ngân sách bỏ ra mua tổng cộng gần 23 nghìn tỷ (tương đương hơn 1 tỷ USD).

Chuyện tiêu tiền “chùa” vào những hoạt động vô bổ đã xuất hiện với tần suất ngày một cao, diễn ra từ ở cấp xã, phường đến cấp tỉnh. Đơn cử như khoản nợ 3,5 tỷ đồng do quan xã rủ nhau “ăn nợ, hát chịu” và đi thực tế tại Sầm Sơn (Thanh Hóa), Cửa Lò (Nghệ An)… hiện đang bị “khoanh” lơ lửng trong sổ thu chi ngân sách của xã Đồng Thái, huyệnBa Vì, TP. Hà Nội). Hay chuyện xảy ra ở tỉnh Gia Lai, theo Sở Tài chính tỉnh cho biết, qua kiểm tra chứng từ, sổ sách năm 2015 đã phát hiện Văn phòng HĐND tỉnh dùng 3,2 tỉ đồng ngân sách chi tiếp khách, ăn uống trái quy định, với nhiều hóa đơn, chứng từ khống.

Ngoài ra, trong những năm qua còn nhiều tập đoàn kinh tế đầu tư dự án hàng chục nghìn tỷ không có hiệu quả, gây lãng phí và thất thoát vốn nhà nước. Trong số đó phải kể tới 12 dự án ngàn tỷ thua lỗ thuộc Bộ Công Thương quản lý. Trong 12 dự án thua lỗ nặng nề, kém hiệu quả thì có 4 dự án của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), đó là dự án đạm Ninh Bình, dự án đạm Hà Bắc, dự án DAP Hải Phòng, DAP Lào Cai; Và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cũng đóng góp 5 dự án, đó là dự án xơ sợi Đình Vũ - Hải Phòng, dự án nhiên liệu sinh học - ethanol Dung Quất (Quảng Ngãi), dự án Ethanol Phú Thọ , Ethanol Bình Phước, đóng tàu Dung Quất.

Dự án mở rộng nhà máy gang thép Thái Nguyên đã “đắp chiếu” 4 năm nay (Ảnh: Internet)

Trong bài viết này, khó có thể kể hết được những chuyện lãng phí tiền của nhà nước và nhân dân. Song, điều đáng nói là cho đến nay, việc xử lý các sai phạm trong chi tiêu lãng phí như trên chỉ dừng lại ở mức phê bình, kiểm điểm hay "rút kinh nghiệm sâu sắc" và bộ Tài chính vẫn chưa đưa ra được một biện pháp chế tài nào.

Đôi điều cần bàn về tiết kiệm

Cuộc sống đã cho thấy, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ thực hiện có hiệu quả bằng các mệnh lệnh hành chính, hô hào suông, vận động chung chung mà phải có chính sách cụ thể, phải sử dụng đòn bẩy kinh tế, xây dựng và thực hiện các định mức tiên tiến. Bên cạnh việc phát động phong trào thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sâu rộng trong nhân dân, đồng thời phải tổ chức chỉ đạo sát sao, thường xuyên kiểm tra, có thưởng phạt nghiêm minh đối với từng cá nhân, đơn vị. Nếu cơ chế, chính sách quản lý đúng, thì mỗi cán bộ đảng viên, mỗi công dân ở từng cơ quan, đơn vị sẽ nêu cao tinh thần trách nhiệm, có nhiều cách làm hay không chỉ tiết kiệm, mà chống lãng phí cũng có hiệu quả. Để Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đi vào cuộc sống và có hiệu quả, ngoài việc Nhà nước cần làm tốt cuộc đấu tranh chống buôn lậu và tham nhũng, thì cũng cần phải tìm biện pháp loại tình trạng thích tiêu tiền “chùa” ra khỏi đầu óc của những vị quan cách mạng và bỏ tâm lý đua đòi, ganh tỵ, phô trương đang tồn tại ở một số cán bộ có chức quyền và gia đình những người được coi là “lắm tiền - thừa của”. Họ cho rằng, những chiếc siêu xe hào nhoáng, trụ sở làm việc và nơi ở to lớn, chính là thước đo vị trí xã hội và uy quyền.