Hồi Chuông Báo Động Từ Thượng Tầng

Việc một cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị bị truy nã là một sự kiện chấn động, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề đã vượt ra khỏi phạm vi sai phạm của một vài chi nhánh đơn lẻ. Ông Nguyễn Thế Bình bị khởi tố liên quan đến những vi phạm xảy ra tại Agribank Chi nhánh 6, chính là nơi từng xảy ra "đại án" do "siêu lừa" Dương Thanh Cường cầm đầu làm thất thoát gần 1.000 tỷ đồng. Sự liên đới của một lãnh đạo cấp cao nhất không chỉ đặt ra dấu hỏi về trách nhiệm cá nhân, mà còn là một chỉ dấu cho thấy sự lũng đoạn, buông lỏng quản lý có thể đã ăn sâu vào tận bộ máy điều hành cao nhất. Đây chính là hồi chuông báo động sau cùng, buộc xã hội phải nhìn thẳng vào những ung nhọt đã tồn tại dai dẳng bên trong một định chế tài chính mang trọng trách phục vụ "tam nông" và giữ vai trò huyết mạch của nền kinh tế. Sự kiện này phá vỡ mọi "vùng cấm" vô hình, yêu cầu một sự mổ xẻ toàn diện và không khoan nhượng đối với công tác cán bộ tại ngân hàng này.

Di Sản Nặng Nề Từ Những "Siêu Đại Án"

Để hiểu được quy mô của "căn bệnh", cần nhìn lại những vết sẹo tài chính khổng lồ mà các thế hệ cán bộ lãnh đạo tha hóa đã để lại. Các số liệu được tổng hợp từ cáo trạng và bản án của Tòa án đã vẽ nên một bức tranh u ám về sự thất thoát. Đại án tại Agribank Chi nhánh Nam Hà Nội là một điển hình kinh điển, gây thiệt hại hơn 2.425 tỷ đồng, nơi cựu Giám đốc Phạm Thị Bích Lương (lĩnh án 30 năm tù) đã chỉ đạo cấp dưới vi phạm mọi quy trình tín dụng để "bơm" vốn cho một nhóm đối tượng lừa đảo nước ngoài. Vụ án này cũng kéo theo trách nhiệm hình sự của cựu Tổng Giám đốc Agribank Phạm Thanh Tân (lĩnh án 22 năm tù), một minh chứng cho thấy sự thiếu trách nhiệm đã lan đến cấp điều hành cao nhất.

Tiếp nối chuỗi sai phạm là vụ án tại Agribank Chi nhánh 6, gây thiệt hại hơn 966 tỷ đồng. Vụ việc này phơi bày sự câu kết tinh vi giữa doanh nghiệp và cán bộ ngân hàng biến chất, khi cựu Giám đốc Hồ Đăng Trung (lĩnh án 20 năm tù) đã làm ngơ để "siêu lừa" Dương Thanh Cường dùng thủ đoạn mượn lại tài sản đã thế chấp để tiếp tục đi lừa đảo. Cùng lúc đó, ở phía Nam, vụ án tại Agribank Bến Thành với thiệt hại hơn 358 tỷ đồng cho thấy sự lộng quyền đến cực điểm của cựu Giám đốc Nguyễn Thị Hoàng Oanh (lĩnh án chung thân), người đã biến chi nhánh thành "sân sau" để tham ô, nhận hối lộ và sẵn sàng trù dập cấp dưới để che giấu tội ác. Những con số hàng nghìn tỷ đồng không chỉ là tiền, mà là minh chứng cho một hệ thống quản trị nhân sự đã thất bại trong việc lựa chọn, giám sát và ngăn chặn hành vi phạm tội của chính những người mà nó đặt vào vị trí quyền lực.

Tưởng rằng sau hàng loạt "đại phẫu" với những bản án nghiêm khắc, cơ thể Agribank sẽ khỏe mạnh hơn. Nhưng thực tế, các "tế bào ung thư" vẫn tiếp tục di căn, biểu hiện qua những vụ án mới bị phanh phui sau năm 2020, cho thấy gốc rễ của vấn đề chưa hề được xử lý. Giai đoạn 2020 - 2022, tỉnh Đắk Lắk trở thành một điểm nóng khi hàng loạt cán bộ tại nhiều chi nhánh Agribank vướng vòng lao lý. Từ cựu giám đốc Agribank Tân An bị xét xử vì nâng khống giá trị tài sản đảm bảo gây nợ xấu hơn 60 tỷ đồng, đến việc khởi tố, bắt giam cả Giám đốc và Phó Giám đốc Agribank Hòa Thắng vì hành vi tương tự.

Vấn đề không chỉ dừng ở sai phạm nghiệp vụ mà còn là sự suy thoái đạo đức nghiêm trọng. Vụ việc Phó Giám đốc Agribank Hương Khê (Hà Tĩnh) bị bắt quả tang khi đang tham gia "tiệc ma túy" vào cuối năm 2018 là một cú sốc, cho thấy lỗ hổng trong việc quản lý và đánh giá phẩm chất đạo đức của cán bộ quản lý. Những vụ án "thế hệ mới" này, dù quy mô thiệt hại có thể không bằng các "siêu đại án" trước đây, nhưng sự phổ biến của chúng ở cấp cơ sở lại đáng báo động hơn. Nó cho thấy sai phạm đã trở thành một hiện tượng quen thuộc, lan rộng xuống tận các chi nhánh huyện, phòng giao dịch, chứng tỏ bộ máy quản trị nhân sự và kiểm soát nội bộ của Agribank vẫn đang thất bại nặng nề trong việc ngăn chặn tiêu cực từ gốc.

Mổ Xẻ 'Căn Bệnh Trầm Kha': Lỗ Hổng Chết Người Từ Đâu?

Chuỗi các vụ án chấn động trên cho thấy một cách có hệ thống những yếu kém cốt lõi trong công tác quản trị nhân sự tại Agribank. Cội rễ của vấn đề bắt nguồn từ chính công tác quản lý, sử dụng con người, nơi quy trình bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ còn nhiều lỗ hổng, tạo điều kiện cho những cá nhân không đủ năng lực, phẩm chất đạo đức yếu kém nắm giữ các vị trí lãnh đạo chủ chốt. Khi những người không đủ tiêu chuẩn được đặt vào ghế quyền lực, hệ thống giám sát và kiểm soát nội bộ vốn được thiết kế nhiều tầng lớp bỗng trở nên tê liệt. Ban kiểm soát nội bộ tại các chi nhánh thiếu tính độc lập, dễ bị giám đốc chi nhánh chi phối và biến các cuộc kiểm tra thành hoạt động mang tính hình thức.

Sự yếu kém trong quản lý và giám sát này đã dung dưỡng cho một thứ văn hóa độc hại: văn hóa "nể nang, bao che". Cấp dưới không dám đấu tranh với sai phạm của cấp trên vì sợ bị trù dập, trong khi các lãnh đạo ngang cấp có xu hướng "dĩ hòa vi quý", bao che cho nhau để cùng tồn tại. "Văn hóa" này tạo ra những "vùng cấm" vô hình, nơi quyền lực không được giám sát và sai phạm được dung dưỡng. Tất cả những điều đó dẫn đến một hệ quả tất yếu là sự suy thoái đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận không nhỏ cán bộ. Bị cám dỗ bởi quyền lực và những khoản tiền khổng lồ, họ sẵn sàng chà đạp lên mọi quy trình để nhận những khoản "lót tay". Áp lực về chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cũng vô hình trung trở thành cái cớ để các chi nhánh "nhắm mắt làm liều", bỏ qua các quy trình thẩm định rủi ro, góp phần đẩy nhanh quá trình mục rỗng từ bên trong.

Vụ truy nã cựu Chủ tịch Nguyễn Thế Bình là lời cảnh tỉnh sau cùng và đanh thép nhất. Agribank không thể tiếp tục tồn tại và phát triển với một cơ thể đầy thương tích và những khối u di căn như vậy. Những giải pháp chắp vá, xử lý từng vụ việc riêng lẻ đã được chứng minh là không hiệu quả. Đã đến lúc Agribank cần một cuộc "đại phẫu" thực sự, một cuộc cách mạng trong tư duy và hành động về quản trị nhân sự, bắt đầu từ việc làm rõ và quy trách nhiệm cá nhân của những người đứng đầu qua các thời kỳ.

Cần phải phá vỡ triệt để văn hóa "nể nang, bao che", xây dựng một cơ chế kiểm soát quyền lực thực chất, nơi mọi vị trí, dù cao đến đâu, cũng phải chịu sự giám sát. Quy trình tuyển dụng và bổ nhiệm phải được cải tổ theo hướng công khai, minh bạch, cạnh tranh và dựa trên hiệu quả công việc đã được kiểm chứng. Nếu không có những thay đổi mang tính cách mạng, "căn bệnh trầm kha" về quản trị nhân sự sẽ tiếp tục bào mòn sức khỏe của "người khổng lồ" này, gây ra những hệ lụy khôn lường cho cả nền kinh tế và làm sụp đổ hoàn toàn niềm tin mà người dân và Đảng, Nhà nước đã gửi gắm.