Gia đình bác tôi rất ủng hộ con đường khang trang đẹp mà chính quyền đang tiến hành xây dựng. Nhưng vì điều kiện khó khăn gia đình bác tôi mong muốn chính quyền cơ sở đền bù 1/2 giá trị công trình mới cho giải tỏa mặt bằng nhưng chính quyền đã không hỗ trợ một chút nào. Vậy tôi xin hỏi công trình giao thông xây dựng nông thôn mới mà chính quyền giải tỏa không đền bù là đúng hay sai? Và gia đình bác tôi và các hộ dân đã lấn và sử dụng trước năm 1990 có quyền được sử dụng và cấp sổ đỏ không. Yêu cầu của bác tôi là đền bù 1/2 giá trị công trình đã đúng chưa?

Ảnh minh họa.

Về vấn đề bạn hỏi, luật sư Phạm Thị Bích Hảo, Cty Luật TNHH Đức An, Thanh Xuân, Hà Nội trả lời như sau:

Thứ nhất, Khoản 1, Điều 74 Luật Đất đai 2013 quy định: “Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại Điều 75 của Luật này thì được bồi thường.” và Khoản 1, Điều 75 Luật Đất đai 2013 quy định:

“1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm, có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện để được cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật này; người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam mà có Giấy chứng nhận hoặc có đủ điều kiện được cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp.”

Như vậy theo quy định này gia đình bác bạn chỉ được bồi thường khi nhà nước thu hồi đất trong trường hợp phần đất bị thu hồi đã được cấp sổ đỏ hoặc đủ điều kiện được cấp GCNQSDĐ theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, về điều kiện cấp GCNQSDĐ trên: Khoản 2, Điều 101 Luật Đất đai 2013 quy định: “Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có các giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này nhưng đất đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 01/7/2004 và không vi phạm pháp luật về đất đai, nay được UBND cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch thì được cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.”

Đất của gia đình bác bạn tuy đã sử dụng đất từ trước ngày 01/7/ 2004 tuy nhiên không phù hợp với quy hoạch kế hoạch sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nên không đủ điều kiện để được cấp GCNQSDĐ.

Như vậy, phần đất trên gia đình bác bạn đang sử dụng không được cấp GCNQSDĐ nên khi Nhà nước thu hồi, gia đình bác bạn có nghĩa vụ phải trả lại theo quy định của pháp luật và không được đền bù trong trường hợp này.

Thứ ba, về xây dựng nông thôn mới.

Cũng theo quy định tại Khoản 1, 4, Điều 146 Luật Đất đai 2013:

Điều 146. Đất sử dụng để chỉnh trang, phát triển đô thị và khu dân cư nông thôn

“1. Đất sử dụng để chỉnh trang, phát triển đô thị gồm đất chỉnh trang khu vực nội thành, nội thị hiện có; đất được quy hoạch để mở rộng đô thị hoặc phát triển đô thị mới.

Đất sử dụng để chỉnh trang, phát triển khu dân cư nông thôn gồm đất chỉnh trang trong khu dân cư hiện có, đất thuộc quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích, đất được quy hoạch để mở rộng khu dân cư nông thôn.

4. Cộng đồng dân cư xây dựng, chỉnh trang các công trình phục vụ lợi ích chung của cộng đồng bằng nguồn vốn do nhân dân đóng góp hoặc Nhà nước hỗ trợ thì việc tự nguyện góp quyền sử dụng đất, bồi thường hoặc hỗ trợ do cộng đồng dân cư và người sử dụng đất đó thỏa thuận”.

Như vậy, việc hiến đất là do ý chí tự nguyện của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất đó. Quyết định 695/QĐ-TTg về sửa đổi nguyên tắc cơ chế hỗ trợ vốn thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 -2020.

Điều 1. Sửa đổi nguyên tắc cơ chế hỗ trợ vốn từ ngân sách nhà nước (ngân sách trung ương và ngân sách các cấp chính quyền địa phương tỉnh, huyện, xã) để thực hiện các nội dung xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cấp xã quy định tại Khoản 3, Mục VI, Điều 1 của Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/6 /2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 như sau:

d) Chính quyền địa phương (tỉnh, huyện, xã) không quy định bắt buộc nhân dân đóng góp, chỉ vận động bằng các hình thức thích hợp để nhân dân tự nguyện đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của địa phương. Nhân dân trong xã bàn bạc mức tự nguyện đóng góp cụ thể cho từng dự án, đề nghị HĐND xã thông qua.

Việc hiến đất xây dựng nông thôn mới là nhân dân tự nguyện đóng góp. Mặt khác nguồn gốc đất của bác bạn là đất lấn chiếm, chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên không được bồi thường.