Ô nhiễm đã bức tử cá trên sông La Ngà?

Công nghệ ủ xoài bằng hóa chất

Tại khu sản xuất Phúc Lộc Thọ, quy trình sản xuất xoài tươi xuất khẩu được trải qua 4 công đoạn chính gồm ủ xoài, gọt xoài, ngâm xoài và cuối cùng là đóng gói. Trong 4 công đoạn, thì có đến 3 công đoạn xả thải với lượng nước lớn trong suốt thời gian sản xuất.

Trong vai là công nhân mới làm việc tại xưởng, chúng tôi được một công nhân tên Q. làm ở đội ủ xoài cho biết, để có được những miếng xoài chín đều màu, đẹp mắt, những quả xoài keo dù non hay già đều được ủ chín bằng hóa chất.

Theo các công nhân ở xưởng cho biết, những thùng hóa chất không rõ nguồn gốc này được dùng để ủ chín xoài và rất nguy hại cho thủy sinh khi thải ra môi trường nước

Xoài keo xanh sau khi vận chuyển về xưởng được các công nhân trong đội cho vào từng rổ 30kg. Cứ khoảng 5 rổ chất thành một cây và chuyển đến khu vực tưới thuốc bằng van xả cỡ lớn. Sau đó, trùm chăn, ủ chín xoài. Xoài non được ủ từ 2-3 ngày, còn xoài già được ủ khoảng 1 ngày hoặc chỉ ủ trong 1 đêm.

Theo quan sát của nhóm phóng viên, loại nước được dùng để ủ xoài chín có màu đục. Bên cạnh đó, lượng nước thuốc thừa ở công đoạn ủ xoài là rất nhiều và được xả trực tiếp xuống nền xi măng theo đường ống dẫn âm dưới lòng đất.

Trong quá trình tìm hiểu, chúng tôi phát hiện trong khu vực ủ xoài xuất hiện những can hóa chất loại 30 lít màu xanh và màu trắng cùng những bao tải bột trắng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Theo công nhân trực tiếp sản xuất của xưởng những loại hóa chất này dùng để ủ chín xoài.

Thùng nhựa trắng và những bao tải bột không ghi tên hóa chất, riêng thùng nhựa màu xanh có in nổi tên sản phẩm là Axit Photphoric 85%. Ngoài Axit Photphoric thì thứ dung dịch được đựng trong những can màu trắng và loại bột mịn kia là gì?

Chỉ làm, không dám ăn vì toàn hóa chất…

Xoài sau khi được ủ chín sẽ được công nhân gọt sạch vỏ và thái thành từng miếng dày khoảng 1cm. Ở công đoạn này, nước rửa xoài đen xì được công nhân đổ trực tiếp xuống sàn, trung bình mỗi giờ, một công nhân đổ bỏ khoảng 40 lít nước thải từ việc rửa xoài.

Xoài thành phẩm sau đó được mang đi cân ký và cho vào thùng chứa ngâm với nước hỗn hợp chất bảo quản trong 20 phút trước khi mang đi đóng gói. Nhờ hóa chất miếng xoài sẽ cứng và tươi lâu.

“Xoài ủ xong nhìn đẹp và ngon vậy nhưng tụi anh không ai dám đụng vào...chỉ ai dám giỡn mặt với thần chết mới dám ăn...” Anh Q. một công nhân làm việc tại khâu ngâm, tỏ vẻ sợ hãi.

Sau nhiều lần bị cơ quan chức năng xử phạt vì hành vi gây ô nhiễm môi trường, vài ngày sau khi hàng ngàn tấn cá chết trắng, hệ thống bồn chứa nước thải “hiện đại” của công ty Phúc Lộc Thọ (tiền thân là HTX Đồng Nai) được xây dựng.

Cũng theo anh Q., công nhân chỉ dám ăn xoài khi vừa đưa về, còn xoài từ sau công đoạn tưới thuốc, ủ chín thì không dám ăn. “Ở đây, cái gì cũng có hóa chất. Mấy loại thuốc ủ xoài với ngâm xoài đều được công ty bên Trung Quốc đưa sang, không có nhãn mác gì cả...” – Anh Q. khẳng định.

Đồng tình với anh Q., anh S, một người làm việc lâu năm ở đội ngâm xoài, góp thêm, bản thân anh cũng không dám ăn xoài sau khi đã được ủ chín và khẳng định rằng, loại hóa chất ngâm xoài mà anh và những người trong đội tiếp xúc hàng ngày là vô cùng độc hại cho sức khỏe và thủy sinh.

“Lén xả thải, cá chết hàng loạt”

Một công nhân làm tại công ty Phúc Lộc Thọ, đã khẳng định nguyên nhân khi nói về câu chuyện cá chết trắng bè trên sông La Ngà vào thời điểm giữa năm 2018.

Quay lại câu chuyện hơn 1.900 tấn cá của hơn 129 hộ dân ven sông La Ngà chết “sạch” trong vòng vài giờ sau trận mưa lớn vào tháng 5/2018. Theo lời kể từ người dân, trước thời điểm cá chết, một số người phát hiện tình trạng xả thải và hồ chứa nước thải chưa qua xử lý của Hợp tác xã Đồng Nai bị vỡ. Nước thải có mùi hôi nồng nặc theo đường suối Tam Bung chảy ra sông La Ngà.

Hồ chứa thải vỡ, cá chết trắng bè, công nhân cũng biết rõ nguyên nhân việc cá chết là do nước thải tràn xuống suối ra sông La Ngà. Nhưng cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai sau khi “khẩn trương” và “nhanh chóng” (lấy mẫu nước sau khi cá chết khoảng 10 giờ), tìm ra được nguyên nhân cá chết đồng loạt là do thiếu oxy. Thiếu oxy lại được hiểu là do thiên tai.

Cơ quan chức năng kết luận là do thiên tai, nhưng theo công nhân S. cho biết, toàn bộ lượng hóa chất sử dụng ở công đoạn này đều được đổ bỏ và thải ra theo đường ống dẫn ra bể chứa nhưng không được xử lý tại chỗ.

“Thuốc ngâm này độc lắm, mỗi bồn 1000 lít chỉ pha khoảng 2 muỗng thuốc thôi, vậy mà nó mùi của thuốc vẫn còn hôi nồng nặc, hít vào rất khó thở. Em sử dụng thuốc này nếu thải ra sông là cá chết hết. Lúc trước xưởng này lén xả ra suối, làm chết cá trên sông La Ngà nên bị phạt mấy trăm triệu. Nhưng từ khi xảy ra sự việc đó, chủ ở đây không dám xả nữa mà cho xả vào hồ chứa phía sau xưởng” - Anh S. cho biết.

Có hay không việc các cơ quan có thẩm quyền Đồng Nai quá vội vã đưa ra kết luận dựa trên kết luận phân tích mẫu nước được lấy sau 10 giờ xảy ra sự việc, mà quên đi việc kiểm tra thực trạng xả thải gây ô nhiễm, khiến người dân bức xúc trước thiệt hại to lớn mà họ gánh chịu. Chưa kể nếu có sự vội vã kết luận sẽ bỏ lọt người gây ra hậu quả nhưng không chịu trách nhiệm.