Ngoài ra, Phú Yên còn có nhiều gành đá và đảo nhỏ ven bờ như: Lao Mái Nhà, hòn Yến, hòn Chùa, hòn Nưa... Trên vịnh Xuân Đài có hàng loạt đảo nổi như hòn Nhất Tự Sơn, gành Ông Tướng, cù lao Ông Xá… và các rạng san hô chìm phong phú sắc màu. Vũng Rô - địa danh gắn liền với huyền thoại Tàu Không số và con đường Hồ Chí Minh trên biển là địa chỉ du lịch khó quên đối với du khách muốn tận hưởng cảm giác lạ khi được đón ánh bình minh đầu tiên trên dải đất Việt Nam.

Bình minh ở biển Phú Yên

Những thắng cảnh biển phong phú trên gắn liền với nhiều sinh hoạt văn hóa đặc sắc của ngư dân kết tinh từ 400 năm nay, tạo nên những dáng vẻ riêng có của người Phú Yên như lễ hội sông nước Tam Giang, thị xã Sông Cầu, hội đua thuyền đầm Ô Loan, huyện Tuy An, hội đua thuyền sông Đà Rằng, thành phố Tuy Hòa, lễ hội sông nước Đà Nông, huyện Đông Hòa… Đặc biệt lễ hội cầu ngư với điệu hò bá trạo mang đậm chất dân gian Phú Yên được tổ chức ở hầu hết các làng ven biển Phú Yên.

Biển xanh, cát trắng, đảo vắng hoang sơ, nền văn hóa dân gian phong phú đi cùng với những sản vật tươi ngon từ đại dương đem lại đang mở rộng vòng tay chào đón du khách đến với miền Duyên hải Nam Trung Bộ - Phú Yên.

Đặc biệt, tỉnh Phú Yên có những di sản đá tự nhiên nổi tiếng, được xem là độc nhất vô nhị như gành Đá Dĩa, núi Đá Bia và hàng chục di sản đá tự nhiên độc đáo. Đá có trong tự nhiên, đá gắn bó với sự sinh tồn, đấu tranh, phát triển của người dân nơi này.

Hệ thống giếng đá ở Phú Yên cũng chứng tỏ sự tồn tại của một nền nông nghiệp phát triển, nối liền với nền hải thương quốc tế từ đầu công nguyên và đặc biệt ở thời đại thương mại (từ thế kỉ XVI-XVIII. Ngoài ra, hai cổ vật đàn đá và kèn đá đều có niên đại cách đây hàng ngàn năm, là những báu vật vô giá bởi sự độc đáo của nó. Những tảng đá từ vài chục đến vài trăm kí đã được khoét đường ống gờ xoắn bên trong theo một quy luật âm thanh và một phương pháp mà cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra lời giải. Những khối đá nhìn có vẻ tự nhiên nhưng kì thật đó là  tác phẩm nghệ thuật độc đáo bậc nhất của thế giới âm nhạc theo công bố của Hội đồng nghệ thuật Nhà nước vào năm 1996 và đã trở thành bảo vật quốc gia. Đá Phú Yên có âm sắc cao. Đàn đá được làm từ loại đá cứng và lượng khoáng chất rất cao. Bộ đàn đá được phát hiện tại tỉnh Phú Yên là bộ có âm thanh hoàn chỉnh nhất. Đặc biệt, kèn đá không chỉ hòa tấu với đàn đá mà còn có thể tấu với dàn nhạc hiện đại, tạo nên âm thanh lạ, hiếm thấy ở bất kì một bộ âm thanh nào khác.

Dân dã Phú Yên

Sự độc đáo của tự nhiên còn thể hiện qua loại đá đặc trưng tại huyện Tuy An, tiêu biểu nhất là thắng cảnh thiên tạo hiếm thấy đó là gành Đá Dĩa. Đá ở đây, dựng đứng theo từng cột, liền khít nhau, độ dày gần như nhau có tiết diện hình lục giác hoặc hình tròn, giống như những chiếc dĩa lớn chồng xếp lên nhau. Bên cạnh gành Đá Dĩa còn có bãi cát trắng, mịn, dài khoảng 3km. Biển ở gành Đá Dĩa xanh như mực, bọt sóng trắng như tuyết.

Gành Đá Dĩa, một kì quan thiên tạo trời ban cho tỉnh Phú Yên, luôn luôn là một dấu ấn đặc sắc, không quên cho mọi du khách!... Gành Đá Dĩa đã được Bộ VHTT xếp hạng thắng cảnh thiên nhiên cấp quốc gia vào năm 1998.

Từ xa nhìn vào gành thấy những tầng đá lô nhô như vườn tượng của các nhà điêu khắc tài danh, nhưng khi đến gần, gành là những trụ đá nơi cao, nơi thấp hoặc thẳng đứng hoặc hơi nghiêng nghiêng so với mặt nước biển, tạo thành một cảnh quan rất kỳ vĩ, đứng từ xa nhìn về gành trông giống như một tổ ong khổng lồ nhô ra giữa biển khơi bạc sóng. Bao quanh gành đá là một bãi cát hình cong lưỡi liềm dài khoảng trên dưới 3 km. Cát trắng mịn, bạc sáng trong nắng ban mai lấp loá, là một bãi tắm rất tốt.

Đá ở gành Đá Dĩa có màu đen huyền hoặc nâu vàng xếp thành cột, nửa chìm nửa nổi trên mặt nước biển, chồng lên nhau như có một bàn tay vô hình bê từng phiến đá lục giác, bát giác xếp chồng lên nhau như người nội trợ chồng những cái dĩa cao ngất. Mỗi viên đá có độ dày từ 60-80 cm. Do đứng nhô ra biển, quanh năm sóng vỗ nên đã tạo thành những lỗ khuyết tròn láng. Ở giữa gành có một hõm trũng, nước mưa, nước biển đọng lại lại tạo thành vũng và trong đó có nhiều loại cá nhỏ, có màu sắc sặc sỡ: xanh, vàng, tím, hồng nhạt… bơi lội tung tăng. Xung quanh hõm nước này, đá dựng thành cột liền khít nhau.

Theo các nhà địa chất học, từ hàng triệu năm trước núi lửa hoạt động trong khu vực này, phun nham thạch ra bề mặt trái đất rồi nguội lại đông cứng thành đá. Trên thế giới hiện nay, ngoài gành Đá Dĩa ở Việt Nam thì Scotland là nơi thứ hai có một địa điểm đá xếp chồng thành những cột thẳng đứng giống như gành Đá Đĩa Việt Nam, có tên gọi là Giant’s Causeway (Con Đường Của những Người Khổng Lồ), đã được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới vào năm 1986.

Bên cạnh gành Đá Dĩa có Bãi Bàng với những tầng đá màu vàng sáng chồng lên nhau, lặng yên dưới những tán cây bàng vươn cành lá ra khoảng không xa rợp mát cả một vùng rộng lớn, rất lý tưởng cho du lịch, dã ngoại, cắm trại ngoài trời. Địa danh này đã đi vào ca dao địa phương: Chiều chiều sóng bổ Bãi Bàng/Một ngày xa bạn, ăn vàng (cũng) không ngon.  

Thắng cảnh có một không hai ở Việt Nam này cũng được người dân truyền tụng một huyền thoại về kho báu biến thành đá chung quanh gành Đá Dĩa, kể rằng: Xưa kia, có một người nọ rất giàu có nhưng chẳng may vợ chết sớm, chưa kịp có với nhau mụn con nào. Vốn là người chung thuỷ, ông ta không tục huyền và nảy ra ý định tu tập Phật pháp. Bao nhiêu của cải vàng bạc châu báu, ông đều đem phân phát cho người dân trong vùng để làm kế mưu sinh. Số còn lại ông cất vào kho cạnh bờ biển (tức thôn 6 xã An Ninh Đông ngày nay) với ý định là sau này khi thành đạo, số của cải ấy sẽ đem ra xây dựng chùa chiền và dâng tặng cho vị minh quân nào yêu thương con dân như con đẻ. Sau thời gian dài tu tập thành Đạo, ông theo Phật về cõi Niết bàn chưa kịp dùng số của cải kia cho ý tưởng tốt đẹp ban đầu.

Biết có kho tiền cạnh bờ biển, nhiều kẻ nảy lòng tham, đang đêm hè nhau đến kho cướp bóc, nhưng lạ lùng thay, cửa kho chỉ là những tấm ván gỗ thông thường như bao cửa nhà dân khác, tường chỉ là những phiến đá chất cao bao quanh, nhưng không tài nào cạy ra được. Đêm này sang đêm khác, ròng rã mấy tháng trời mà tường đá, cửa gỗ vẫn không hề suy suyển. Quá tức giận, chúng bèn dùng củi, bổi chất phủ lên kho và phóng hỏa đốt, lửa cao ngất trời nhưng cánh cửa gỗ vẫn y nguyên.

Một đêm nọ, bọn tham lam kia lại tìm đến và dùng các vật xú uế bôi lên cánh cửa gỗ rồi chất củi tiếp tục đốt. Nửa chừng bỗng xảy ra cơn gió xoáy như vòi rồng cuốn những kẻ đứng chung quanh kho bạc mất hút lên không và phát ra một tiếng nổ kinh hoàng, khiến mọi người đang say giấc điệp cũng choàng tỉnh, đổ xô ra hướng bờ biển, nơi phát ra tiếng nổ. Nhưng tất cả đều chìm trong đêm tối tĩnh lặng, chỉ nghe tiếng sóng biển đập đều đều vào bờ đá lao xao trong đêm tối đen như mực. Sáng hôm sau, họ kéo nhau ra phía bờ biển, thì hỡi ơi, kho bạc của người nhà giàu nọ không còn nữa mà chỉ thấy những phiến đá to hình lục giác xếp chồng lên nhau thành từng cột ngay ngắn, cao thấp khác nhau, kéo dài ra tận ngoài biển, thi gan cùng tuế nguyệt.

Cột mốc Vũng Rô

Các di tích, di vật bằng chất liệu đá và những di sản văn hóa đá phi vật thể tồn tại đến ngày nay không những có giá trị về mặt văn hóa mà còn là minh chứng về sự hiện diện của con người ở vùng đất tỉnh Phú Yên trong tiến trình phát triển. Những hiện vật, di tích ấy cho thấy rằng đá có hồn. Qua đá, biết được cuộc sống của ông cha ta cách đây mấy ngàn năm.