Cẩm nang cho người khuyết tật

Tác phẩm cẩm nang cho người khuyết tật của Đàm Lan, ngoài lời tựa và phần kết, gồm 10 mục: 1) Biết chấp nhận mình; 2) Biết bỏ qua những lời phản cảm; 3) Đừng tự đề cao mình; 4) Phải biết khắc chế mình trong tình yêu; 5) Hãy biết bao dung với người thân; 6) Phải tìm cách thỏa hiệp với môi trường; 7) Hết sức tránh tâm lý ỷ lại, càng độc lập càng tốt; 8) Hãy yêu thích một hay vài loại hình nghệ thuật; 9) Nên nuôi một vài con vật; 10) Chú ý ăn nghỉ điều độ hợp lý. Được sự đồng ý của Tác giả, nhân đầu năm 2019, Tạp chí xin trân trọng gửi tới bạn đọc nội dung cuốn sách này.

Nhà văn Đàm Thị Tuyết Lan

                                                LỜI TỰA

Đầu tiên tôi xin gửi đến các bạn đồng cảnh lời chào thân thiết và nồng ấm. Và cảm ơn vì các bạn quan tâm đến những điều tôi giãi bày sau đây.

Các bạn thân mến. Những bài viết này, phần lớn là từ kinh nghiệm của chính bản thân tôi. Tôi đã phải mất nhiều thời gian lắm cho sự cân nhắc trước khi viết nó ra. Vì lẽ gì thì tôi sẽ dẫn giải trong các bài viết. Điều tôi mong muốn nhất, không phải cầu các bạn nhớ đến tên tôi, hay có những lời cổ vũ khen tặng, mà là sự chia sẻ những góc nhìn qua những vấn đề cuộc sống mà người khuyết tật thường gặp. Hy vọng phần nào đó giúp ích cho các bạn trong việc tự thu xếp cho mình những cảm trạng và hoàn cảnh sống một cách dễ chịu và phù hợp nhất. Bởi chỉ có người trong cuộc mới cảm nhận và diễn tả rõ nhất những tâm tư tình cảm, những mong muốn và cả những hạn chế. Có thể không đủ đáp ứng hết các góc độ tâm sinh lý đa dạng và phức tạp của người khuyết tật với cuộc sống, Nhưng chắc cũng đóng góp được một phần lý giải và ứng dụng.

Để sự tiếp nhận có từng trọng tâm nhất định, tôi xin mời các bạn theo dõi từng phần với cách từ trong ra ngoài, có nghĩa từ chính bản thân mình ra đến xã hội. Hẳn nhiên rằng không thể chính xác hay đồng nhất giữa các tính cách, quan niệm, bối cảnh thể trạng của từng người, nhưng hy vọng chúng ta đều có thể tìm được điểm chung để lý giải, chia sẻ và tham khảo. Ít nhiều gì cũng có thêm một phần rút tỉa và chiêm nghiệm cho cuộc sống bớt đi những muộn phiền và tăng thêm phần hứng khởi. Sau cùng, xin chúc quý độc giả cũng như những bạn đồng cảnh ngộ có những ngày vui vẻ, nhẹ nhõm và bình yên thật sự nhé.

                                                                                                Thân ái

                                                                                            ĐÀM LAN

1 - BIẾT CHẤP NHẬN MÌNH

- Trước khi nói rõ vì sao phải biết chấp nhận mình, tôi xin nói qua một chút về “Số Phận”.

Có lẽ các bạn vẫn thường nghe về hai từ Số phận như một sự mặc nhận. Không phải thế. Không phải bạn là người kém may mắn thì số bạn là nghèo khó suốt đời. Không phải bạn là người xấu xí thì số bạn suốt đời là bất hạnh. Và Số phận không phải là cặp từ bí ẩn, mà nó có sự lý giải như sau.

HOÀN CẢNH + CÁ TÍNH + NGẪU DUYÊN = SỐ PHẬN.

Hoàn cảnh. Là sự tổng hợp tất cả những yếu tố liên quan đến sự ra đời của bạn. Đầu tiên là cha mẹ bạn. Cha mẹ bạn là người thế nào? Lương thiện hay gian giảo? Giàu có hay nghèo khó? Nông phu hay chức vị? Văn hóa và nhận thức...vv. Tất cả những gì thuộc về bản thân cha mẹ bạn đều có sự tác động ảnh hưởng liên quan đến quá trình nuôi dưỡng giáo dục bạn cho đến lúc trưởng thành. Ngoài ra còn có những thành tố khác cũng quan trọng không kém. Tôn giáo, môi trường xã hội, giới tính, tình trạng ngoại hình, tình trạng sức khoẻ, khu vực cư trú, nền văn hoá, phong tục tập quán…vv.

Cá tính. Đã có câu “cha mẹ sinh con trời sinh tính”. Cá tính của bạn là sự mặc nhiên của tạo hoá. Bạn sôi nổi hay trầm mặc, xông xáo hay rụt rè, mạnh mẽ hay yếu đuối, rộng lượng hay hẹp hòi, khả năng và sở thích ? Quan điểm sống : với bạn điều gì là quan trọng nhất?
  
Ngẫu duyên. Là tất cả những gì bất kỳ bạn gặp mà không có sự chủ động xếp đặt. May rủi? Lành dữ? Hay dở? Được mất?

Tất cả những yếu tố này bạn không hề được lựa chọn, mà nó đã tự nhiên như một lộ trình cho bạn bắt đầu cuộc sống. Đó chính là con đường số phận. Con đường này không phải là một con đường được mặc định một dạng thể. Mà nó cũng như những con đường hiện hữu, cũng có khúc bằng phẳng, đoạn gập ghềnh, nơi quanh co lũng thấp, khi dốc núi cheo leo. Và trên con đường đặc biệt chỉ đi qua mà không hề trở lại này luôn có những mũi tên chỉ đường. đó là khi bạn gặp một chuyện gì không suôn sẻ, khó khăn và bế tắc, bạn sẽ nhận được sự trợ giúp từ những mối tương quan có sẵn, đôi khi là sự đẩy đưa vô tình mà thường gọi là: cơ hội, vận may… Có những điều thuộc về sự ngẫu duyên lại tạo nên một bước ngoặt cho công việc hay bối cảnh cuộc sống của bạn. Nói một cách ngắn gọn: Số phận là con đường mà cuộc đời bạn đi qua với tất cả những hành trang mà bạn được trang bị khi có mặt trong cõi nhân gian này. Vì vậy, không thể sử dụng cụm từ “Vượt lên số phận”, mà chỉ có thể nói rằng “Hãy biết cách khắc phục những khó khăn, hạn chế của bản thân mình cho cuộc sống trở nên thuận tiện và nhẹ nhàng hơn.”

Trở lại với mục đích chính của phần này. Sau khi đã lý giải một số góc độ liên quan đến bản thân bạn khi có mặt trên đời. Thì bạn đã có thể hình dung ra rằng: Bạn bị một phần khuyết tật thân thể cũng là một yếu tố của số phận. Và khi đã là số phận, có nghĩa bạn không thể chủ động thay đổi, có nghĩa bạn không thể hoán cải mình trở thành một người hoàn toàn khoẻ mạnh đẹp đẽ như bao người khác. Nhưng nếu bạn luôn bức xúc trong sự hoài vọng vô nghĩa, bạn luôn than thân trách phận, bạn luôn cảm thán vì những căn nguyên nào đó làm nên sự khuyết tật của bạn, làm hạn chế rất nhiều sinh hoạt cũng như bị vấp phải những nghịch cảnh, vì thế bạn nhiều khi chán ghét bản thân mình, cảm thấy mình là đồ vô tích sự, là thứ vứt đi, là một người không nên có mặt trên cõi đời này. Và thế là từ sự xem nhẹ bản thân dễ dẫn bạn đến những hành vi tự ruồng bỏ thậm chí tự tiêu huỷ bản thân mình nếu có một sự tác động thiếu thiện chí nào đó từ một hay nhiều người khác.

Bìa cuốn sách

Nhưng để chấp nhận được bản thân mình, bạn không thể làm ngay trong một thời gian ngắn. Mà cần phải có những kỹ năng phù hợp để tác động và chuyển biến tư tưởng mình. Điều cần thiết trước tiên là bạn phải có một công việc, nếu được đúng công việc bạn yêu thích thì thật là lý tưởng. Bởi khi bạn yêu thích và say mê công việc của mình, bạn sẽ có được niềm vui của sự lao động, sáng tạo và thành quả. Dù ít hay nhiều, khi bạn nhìn thấy được tính hữu ích của công việc đối với mình và thêm nữa là một phạm vi cộng đồng, bạn sẽ thấy phần nào đó giá trị sống đã được chứng minh của bản thân. Yêu cầu đầu tiên của công việc bạn muốn làm không phải là yêu cầu về lợi nhuận kinh tế, mà phải là thích hợp với khả năng và điều kiện sức khoẻ của bản thân bạn cho phép. Vì vậy, rất quan trọng là bạn phải hiểu chính khả năng của mình là gì? và bạn có thể thực hiện nó trong một môi trường thế nào? Không phải cứ thấy người khác làm tốt công việc đó thì cũng có nghĩa mình sẽ làm được như thế. Nếu bạn không khẳng định được yêu cầu này, thì bạn sẽ không tìm được một công việc thích hợp với mình, và đã không thích hợp thì thành quả của nó cũng không dễ dàng đến với bạn. Tất cả mọi người trong cuộc sống đều phải nhận thức được điều này, người khuyết tật lại càng phải nhận thức rõ hơn, chính xác hơn. Bởi nếu không chọn được đúng công việc phù hợp, bạn sẽ rất dễ nản chí khi gặp phải trở ngại hay thất bại, sẽ gây cho bạn một tâm lý rất nặng nề, càng tự ti mặc cảm nhiều hơn, càng chán nản với chính mình nhiều hơn. Nhưng nếu bạn gặt hái được chút ít thành công thôi, lập tức bạn sẽ phấn chấn lên rất nhiều, sẽ tự tin hẳn lên, sẽ thấy mình đầy sinh lực và quyết tâm cao hơn trên con đường đi tới. Một công việc tốt là chiếc cầu nối hữu hiệu bạn với thế giới bên ngoài. Sự giao thoa tương tác thuận nghịch qua công việc sẽ giúp cho bạn thấy rõ những ưu khuyết của bản thân mình, qua đó bạn sẽ có nhiều điều kiện phấn đấu và ngày càng tự tin, cộng với sự đón nhận từ những người chung quanh sẽ tạo cho bạn một tâm thế sống vui vẻ tích cực, từ đó bạn sẽ cảm nhận rất rõ, bản thân mình vẫn luôn có một giá trị nếu biết khai thác nó. Và như vậy có nghĩa, bạn đã chấp nhận được chính mình.

                                                                                      (còn nữa)