Bộ Y tế đã có quyết định phê duyệt kế hoạch thả thí điểm muỗi mang Wolbachia tại xã Vĩnh Lương (TP Nha Trang) nhằm phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue.
Bộ Y tế ngày 8/1/2018 đã có quyết định phê duyệt kế hoạch thả thí điểm muỗi mang Wolbachia nhằm phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue của Dự án hướng tới loại trừ sốt xuất
Đây là hoạt động nằm trong Dự án hướng tới loại trừ sốt xuất huyết tại Việt Nam, do Bộ Y tế chủ trì. Theo phương án vừa được Bộ Y tế phê duyệt, trong năm nay sẽ thả muỗi mang vi khuẩn Wolbachia tại 8 thôn trung tâm xã Vĩnh Lương, TP Nha Trang (các thôn Lương Sơn 1-2-3, Văn Đăng 1-2-3 và Võ Tánh 1-2). Thời gian thả muỗi dự kiến bắt đầu từ tháng 3 và kéo dài trong 12-18 tuần. Mỗi tuần sẽ thả trung bình một con muỗi Wolbachia trên mỗi 25 m2.
Thông tin trên được ông Nguyễn Bình Nguyên - điều phối viên thực địa Dự án hướng tới loại trừ sốt xuất huyết tại Việt Nam cho biết.
|
Phòng côn trùng học, nơi các chuyên gia thực hiện hoạt động phân loại muỗi, nuôi muỗi Wolbachia
|
Theo đó, thời gian thả muỗi dự kiến bắt đầu từ tháng 3 và kết thúc khoảng tháng 6. Dự án đã lập bản đồ phân chia trên 200 ô thả muỗi trong khu vực, mỗi ô có kích thước 50mx50m (diện tích 2.500m2). Mỗi tuần dự án sẽ thả khoảng 100 con muỗi vào mỗi ô như vậy, tương ứng với mức thả trung bình là 1 con muỗi/25m2/tuần.
Tuy nhiên, trước khi tiến hành thả muỗi, các chuyên gia dự án sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tăng cường truyền thông và tham vấn cộng đồng (phát tờ rơi đến các gia đình, tổ chức họp dân thôn, lấy ý kiến người dân...). Sau đó sẽ khảo sát về mức độ nhận thức của người dân về phương pháp này và lấy phiếu đồng thuận ở 370 gia đình chọn ngẫu nhiên trong khu vực... Việc thả muỗi Wolbachia chỉ được tiến hành sau khi có được sự đồng thuận cao của cộng đồng (từ 80% trở lên).
Kế hoạch ban đầu của Dự án là năm 2017 thả muỗi Wolbachia thí điểm ở 4 phường Vĩnh Phước, Vĩnh Thọ, Vĩnh Trường và Phước Long của thành phố Nha Trang, sau đó mở rộng trong những năm tiếp theo. Tuy nhiên, kế hoạch này về sau thay đổi, bước đầu thả muỗi Wolbachia ở xã Vĩnh Lương và đánh giá kết quả, sau đó mới triển khai tiếp ở các phường tại Nha Trang.
Trước đó, nhóm nghiên cứu của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cùng các nhà khoa học Australia nhân nuôi thành công dòng muỗi Aedes aegypti mang vi khuẩn Wolbachia. Muỗi được bắt từ đảo Trí Nguyên, Khánh Hòa. Muỗi Wolbachia đã được thả tại các hộ gia đình trên đảo Trí Nguyên hai đợt, vào tháng 4-9/2013 và tháng 5-11/2014.
|
Cơ chế lan truyền vi khuẩn Wolbachia trong quần thể muỗi vằn.
|
Kết quả giám sát dịch tễ các năm gần đây cho thấy trong khi số ca mắc sốt xuất huyết ở TP Nha Trang và tỉnh Khánh Hòa đều ở mức rất cao, thì riêng tại đảo Trí Nguyên từ khi kết thúc thả muỗi Wolbachia năm 2014 đến nay chưa xảy ra bất cứ ổ dịch sốt xuất huyết tập trung nào. Tháng 8/2016, kết quả nghiên cứu thí điểm ứng dụng muỗi mang vi khuẩn Wolbachia trên đảo Trí Nguyên đã được Bộ Y tế nghiệm thu về tính an toàn, khả năng ức chế virus Dengue.
Việc thả muỗi trong cộng đồng dân cư đã được triển khai ở Australia (2011), Việt Nam (2013), Indonesia, Brazil và Colombia (2014). Australia, Indonesia đã triển khai trên diện rộng ở một số thành phố. Gần đây Brazil đã thả muỗi Wolbachia ở thủ đô Rio de Janeiro. Ấn Độ, Sri Lanka và một số quốc đảo ở Thái Bình Dương cũng bắt đầu tham gia chương trình.
Muỗi vằn mang Wolbachia mà Dự án sử dụng để thả ở thực địa là muỗi có nguồn gốc địa phương, có vi khuẩn Wolbachia nhờ quá trình lai nhiều thế hệ muỗi đực địa phương với một số muỗi cái mang Wolbachia ban đầu. Chúng có các đặc điểm hình thái và thói quen sinh dưỡng giống như muỗi vằn tự nhiên (muỗi cái tìm hút máu người để có chất dinh dưỡng cần thiết cho trứng của chúng, muỗi đực chỉ ăn mật hoa/nước trái cây). Nếu nhìn bằng mắt thường thì chúng ta không thể biết được con muỗi nào có hay không có Wolbachia (điều này chỉ xác định được bằng các xét nghiệm kỹ thuật cao).
Phương pháp Wolbachia có thể áp dụng đồng thời với các biện pháp khác nhằm phòng bệnh sốt xuất huyết và Zika.
Các chuyên gia cũng lưu ý: Muỗi vằn mang vi khuẩn Wolbachia hoàn toàn KHÔNG PHẢI là muỗi biến đổi gen và không liên quan đến công nghệ biến đổi gen vì trong phương pháp Wolbachia không có bất cứ sự can thiệp nào vào hệ gen của muỗi.
