Nhân công giá rẻ không còn là lợi thế

2016-08-27 16:01:58 0 Bình luận

HOANHAP.VN - Tại nhiều hội nghị xúc tiến đầu tư, chính sách dải thảm mời gọi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam luôn đề cập đến nhân công giá rẻ, nhiều người còn cho rằng, đó là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế. Trong thực tế, điều đó đã không còn tồn tại, thậm chí nếu cứ giữ tư duy đó sẽ đi đến sai lầm.

Với lực lượng lao động tương đối lành nghề và quy mô rộng lớn, rất ít người nghĩ tới việc danh hiệu "công xưởng thế giới" của Trung Quốc bị đe dọa. Tuy nhiên, việc giá nhân công nước này đang gia tăng khiến các công ty thuộc nhóm ngành sử dụng nhiều lao động chuyển sang đầu tư tại các nước có giá tiền lương thấp hơn như Bangladesh, Indonesia và Việt Nam.

Nếu Việt Nam thu hút các nhà đầu tư nước ngoài chỉ bằng nhân công giá rẻ thì sớm muộn các công ty sẽ tìm đến với Campuchia và Myanmar," ông Stig Maasbol, CEO của ScanCom nhận định.

Nhưng điều bất ngờ hơn, có nhiều lý do khiến chi phí sản xuất tại Mỹ bắt đầu rẻ như Trung Quốc, mặc dù chi phí nhân viên của Mỹ tiếp tục leo thang trong thập kỷ vừa qua. Trước hết phải nói đến sự tiến bộ gia tốc của công nghệ cao. Ngành IT và sinh học mới bắt đầu triển khai sâu rộng AI (artificial intelligence – trí thông minh nhân tạo) làm nên những thế hệ mới về robot rất đa năng. Trước đây, robot ở các xưởng máy chỉ thường biết hàn hay vận chuyển vật liệu lắp ráp, hiện nay, robot đã điều khiển được cả dây chuyền sản xuất và biết start hay stop khi có sự cố hay cần thay đổi quy trình.

Nhiều người sẽ sửng sốt khi xem một video về một kho hàng lý tưởng đang thử nghiệm và lên kế hoạch của Amazon, rộng gấp 3 lần một sân vận động, chứa đến gần 1 triệu mặt hàng, Nơi đây, một đội ngũ khoảng 5.000 robot không người lái, tự động chạy đi lấy từng món hàng theo đơn đặt hàng gửi đến từ máy kiểm soát trung ương. Mỗi ngày (24/7) thì 5.000 robot này hoàn thành khoảng 600 ngàn đơn hàng. Toàn kho, chỉ có 12 nhân viên IT lo việc điều hành, bảo trì.

Tại Trung Quốc, khi đối diện với thách thức về lương nhân viên cùng yếu tố lao động chính trị tại Thẩm Quyến, hãng Foxconn chuyên lắp ráp IPhone cho Apple dọa sẽ đầu tư mua 1 triệu robot trong 5 năm tới. Không chỉ dọa suông, Foxconn đã vận hành 50.000 robot mới trong năm 2013 và 30.000 nhân viên của xưởng bắt đầu cắt giảm nhiều yêu sách.

Thay vì những dây chuyền quy mô, cơ xưởng trong tương lai sẽ nhỏ hơn, điều khiển bằng hệ thống AI tạo ra nhiều mẫu mã với số lượng nhỏ hơn. Điều đó cho thấy, trong tương lai, các nhà đầu tư sẽ quan tâm nhiều hơn đến quy trình sản xuất ứng dụng công nghệ 3D printing hay Internet of thing chứ không quan tâm nhiều đến diện tích nhà xưởng và số lượng nhân công.

Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế - ILO, Việt Nam có thu nhập bình quân 100 USD/tháng đối với lao động phổ thông. Các nước Indonesia, Philippines, Thái Lan có mức thu nhập bình quân cao gấp 2 lần nhưng năng suất lao động cũng gấp 2,5 lần Việt Nam. Thậm chí một lao động Singapore làm việc bằng 15 người Việt Nam. Như vậy, mặc dù chi phí nhân công thấp nhưng do năng suất thấp nên tính tổng cộng chi phí dành cho lao động Việt Nam cũng không hẳn là rẻ.

Nói về tình trạng này, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, cho biết: “Trước hết, do doanh nghiệp Việt Nam vẫn đặt vấn đề phát triển của mình dựa trên lao động rẻ mà không dựa trên năng suất. Các doanh nghiệp chưa chịu áp dụng nhiều công nghệ, chưa đòi hỏi nhiều lao động kỹ năng cao vì thế điều kiện tuyển chọn cũng như điều kiện để thực hiện nâng cao năng suất lao động chưa có nhiều cơ sở vật chất thực tế. Thứ hai, người lao động trải qua quá trình đào tạo chưa thực sự phù hợp với những yêu cầu trình độ chung của khu vực và thế giới”.

Hiện 80% lao động Việt Nam là lao động phổ thông, trình độ thấp. Đáng chú ý, hiện tốc độ tăng của năng suất lao động Việt Nam đang giảm xuống 3,3% trong khi tốc độ tăng lương từ năm 2014 đến nay đang được dự báo ở mức 10,8% đến 13%.

Việc sử dụng đại trà robot trong cơ xưởng, vận hành của công nghiệp sản xuất sẽ phải thay đổi theo thị hiếu người tiêu dùng. Trước đây, những mặt hàng giá rẻ sản xuất hàng loạt với số lượng khủng để giảm giá bán không còn hấp dẫn với các tầng lớp có tiền trên khắp thế giới, muốn mua hàng thật đặc thù để tạo phong cách. Sự phát sinh thị trường ngách với những sản phẩm đắt tiền, thiết kế tân tiến, thay đổi thường xuyên… (như hàng hiệu) được ưa chuộng hơn.

Tạp chí điện tử Hoà Nhập, cơ quan ngôn luận của Hiệp hội Doanh nghiệp của Thương binh và NKT Việt Nam, liên tục cập nhật thông tin liên quan về lĩnh vực kinh doanh của Thương binh và Người khuyết tật như: Đầu tư, kinh doanh, thương mại, dịch vụ, bất động sản, sức khỏe. Ngoài ra, Tạp chí cũng xin giới thiệu tới độc giả những bài viết về chính sách cho người có công, tấm gương thương binh, người khuyết tật vượt khó, doanh nhân thương binh, người khuyết tật tiêu biểu, doanh nghiệp của thương binh và người khuyết tật. Kính mời độc giả đón đọc. Mọi ý kiến đóng góp và chia sẻ xin liên hệ qua email tapchihoanhap@gmail.com.