Thành lập công ty tại “thiên đường thuế”

Vào thời gian này năm ngoái, “Hồ sơ Panama” được công khai đã gây chấn động thế giới. Đó là hồ sơ tiết lộ mạng lưới công ty “ma” khổng lồ, vốn được thành lập ở các vùng lãnh thổ, quốc gia được coi là “thiên đường thuế”. Các công ty này bị nghi được thành lập để giúp người giàu né thuế hoặc rửa tiền, trong đó có nhiều nhân vật nổi tiếng, lãnh đạo chính trị và một số tội phạm.

Khi đó, tâm điểm dư luận trong nước tập trung vào giới doanh nhân Việt Nam, liệu ai có tên trong danh sách tình nghi rửa tiền trốn thuế? Trong số 189 cá nhân người Việt xuất hiện trong hồ sơ Panama có nhiều tên tuổi doanh nhân nổi tiếng.

Chờ mãi không thấy khách hàng trả đủ tiền, Vietcombank yêu cầu Công ty Cason cung cấp hồ sơ pháp lý của Công ty SNI, đòi nợ ráo riết và cuối cùng đưa ra cơ quan tài phán.

Ngay sau khi thông tin loang đi, nhiều doanh nhân nổi tiếng đã đăng đàn thanh minh rằng việc có tên trong danh sách này là điều hoàn toàn bình thường. Không phải cứ doanh nghiệp thành lập ở “thiên đường thuế” là phạm pháp. Bản danh sách này còn khiến cơ quan chức năng của Việt Nam phải vào cuộc. Tổng cục Thuế sau đó đã thành lập Tổ xác minh để tìm hiểu sâu hơn về các cá nhân, tổ chức. Đến nay, đã 1 năm trôi qua, cơ quan này chưa công bố thông tin nào về kết quả xác minh này. Tuy nhiên, một vụ việc liên quan đến hàng chục triệu USD gần đây cho thấy các công ty được thành lập ở “thiên đường thuế” có thể làm được gì.

Đó là vụ án liên quan đến Công ty CP Container quốc tế Cas (Cascon), trong đó có phần vốn góp của Vinashin. Theo tài liệu truy tố, năm 2010, Công ty United Arab Shipping Company (UASC) thuộc Các tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất gửi văn bản mua 10.000 container do Cascon (khi đó còn mang tên cũ là Công ty VTC) sản xuất với giá  4.038 USD/container.

Hai bên thỏa thuận, số 10.000 container này sẽ được chia làm hai hợp đồng. Hợp đồng 1.000 containner Công ty UASC ký trực tiếp với Công ty Cascon. Hai bên đã giao hàng, trả tiền và thanh lý hợp đồng. Số còn lại, 9.000 container được mua bán qua một đơn vị trung gian là Công ty TNHH Đầu tư quốc tế Sunny Investment (Công ty SNI). Đầu tiên, Công ty SNI ký hợp đồng mua 9.000 container từ Công ty Casson. Tiếp đó, Công ty SNI lại ký tiếp hợp đồng bán số container này cho Công ty UASC.

Sau đó, Nguyễn Hồng Anh, Tổng giám đốc Công ty Cason đã sử dụng các hợp đồng, biên bản thỏa thuận, kèm theo phương án kinh doanh để nộp Vietcombank vay tiền với số tiền lên đến hơn 30 triệu USD. Có vốn, Nguyễn Hồng Anh đã tổ chức cho Công ty Cason sản xuất và chuyển giao đủ 9.000 container và Công ty UASC đã thanh toán hết. Tuy nhiên, thay vì số tiền hàng được trả vào tài khoản của Công ty mở tại Vietcombank, thì lại được trả vào tài khoản của Công ty SNI mở tại Ngân hàng HSBC.

Chờ mãi không thấy khách hàng chuyển trả đủ tiền vào tài khoản, Vietcombank yêu cầu Công ty Cason cung cấp hồ sơ pháp lý của Công ty SNI, đòi nợ ráo riết và cuối cùng đưa ra cơ quan tài phán. Đến lúc này mới hay, Công ty SNI được thành lập tại Virgin (thuộc Liên hiệp Vương quốc Anh) – một nơi được xếp vào hàng “thiên đường thuế”. Các chữ ký đại diện Công ty SNI trên các bản hợp đồng đều do một nhân viên Công ty Cason ký giả. Bản thân Nguyễn Hồng Anh kiêm luôn Giám đốc Công ty SNI.

Không kiểm soát nguồn vốn của doanh nghiệp

Vì sao các công ty như Công ty SNI có thể tham gia các giao dịch như vậy mà không phải e ngại các vấn đề về quản lý hay các nghĩa vụ thuế? Đó chính là vì các công ty này được thành lập ở những nơi được gọi là “thiên đường thuế” - với các điều kiện dễ dãi về việc đầu tư kinh doanh và chính sách thuế cực kỳ ưu đãi. Người ta có thể đăng ký thành lập doanh nghiệp tại đó mà không cần phải chứng minh nguồn tiền hợp pháp, không cần phải đăng ký vốn pháp định, tài khoản đầu tư.

Tại các quốc gia, vùng lãnh thổ này đưa ra mức thuế suất thấp nhất thế giới hoặc có khi bằng không. Thậm chí có nơi, khi lập doanh nghiệp thì chỉ đóng một mức lệ phí cố định một lần hoặc hằng năm và không cần phải nộp thêm bất kỳ khoản thuế nào trong suốt quá trình hoạt động.

Các quốc gia, vùng lãnh thổ này không kiểm soát về nguồn vốn của doanh nghiệp, do đó thông thường doanh nghiệp, cá nhân sẽ chuyển vốn đến đó bằng hình thức chính thức và cả phi chính thức. Bất kỳ các khoản đầu tư từ các doanh nghiệp tại những quốc gia, vùng lãnh thổ này ra bên ngoài khi thu được lợi nhuận chuyển về đây sẽ không bị đánh thuế thêm lần nữa.

Vụ án nói trên có lẽ cung cấp thêm một góc nhìn về các công ty “trên thiên đường thuế".