Quảng Trị: Người cựu chiến binh “tìm đồng đội cho đến cuối đời”

Từ đây, với lòng tận tâm của người cựu chiến binh (CCB) này, gần 90 hài cốt liệt sĩ được cất bốc về các nghĩa trang liệt sĩ. CCB Nguyễn Thanh Bình vẫn miệt mài trên bước đường tìm kiếm đồng đội. Ông tâm niệm: “Còn sức lực, còn tiếp tục công việc để thêm nhiều liệt sĩ về bên đồng đội, người thân. Tôi nguyện tìm đồng đội cho đến cuối cuộc đời”. Nhiều người chung nhận xét, ông Bình ngoài lòng tận tâm, trí nhớ tốt còn có cơ duyên hi hữu với đồng đội. Bởi trên đời này nhiều CCB mong muốn tìm kiếm quy tập đồng đội của mình nhưng đến cuối đời chẳng thực hiện được. Ngay đội quy tập, dẫu nắm trong tay sơ đồ hài cốt của liệt sĩ lắm lúc cũng chịu thất bại.

 

Từ năm 12 tuổi, ông Nguyễn Thanh Bình đã “bén duyên” với việc cứu bộ đội, cứu người dân. Quê ông ở thôn Giang Phao, xã Trung Sơn, huyện Gio Linh (Quảng Trị). Năm 1967, nơi đây là chiến trường ác liệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Gia đình ông Bình đều hoạt động phục vụ cách mạng. Bố là chiến sĩ chống Pháp thuộc Trung đoàn 95 nổi tiếng một thời, nay chống Mỹ trở thành bộ đội địa phương phối thuộc đánh căn cứ Dốc Miếu.

 

Một hôm đang chăn trâu ven bờ sông Hiền Lương thì nghe tiếng rên khe khẽ. Bạn bè đồng lứa đều sợ hãi tránh xa, còn ông lần theo và phát hiện gần một tiểu đội bộ đội miền Bắc đang bị thương, nhiều người bị thương rất nặng. Ông đến ngỏ ý muốn giúp đỡ thì các chú bộ đội cảnh giác tra hỏi nhiều điều. Sau một hồi đem “lý lịch đỏ” của mình ra thuyết phục các chú mới chịu theo về làng. Nhưng tiểu đội không vào làng mà lập đội hình cố thủ giữa đồng, sẵn sàng chiến đấu nếu địch xuất hiện. Bình phải đi gọi đại diện hội bà mẹ chiến sĩ trong làng ra nói chuyện họ mới chịu vào làng săn sóc vết thương. Tiểu đội này được người dân trong làng nuôi giấu, chăm sóc hơn 2 tháng mới tiếp tục làm nhiệm vụ.

 

Lần bén duyên đó của ông Bình đã cứu được nhiều bộ đội qua cơn nguy kịch. Đến bây giờ ông Bình cũng chỉ biết tên các anh, nhưng phiên hiệu đơn vị được họ giữ bí mật. Ông chỉ nhớ rằng, hai ngày sau khi các anh rời xóm ông để hành quân vào Nam chiến đấu, xóm hứng trọn loạt bom tọa độ của máy bay Mỹ. Hai đứa em ruột của ông và hai cán bộ huyện không thoát khỏi trận bom. Mẹ khóc ngất gói gém thi hài hai em mang ra đồng chôn cất. Gia đình giấu thông tin để bố an tâm chiến đấu với giặc ở căn cứ Dốc Miếu.

 

Cựu chiến binh Nguyễn Thanh Bình.

 

Một lần khác, trong một trận càn của 18 tiểu đoàn lính Mỹ vào làng, ông nội đưa Bình vượt sông Hiền Lương sang vùng giải phóng. Thế nhưng khi chứng kiến cảnh bộ đội và dân thường ngã xuống trong mưa đạn của kẻ thù, ông Bình quyết định bơi ngược trở lại để cứu người. Mới đến bờ đã gặp ngay cảnh bộ đội bị thương nằm la liệt không thể nào sang sông. Một sĩ quan nói giọng miền Bắc lo lắng hỏi ông: “Trận đánh đang ác liệt, bộ đội mình lại thương vong nhiều, làm sao đây cháu?” - “Thì chặt chuối kết bè, làng cháu thiếu gì chuối”. Nghe Bình nói thế, người sĩ quan mừng rỡ làm theo, cùng Bình chặt chuối kết bè đưa hàng trăm bộ đội và người dân sang sông an toàn.

 

Từ những lần đó, bộ đội truyền tai nhau câu chuyện về cậu bé Bình, thôn Giang Phao, xã Trung Sơn, huyện Gio Linh nhiều lần dũng cảm giúp bộ đội chiến đấu. Đó là ông Nguyễn Thanh Bình bây giờ.

 

Năm 1972, ông Nguyễn Thanh Bình lên đường nhập ngũ, rồi biên chế vào tiểu đoàn 8 tỉnh đội Quảng Trị (k8) tham gia chiến đấu 81 ngày đêm ở Thành cổ Quảng Trị. Nói về sự khốc liệt của trận chiến, ông Bình chỉ nói mình còn sống lành lặn là một điều kỳ lạ. Làm nhiệm vụ của người lính trinh sát, ông Bình phải nắm rõ tình hình địch trước trận đánh và kiểm tra trận địa bộ đội khi trận đánh kết thúc. Ông từng vuốt mắt, chôn cất không biết bao nhiêu đồng đội, nhớ rõ từng hầm ngầm, công sự, đoạn chiến hào, trận địa pháo. Thông thường khi mỗi trận đánh kết thúc, địch dội các loại bom, pháo vào hủy diệt trận địa ta. Nhiều chiến sĩ hi sinh đã đi vào lòng đất theo cách táng của bom đạn quân thù.

 

Ông Bình kể: “Một lần tạm im tiếng súng, ông tiếp cận kiểm tra tình hình bộ đội ở chốt Long Hưng. Trong hầm chỉ huy chỉ còn một sĩ quan đang bị thương nặng, bên cạnh chiến sĩ liên lạc đang nằm bất động. Đồng chí sĩ quan tay nắm chặt khẩu K54 nói giọng mệt nhọc: “Nhờ anh liên lạc tiểu đoàn bổ sung quân để chúng tôi giữ chốt. Đại đội hi sinh hết rồi. Cậu liên lạc bị sức ép của pháo cũng mới hi sinh cách đây vài phút”. Đến khi tôi dẫn một tiểu đội quay lại thì trận địa bị đạn pháo san phẳng. Đồng chí sĩ quan chỉ huy đã hi sinh”.

 

Từ năm 1981, khi chuyển ngành sang làm Công ty Thương nghiệp Bình Trị Thiên, ông Nguyễn Thanh Bình một mực từ chối môi trường thuận lợi ở thành phố Huế để trở về quê hương Quảng Trị. Mọi người càng ngạc nhiên khi ông xin bằng được vào Thành cổ Quảng Trị hoang tàn để sinh sống và công tác tại đó. Bởi một lý do dơn giản sau này mới hiểu ra, ông tâm niệm phải tìm lại đồng đội hi sinh trên mảnh đất Thành cổ chưa được quy tập. Việc này được thực hiện ngay sau khi nhận nhiệm vụ tại thị xã Quảng Trị.

 

Lúc đó khu tập thể của cán bộ, nhân viên thương nghiệp nằm ngay trên trụ sở của Ty cảnh sát chế độ cũ ở khu phố 2, phường I. Ông Bình vận động mọi người đào trên sân của khu tập thể 22 bộ hài cốt liệt sĩ mang đi quy tập. Rồi đến khu vực chợ thị xã Quảng Trị, nhà bà Nuôi, phường 2, đào được 24 hài cốt. Ở nhà bà Lý, gần trường Bồ Đề đào được tới 9 hài cốt. Nhiều CCB nói: “Ông Bình tìm kiếm hài cốt đồng đội y như kiểu nhà nghèo cóp nhặt tài sản”. Suốt ngày cầm bản đồ đi quanh thị xã Quảng Trị rồi đánh dấu thực địa. Chỉ cần thân nhân cung cấp thông tin về liệt sĩ là ông biết chính xác đơn vị chiến đấu vùng nào, địa điểm có thể hi sinh, được cất bốc hay chưa. Mỗi nơi bốc được vài hài cốt, tổng cộng ông Nguyễn Thanh Bình giúp đỡ quy tập được gần 90 hài cốt liệt sĩ trên địa bàn thị xã Quảng Trị.

 

Ông nhớ lúc lấy hài cốt của liệt sĩ tên Đông, C2, K8, quê ở Quảng Bình do mình trực tiếp chôn cất ở vườn nhà bà Lý bây giờ. Ông Bình cũng trực tiếp chứng kiến cuộc gặp gỡ hi hữu của anh em ruột giữa chiến cuộc. Trong 81 ngày đêm chiến trận Thành cổ, đây là một trong điểm đối đầu ác liệt nhất giữa hai bên. Câu chuyện hai anh em ruột tên Đông và Dương gặp nhau ngay trên trận địa, chưa kịp hàn huyên đã hi sinh khiến nhiều người xúc động. Ông Bình kể lại: “Ngày 9/8/1972, tôi đưa một tiểu đội tân binh bổ sung cho bộ đội chốt ở trường Bồ Đề trong khu vực Thành cổ Quảng Trị. Trong cuộc trùng phùng, hai anh em ruột Đông và Dương đã nhận ra nhau và ôm nhau khóc chứ chưa kịp hỏi thăm gia đình. Anh Đông nói với tôi: “Nhờ anh đưa em tôi sang chốt khác chứ chốt này ác liệt quá. Nhà có hai anh em thôi”. Chưa nói hết câu thì quân địch lại tràn lên đánh chốt. Anh Đông hi sinh trong trận đó, đôi dép cao su cháy dính chặt nhựa vào chân Đông. Tôi đã an táng anh ngay tại hầm chiến đấu. Trong trận đánh kế tiếp, Dương căm thù ôm súng sung trung liên xung phong đánh lui địch rồi hi sinh nốt”.

 

Chặng đường tìm kiếm liệt sĩ của CCB Nguyễn Thanh Bình với nhiều câu chuyện buồn vui, nhưng đối với ông, mang được đồng đội về quy tập là niềm vui lớn nhất. Với đồng lương dành dụm được, ông Bình đến các tỉnh từ Hà Nam, Thái Bình, Thanh Hóa, Quảng Bình cho đến Quảng Nam, Quảng Ngãi để tra cứu thông tin về liệt sĩ hi sinh trên địa bàn thị xã Quảng Trị. Ông Bình vui mừng báo tin: “Ngày 26/11/2016, chúng tôi xác định được danh tính của liệt sĩ Vũ Quang Bích, ở xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Trên mộ phần ở Nghĩa trang liệt sỹ xã Triệu Vân ghi danh tính Vũ Quang Bính nên thân nhân không tìm thấy. Tôi phải đi tìm đơn vị cũ của liệt sĩ, rồi gặp người chôn cất, an táng. Đối chiếu thông tin về liệt sĩ tại Sở Lao động-Thương binh và xã hội tỉnh Quảng Trị và Hà Nam mới xác định được danh tính liệt sĩ Bích. May mắn hơn là chúng tôi xác định thêm danh tính 3 liệt sĩ khác như liệt sĩ Can ở K8, nhưng ghi trên bia là Ca, rồi liệt sĩ Năm ở tỉnh Hà Tĩnh, liệt sĩ Đề ở xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Linh.

 

Và cứ thế, ngôi nhà số 23, đường Ngô Thì Nhậm, phường 3, thị xã Quảng Trị của CCB Nguyễn Thanh Bình được đồng đội, thân nhân liệt sĩ nhiều nơi trên cả nước xem như trụ sở chỉ huy để tập hợp trao đổi thông tin liệt sĩ, điều nghiên, phục dựng trận địa, phân công nhiệm vụ. Với lòng tận tâm của CCB Nguyễn Thanh Bình, họ rất tin ngày càng nhiều hài cốt liệt sĩ được tìm thấy. Tuyên ngôn của ông: “Tôi nguyện tìm đồng đội cho đến cuối cuộc đời” nhứ lời hứa thiêng liêng với đồng đội.