Vụ án cựu thiếu tá công an bị cáo buộc “hủy hoại rừng” ở Đăk Nông: Quá nhiều “sạn” trong hồ sơ vụ án

Sau 625 ngày bị cáo bị tạm giam, phiên tòa xét xử cựu thiếu tá công an Phạm Xuân Sáng về tội “hủy hoại rừng” mới được mở.

Tách ra rồi lại... nhập vào (!?)

Như Hòa Nhập đã phản ánh trong loạt bài phóng sự điều tra đã đăng tải, ngày 16/3/2017 Cơ quan CSĐT Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với thiếu tá công an Phạm Xuân Sáng về tội “hủy hoại rừng”. Điều đáng quan tâm trong vụ án này là, bị can là thạc sỹ luật, đã có 23 năm công tác trong ngành Công an và đang là Đội trưởng Đội An ninh nông thôn, chuyên trách về lĩnh vực tuyên truyền, vận động người dân là đồng bào Tây Nguyên phòng chống phá rừng, bảo vệ rừng.

Trước khi bị khởi tố, Phạm Xuân Sáng đã có một số đơn tố cáo lãnh đạo Công an tỉnh Đăk Nông, thậm chí tố cáo cả Bí thư Tỉnh ủy bao che, bảo kê phá rừng, tố cáo một số nội dung liên quan đến công tác bổ nhiệm, luân chuyển, tuyển dụng cán bộ xảy ra trong lực lượng chức năng này. Ngay sau khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh khám xét chỗ ở của Phạm Xuân Sáng cũng được thực thi. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông đã thu giữ rất nhiều tài liệu, mà theo Phạm Xuân Sáng, là chứng cứ liên quan đến nội dung tố cáo.

Trong khi Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông đang điều tra vụ án “hủy hoại rừng” xảy ra tại khoảnh 2, khoảnh 7 tiểu khu 1685 và khoảnh 1, khoảnh 3 tiểu khu 1697 thì ngày 14/7/2017 Cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk G’Long tiếp tục ban hành quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Phạm Xuân Sáng về hành vi “hủy hoại rừng” xảy ra tại lô 3, khoảnh 1, tiểu khu 1697 thuộc địa bàn xã Đắk Ha (huyện Đắk G’Long, tỉnh Đắk Nông). Ngay sau khi khởi tố vụ án thứ 2 này, dư luận đặt câu hỏi: Tại sao Cơ quan CSĐT Công an huyên Đắk G’Long không cung cấp thông tin, chứng cứ về vụ án cho Cơ quan CSĐT tỉnh Đắk Nông để đưa vào cùng 1 vụ án mà lại phải khởi tố bằng 1 vụ án khác? Ngạc nhiên hơn, vụ án thứ 2 được ghép vào vụ án “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” mà Phạm Xuân Sáng không hề liên can gì.

Các luật sư bào chữa cho cựu thiếu tá công an Phạm Xuân Sáng tại phiên tòa.

Vụ án thứ 2 này, mặc dù khởi tố sau, nhưng lại được kết thúc điều tra trước và được TAND huyện Đắk G’Long đưa ra xét xử vào ngày 05/4/2018. Phiên tòa sơ thẩm này đã tuyên Phạm Xuân Sáng về tội “hủy hoại rừng” với diện tích 8.404m2 tại lô 3, khoảnh 1, tiểu khu 1697 với mức án dành cho Sáng là 9 tháng tù giam. Sáng kêu oan và kháng cáo toàn bộ bản án. Ngày 17/8/2018, TAND tỉnh Đắk Nông đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. Sau 1 ngày xét xử, TAND tỉnh Đắk Nông đã tuyên “hủy bản án sơ thẩm” , “giao hồ sơ vụ án cho VKSND huyện Đắk G’Long giải quyết theo thủ tục chung”.

Sau khi hồ sơ vụ án thứ 2 bị trả về cho Cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk G’Long, thay vì đều tra lại, xét xử lại theo trình tự sơ thẩm, thì Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông đã ban hành quyết định “nhập” vụ án thứ 2 này vào vụ án thứ nhất (!?)

Liên quan đến vụ án thứ nhất, hơn 1 năm trước, ngày 28/01/2016, TAND tỉnh Đắk Nông đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử bị cáo Hoàng Văn Đào và Vũ Việt Hưng (là 2 người phát rẫy thuê cho Phạm Xuân Sáng) về hành vi “hủy hoại rừng” theo điều 189 Bộ luật Hình sự. Đào bị Tòa tuyên phạt 7 năm tù kể từ ngày bị bắt tạm giam 10/5/2015, Hưng bị tuyên 5 năm tù tính từ ngày 13/6/2016.

Phiên tòa mẫu và cái kết...

Trong 2 ngày 11 và 12/12/2018, TAND huyện Đắk G’Long mở phiên tòa sơ thẩm, xét xử Phạm Xuân Sáng, Hoàng Văn Đào và Vũ Việt Hưng về hành vi “hủy hoại rừng” xảy ra tại khoảnh 2, khoảnh 7 tiểu khu 1685 và khoảnh 1, khoảnh 3 tiểu khu 1697 (do Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông khởi tố) và lô 3, khoảnh 1, tiểu khu 1697 (do Cơ quan CSĐT Công an huyện Đắk G’Long khởi tố). Tại phiên tòa này, mặc dù Trần Văn Tuân là đồng phạm với Sáng trong vụ án thứ 2, đã chấp hành án xong, không có kháng cáo, nên Hội đồng xét xử không để Tuân ở danh sách bị cáo mà ở vị trí của “người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan”.

Tại phiên tòa, bị cáo Phạm Xuân Sáng, Hoàng Văn Đào, Vũ Việt Hưng liên tục kêu oan.

Phiên tòa diễn ra trong 2 ngày với sự quan tâm đặc biệt của lực lượng cảnh sát và người dân. Phần xét hỏi, tranh luận diễn ra theo tinh thần cải cách tư pháp bởi chủ tọa là ông Võ Văn Vinh- Thẩm phán, Chánh án TAND huyện này ngồi ghế chủ tọa phiên tòa. Tại phần xét hỏi, các bị cáo (kể cả Trần Văn Tuân) và những người làm chứng đều khẳng định là cả 2 nơi bị coi là hiện trường vụ án, đã không còn rừng vào thời điểm mà các bị cáo bị cáo buộc.

Tại phiên tòa, các luật sư: Trần Đình Triển, Hoàng Văn Hướng, Hoàng Văn Doãn (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) và Thái Văn Chung (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) đã đưa ra nhiều tài liệu của Xí nghiệp Lâm nghiệp Đắc Ha (đơn vị được giao trực tiếp quản lý rừng), văn bản của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và của UBND tỉnh Đắk Nông, sơ đồ hiện trạng rừng tại khoảnh 1,2,5,7 tiểu khu 1685 và khoảnh 1,3 tiểu khu 1697 của Công ty TNHH MTV Tân Địa Cầu xác lập ngày 30/6/2014 để chứng minh là các vị trí rừng bị coi là tang vật vụ án, đã không còn rừng trước thời điểm các bị cáo bị quy kết phạm tội “hủy hoại rừng”. Các luật sư cũng chỉ ra rất nhiều sơ suất, sai sót, thậm chí sai phạm thể hiện ở các văn bản là bút lục hồ sơ của vụ án.

Các nhân chứng có mặt tại phiên tòa đều khẳng định vị trí lô, khoảnh, tiểu khu được nêu trong hồ sơ vụ án đã không còn rừng từ nhiều năm trước.

Luật sư Hoàng Văn Hướng cho rằng, việc Cơ quan tố tụng tỉnh Đắk Nông nhập vụ án thứ 2 (đã bị hủy án sơ thẩm do căn cứ buộc tội yếu) có dấu hiệu oan sai vào vụ án do Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông khởi tố là vi phạm nghiêm trọng luật Tố tụng Hình sự. Theo luật sư Hướng, việc nhập vụ án thứ 2 này vào vụ án thứ nhất, là cơ quan tố tụng tỉnh Đắk Nông né tránh trách nhiệm bồi thường cho 2 bị cáo đã bị kết án oan trong bản án sơ thẩm này.

Ở một góc nhìn khác, luật sư Trần Đình Triển đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của điều tra viên trong quá trình thu thập chứng cứ, tổ chức giám định, thực nghiệm điều tra và bảo vệ các quyền của bị can trong quá trình tố tụng. Việc ban hành quyết định nhập vụ án, chuyển vụ án và ban hành cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Nông đối với vụ án này cũng vi phạm Luật Tố tụng Hình sự.

Tại phần tranh luận, 2 kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa không trả lời đúng, đầy đủ các câu hỏi mà các luật sư nêu ra. Thậm chí, những “lỗ hổng” trong các bản giám định, kiểm sát viên cho rằng, đó là “do sơ suất” về nghiệp vụ trong quá trình điều tra.

Báo cáo của Xí nghiệp Lâm nghiệp Đắk Ha ngày 20/4/2014 và bản đồ này thể hiện tại khu vực xảy ra vụ án, rừng đã bị tàn phá trước năm 2013.

Mặc dù phiên tòa diễn ra rất dân chủ, các bị cáo, các luật sư được trình bày rất nhiều vấn đề, thậm chí sau khi các bị cáo “nói lời cuối cùng”, Chủ tọa phiên tòa còn cho phép người nhà các bị cáo có ý kiến. Và, sau gần 1 giờ chờ đợi HĐXX nghị án, 3 bị cáo Sáng, Đào, Hưng vẫn bị tuyên phạm tội “hủy hoại rừng”. Tuy nhiên, trong khi bị cáo Sáng phải chịu mức án 7 năm tù thì bị cáo Hưng (chỉ phải chịu mức án 3 năm 6 tháng tù thay vì 5 năm như bản án trước) và dược trả tự do vào ngày 13/12/2018, bị cáo Đào (phải chịu mức án 4 năm 6 tháng tù thay vì 7 năm như bản án trước đây) và chỉ còn 45 ngày nữa là được trả tự do. Về trách nhiệm bồi thường dân sự của Đào và Hưng cũng đã được XĐXX xét giảm xuống so với bản án trước đây.

Sau khi tòa tuyên án, các bị cáo tiếp tục kêu oan và cho biết, sẽ kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm này.