Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình được thành lập theo Quyết định số 4558/QĐ-UB ngày 22/11/2019 của UBND tỉnh Quảng Bình. Theo đó, Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh trực thuộc Sở Y tế được thành lập trên cơ sở tiếp nhận chức năng phòng, chống bệnh mắt, Khoa Mắt, Khoa Cận lâm sàng, Phòng khám Đa khoa, Phòng Tổ chức - Hành chính, Phòng Kế hoạch - Tài chính thuộc Trung tâm Phòng, chống bệnh xã hội tỉnh và tiếp nhận chức năng phòng, chống bệnh nội tiết - rối loạn chuyển hóa, Khoa Nội tiết, Phòng Khám đa khoa, Khoa Cận lâm sàng, Phòng Tổ chức - Hành chính, Phòng Kế hoạch - Tài chính thuộc Trung tâm Phòng, chống Sốt rét - Nội tiết tỉnh.

Tuy mới thành lập nhưng trong năm 2020 trung tâm đã có 2 gói thầu lớn với giá trị chào thầu lớn được công bố nhưng tỉ lệ tiết kiệm các gói thầu lại chưa đến 1%. Ngoài ra còn có nhiều dấu hiệu bất thường trong công tác đấu thầu tại hai gói thầu này.

Tỷ lệ tiết kiệm thấp ?

Tháng 04/2020 tại gói thầu: “Lựa chọn nhà thầu cung ứng vật tư y tế, hóa chất sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt- Nội tiết tỉnh Quảng Bình”, giá trị gói thầu là 7.293.316.300 VND công ty CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM QUẢNG BÌNH trúng thầu với giá 7.230.088.000 VND. Chỉ số tiết kiệm là 0.87%.

Tháng 10/2020 tại gói thầu: “Lựa chọn nhà thầu cung ứng bổ sung vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình” của dự án “Mua vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình”. Giá gói thầu là 6.221.565.000 VND và giá trúng thầu là 6.156.637.000 VND, chỉ số tiết kiệm chỉ đạt 1.04%.

Việc trúng thầu sát giá cả hai gói thầu lớn này của công ty cổ phần dược phẩm Quảng Bình tại nhà thầu là trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình đặt ra nhiều nghi vấn về tính công khai minh bạch của hai gói thầu trên.

Một trong những điểm bất thường trong công tác đấu thầu tại Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình là yêu cầu về nhãn hiệu hàng hóa trong yêu cầu kỹ thuật tại các gói đấu thầu rộng rãi.

Liên quan đến vấn đề trên, Luật sư Mai Quốc Việt – Công ty Luật FDVN, Đoàn Luật sư TP. Đà Nẵng cho biết: Theo Quy định tại điểm i, khoản 6 Điều 89 Luật Đấu thầu 2013, về các hành vi bị cấm trong đấu thầu: “Nêu yêu cầu cụ thể về nhãn hiệu, xuất xứ hàng hóa trong hồ sơ mời thầu đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp hoặc gói thầu hỗn hợp khi áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế”.

“Như vậy, hành vi yêu cầu về nhãn hiệu hàng hóa và đưa ra các công nghệ độc quyền của hãng trong yêu cầu kỹ thuật tại các gói đấu thầu rộng rãi của Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình có dấu hiệu vi phạm pháp luật về đấu thầu”, luật sư Việt nhận định.

Dấu hiệu “thông thầu” ?

Lâu nay, trong đấu thầu câu chuyện “thông thầu” giữa nhà thầu và chủ đầu tư/bên mời thầu luôn là câu chuyện đau đầu không những của các nhà làm luật (Quốc hội, Chính phủ, Bộ ban ngành)  mà còn là của các nhà thầu thực sự có năng lực, kinh nghiệm muốn tham gia vào “mỏ vàng” các gói thầu trên hệ thống đấu thầu quốc gia. Tuy nhiên khi để ý vào 2 gói thầu này của trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình đều thấy rằng thời gian công bố và thời gian đóng hồ sơ khá ngắn. Như tại gói thầu

“Lựa chọn nhà thầu cung ứng bổ sung vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình” hồi tháng 10 thì ngày công bố gói thầu là ngày  16/10/2020 ngày kết thúc đấu thầu là 29/10/2020. Tương tự như vậy tại gói thầu “Lựa chọn nhà thầu cung ứng vật tư y tế, hóa chất sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt- Nội tiết tỉnh Quảng Bình” thì công bố ngày 22/04/2020 và kết thúc ngày 11/05/2020. Theo một chuyên gia về dấu thầu thì đây là một kiểu “thông thầu” thông qua dạng hạn chế sự tham gia của nhà thầu và nhằm tạo lợi thế cho một nhà thầu đã chuẩn bị sẵn. Điều này cũng thể hiện rõ tại kết quả gói thầu. Mặc dù công bố rộng rãi nhưng gói thầu tháng tư ngoài công ty cổ phần dược phẩm Quảng Bình thì còn 2 đơn vị khác tham gia nhưng đều bị đánh trượt về lý do kinh nghiệm và kỹ thuật.

Tuy nhiên đến gói thầu tháng 10 thì chỉ có duy nhất 1 nhà thầu là công ty cổ phần dược phẩm Quảng Bình.

Sản phẩm trúng thầu có giá cao bất thường so với thị trường

Một tình trạng đáng báo động trong các gói thầu tại trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình là hàng loạt hàng hóa mua sắm có dấu hiệu cao bất thường so với giá thị trường.

Điển hình như với gói thầu Lựa chọn nhà thầu cung ứng bổ sung vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm phục vụ cho công tác khám chữa bệnh năm 2020 của Trung tâm Mắt - Nội tiết tỉnh Quảng Bình thì có một số mặt hàng ví dụ như Bông y tế hay Băng dính lụa đều có giá cao hơn giá trị trường .

Trong khi giá trúng thầu với bông băng y tế An Lành là 142.000VNĐ và với băng dính lụa Urgosyval là 80.000 VNĐ thì giá thị trường chỉ là 125.000VNĐ và 44.000VNĐ cho cùng quy cách. Đây là 2 ví dụ nhỏ cho việc sản phẩm trúng thầu có giá cao bất thường so với thị trường.

Đây chỉ là 2 ví dụ nhỏ trong các vật tư bị tăng cao hơn giá thị trường

Đánh giá về tình trang này, Luật sư Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho biết: “Đấu thầu là quá trình chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu của mình. Trong đó, bên mua sẽ tổ chức đấu thầu để bên bán (các nhà thầu) cạnh tranh nhau. Mục tiêu của bên mua là có được các hàng hóa và dịch vụ thỏa mãn các yêu cầu của mình về kĩ thuật, chất lượng và chi phí thấp nhất. Mục đích của nhà thầu là giành được quyền cung cấp mua hàng hóa với giá đủ bù đắp các chi phí đầu vào và đảm bảo mức lợi nhuận cao nhất có thể. Vậy đây là một dấu hiệu bất thường, trái với tinh thần của Luật Đấu thầu”.

Trước dấu hiệu vi phạm Luật Đấu thầu 2013, “đội giá” thiết bị, không công khai Model và xuất xứ hàng hóa trên mạng đấu thầu Quốc gia. Những nghi ngại về việc sử dụng vốn đầu tư công có đảm bảo cần câu trả lời từ phía Sở Y Tế tỉnh Quảng Bình, Trung tâm mắt và nội tiết tỉnh Quảng Bình cũng như trách nhiệm cá nhân của ông Trần Đình Thắng – Giám đốc trung tâm Mắt và nội tiết tỉnh Quảng Bình và ông Nguyễn Đức Cường – Giám đốc sở Y tế tỉnh Quảng Bình khi để xảy ra tình trạng trên.

Nhiều vụ án liên quan đến giá thiết bị y tế

Thời gian qua, nhiều cá nhân vướng vòng lao lý do hành vi nâng khống thiết bị y tế. Hành vi bòn rút ngân sách nhà nước hoặc gây thiệt hại cho người bệnh dù đã có chế tài xử phạt nghiêm nhưng vẫn chưa thể ngăn chặn dứt điểm. Điện tử Hòa Nhập điểm lại một loạt lãnh đạo ngành y tế vướng vòng lao lý vì nâng khống thiết bị y tế. 

Còn đâu đó “con sâu làm rầu nồi canh”, chỉ vì lợi ích cá nhân của của những người được gọi là lãnh đạo, quản lý của các bệnh viện lập ra “liên minh” để nâng khống gói thầu thiết bị y tế nhằm trục lợi. Từ những bức xúc của người dân, của dư luận, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định xã hội hóa ngành y tế là cần thiết, nhưng phải công khai, minh bạch, sai phạm phải xử lý nghiêm. Thủ tướng cũng chỉ đạo công khai hóa giá hải quan nhập khẩu thiết bị và những hình thức khác để giám sát giá thiết bị, không để vấn đề xã hội hóa bị lợi dụng để phục vụ tốt nhất quyền lợi của người bệnh.

Giải pháp nào ngăn chặn sai phạm trong đấu thầu thiết bị y tế?

Qua nhiều bị nâng khống giá khiến người bệnh phải trả phí cao hơn nhiều lần xảy ra tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), cũng như các vụ việc liên quan đến đấu thầu thiết bị y tế  đang khiến vấn đề mua sắm, đầu tư thiết bị y tế vào bệnh viện công nóng hơn bao giờ hết.

Vì vậy, việc Bộ Y tế ra mắt cổng thông tin công khai giá thiết bị y tế vào ngày 9/9/2020 mang đến một chút hi vọng sẽ ngăn chặn được tình trạng này. Thế nhưng, liệu thực tế có được như kỳ vọng?

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn - vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế Bộ Y tế, ở cổng thông tin này sẽ có giá thiết bị y tế tương ứng với cấu hình, tính năng kỹ thuật, thuế phí, các dịch vụ cơ bản đi kèm như bảo hành, vận chuyển, lắp đặt, đào tạo hướng dẫn sử dụng, linh kiện thay thế... Giá này do các nhà cung cấp (do Bộ Y tế cấp tài khoản) tự công bố trên cổng thông tin.

Trong những năm qua, việc ban hành và triển khai thực hiện Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu và các Thông tư hướng dẫn của các Bộ đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát công tác đấu thầu của các cơ quan nhà nước, các chủ đầu tư, bên mời thầu và nhà thầu, từng bước chuyên nghiệp hóa trong hoạt động đấu thầu. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hoạt động đấu thầu tại các bộ, ngành, địa phương trong những năm qua được triển khai khá tốt, tỷ lệ tiết kiệm bình quân luôn duy trì ở mức khá năm 2016 (đạt 7,11%), số lượng gói thầu đấu thầu qua mạng tăng nhanh theo từng năm với tỷ lệ thực hiện cao, đảm bảo công khai, minh bạch các thông tin. Bên cạnh đó, nhằm tăng cường, khuyến khích, tạo điều kiện cho hàng hóa, sản phẩm sản xuất trong nước phát triển để từng bước thay thế hàng hóa nhập khẩu, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 04 tháng 4 năm 2017 về việc tăng cường sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước trong công tác đấu thầu các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước.