Dư nợ cho vay toàn hệ thống đến cuối tháng 2 vẫn tăng trưởng âm 0,16%. Với con số này, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 12% trong năm nay đang là thách thức lớn với các nhà băng. Trong khi nhiều doanh nghiệp kêu khó tiếp cận nguồn tiền vì lãi suất vẫn cao thì các nhà băng lại than thở rằng phía đi vay mới là những người chưa thực sự mặn mà.

Ông Trương Văn Phước, Tổng giám đốc Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), lấy ví dụ, lãi suất cho vay sản xuất kinh doanh bình quân tại ngân hàng này chỉ khoảng 11,5% - 12% nhưng tín dụng vẫn tăng trưởng âm trong 2 tháng đầu năm. "Doanh nghiệp không chê vì lãi suất cao mà họ thấy không có động lực gì để vay vốn. Hoạt động sản xuất còn khó khăn và không nhìn thấy phương án kinh doanh nào đáng để họ vay vốn", ông Phước phân tích.

Nhiều doanh nghiệp đang hoạt động co cụm và không dám vay vốn vì chưa muốn mở rộng sản xuất kinh doanh khi sức mua vẫn yếu. Ảnh minh họa.

Đồng tình với ông Phước, đại diện Ngân hàng Á Châu (ACB) cũng cho rằng sức mua của thị trường yếu là lý do khiến hoạt động sản xuất kinh doanh chưa cải thiện, kéo theo nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp giảm. Ngân hàng này cũng cho biết 2 tháng đầu năm tín dụng có tăng trưởng nhưng rất chậm.

Tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần trụ sở tại Hà Nội tỏ ra ngán ngẩm khi nói đến tăng trưởng tín dụng của nhà băng này. "Lãi suất phổ biến tại ngân hàng chỉ 12%-14% một năm nhưng tín dụng vẫn tăng trưởng âm. Có vẻ như các doanh nghiệp vẫn bận đi lễ hội thay vì mở rộng sản xuất nên họ chưa cần vay vốn", vị này than thở.

Giải thích việc "ngại" vay vốn, ông Phạm Ngọc Hưng, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội doanh nghiệp TP HCM, cho biết nguyên nhân là doanh nghiệp sợ không mở rộng được thị trường trong thời điểm hiện nay. Theo ông, một số ít doanh nghiệp lớn và khỏe đã tiếp cận được vốn lãi suất 9-11%. Trong khi đó, phần lớn các doanh nghiệp còn lại không đủ điều kiện vay vốn do kinh doanh không có lời, thậm chí thua lỗ. "Đơn vị nào đủ điều kiện cũng chẳng dám vay vì hàng tồn kho nhiều, không mở rộng được thị trường. Do vậy, họ phải co cụm lại và chủ yếu dựa vào nguồn vốn tự có là chính", ông Hưng lý giải.

Đại diện Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam thì cho biết chỉ một số ít thành viên trong hội vay được lãi suất ưu đãi dưới 12% một năm. Nguyên nhân là điều kiện xét duyệt của các nhà băng vẫn dựa vào công nợ, hoặc các báo cáo tài chính lời lỗ... nhưng thời gian qua rất ít đơn vị có lời.

Về phần mình, các ngân hàng cho biết dù muốn tăng trưởng tín dụng nhưng không thể "nhắm mắt cho vay" trong bối cảnh hiện nay. Lãnh đạo Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cho rằng, bản thân doanh nghiệp phải tự đứng trên đôi chân của mình. "Anh nào thể trạng khỏe thì sống tốt còn quá ốm yếu phải chịu sự đào thải chứ không thể bắt ngân hàng hỗ trợ bằng mọi giá", vị này nói. Theo ông, thực tế thời gian qua, với những khách hàng tốt, BIDV thực hiện điều chỉnh lãi suất ngay trên hợp đồng. Trong đó, lãi suất cũ được giảm về mức 13-15%, lãi suất vay mới 10-13% một năm.

Tổng giám đốc một ngân hàng có trụ sở trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, quận I (TP HCM) nói thẳng, trong bối cảnh cả nền kinh tế tìm cách xử lý nợ xấu, nhà băng phải thận trọng trong việc cho vay. Hiện nay ngân hàng ông đặt mục tiêu ưu tiên cho an toàn hệ thống lên hàng đầu.

"Chúng tôi chỉ ưu tiên mức giảm cho những doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng tốt. Việc xếp hạng này do chính trung tâm tín dụng của ngân hàng thực hiện một cách chặt chẽ", ông nói. Ông cũng nhận xét thêm, xu hướng sắp tới là lãi suất cho vay sẽ giảm nhưng không nhiều.

Ông Trương Văn Phước cho hay hiện ngân hàng mới là những người phải đi gặp gỡ và tìm kiếm doanh nghiệp để cho vay. "Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp mục đích vay chỉ để đảo nợ từ ngân hàng nọ sang ngân hàng khác thay vì có phương án kinh doanh cụ thể thì lãi suất có 14-15% một năm chúng tôi cũng không dám cho vay", ông Phước nói.

Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP HCM Nguyễn Hoàng Minh thông tin, thực tế hiện nay, lãi suất cho vay 5 lĩnh vực ưu tiên trên địa bàn đều về dưới 12% một năm, thậm chí với các doanh nghiệp xuất khẩu, nông nghiệp hoạt động tốt, lãi suất được các nhà băng áp dụng chỉ khoảng 8% mỗi năm. Ông Minh cho biết thêm, hiện tín dụng trên địa bàn đã tăng được 0,22%, chủ yếu là nguồn vốn dành cho sản xuất kinh doanh.

Mặc dù vậy, những con số thống kê về tình hình sản xuất kinh doanh trong vài tháng đầu năm 2013 được công bố vẫn cho thấy sự ảm đạm. Việc chỉ số PMI tháng 2 do HSBC công bố tiếp tục giảm điểm cho thấy điều kiện kinh doanh của lĩnh vực sản xuất sa sút. Ngoài ra, khảo sát của ngân hàng này cũng cho hay, cả sản lượng sản xuất và số lượng đơn đặt hàng mới đều giảm trong tháng 2 phản ánh nhu cầu khách hàng suy yếu.

Tương tự, báo cáo 2 tháng đầu năm của ANZ cũng cho thấy tăng trưởng doanh thu bán lẻ tiếp tục đi xuống. Ngân hàng này cho rằng, nhu cầu nội địa tăng trưởng chậm lại trong các tháng vừa qua.