Một con người có đầy đủ năng lực, vị thế, chỗ đứng vững chắc ở phương Tây, nhưng đã buông bỏ tất cả tuân theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh để trở về nước cống hiến. Mới ở độ tuổi 31 thôi, nhưng đã có những công trình toán học nổi tiếng, là người Việt Nam đầu tiên được công nhận là Tiến sĩ toán học đẳng cấp quốc tế… Một con người được các giáo sư ở ĐH Paris, ĐH Zurich, Đại học Göttingen đánh giá là “có năng lực toán học hiếm thấy” và ông từng nhận được nhiều đề nghị cấp quốc tịch, định cư từ Pháp, Đức, Thụy Sĩ.
Người thanh niên này đã chứng minh ông giỏi Toán như thế nào thì khát vọng cống hiến cho Tổ Quốc cũng lớn như thế. Khi ông đã đi bộ khoảng 3000 cây số đường trường để cống hiến cho nước nhà, từ Băng Cốc về Cà Mau, rồi lại từ Cà Mau đến Chiến khu Việt Bắc… Hai quãng đường đi bộ mà đến những vận động viên, nhà phiêu lưu, dân phượt bây giờ với đủ mọi trang thiết bị, thực phẩm bổ sung cũng phải rất ngao ngán.
Năm 1949, giáo sư Lê Văn Thiêm bay từ Paris đến Băng Cốc. Sau đó, ông đi xe từ Băng Cốc đến tỉnh biên giới Sa Kaeo. Từ Sa Kaeo, ông đi bộ gần 2 tháng trời, vượt qua tỉnh Krong Battambang, khu vực Biển Hồ đầy nguy hiểm và về đến U Minh vào cuối năm 1949. Vốn từng sống quen với khí hậu ôn đới châu Âu, hành trình này khiến con người trẻ tuổi này phải trải qua những giờ phút rất khó khăn. Từ việc bị sốt rét rừng hành hạ, bị khí hậu ẩm ướt nóng bức của rừng hoang Campuchia làm nản chí, rồi lương thực khó khăn. Nhưng ông vẫn quyết tâm đặt những bước chân hướng về Tổ Quốc. Tại U Minh, ông tham gia soạn các đề án, giáo trình khoa học, tham gia trực tiếp đào tạo cán bộ cách mạng miền Nam.
Gần 2 năm sau, tức là năm 1951, giáo sư Lê Văn Thiêm được điều ra Chiến khu Việt Bắc để đóng góp trực tiếp vào khoa học, giáo dục nước nhà trong thời chiến cũng như gây dựng buổi bình minh của khoa học Việt Nam. Một hành trình mới bắt đầu và dài gấp đôi quãng đường trước đó, với khoảng 2200 cây số đường bộ, đã được giáo sư Lê Văn Thiêm hoàn thành trong 6 tháng. Nhờ có kinh nghiệm từ hành trình trước, nên giáo sư Lê Văn Thiêm không gặp quá nhiều khó khăn. Thậm chí, giáo sư Lê Văn Thiêm cảm thấy rất hứng khởi vì trong hành trình mày, ông sẽ được trở về quê hương Hà Tĩnh sau nhiều năm học ở nước ngoài. Có lần vượt qua đèo Ngang từ Quảng Bình sang Hà Tĩnh, ông đã khóc vì đã quá lâu không được trở về quê hương. Tiếc là lần trở về này, ông cũng không dừng lại lâu được vì còn phải đi tiếp ra Việt Bắc.
Đến Việt Bắc, ông cùng với Tạ Quang Bửu - Trần Đại Nghĩa hợp thành “bộ ba” kiến thiết nền khoa học cơ bản, ứng dụng cho Việt Nam, đào tạo ra lớp chuyên gia đóng góp vào kinh tế, khoa học, giáo dục Việt Nam. Giáo sư Lê Văn Thiêm cũng là Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Khoa học cơ bản (tiền thân của Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội hiện tại) và phụ trách xây dựng Trường Sư phạm cao cấp (tiền thân của Đại học Sư phạm Hà Nội).
Một số thành tựu khác của giáo sư Lê Văn Thiêm như tính toán xây dựng khu Gang thép Thái Nguyên (1964), các phương pháp nổ mìn áp dụng để xây dựng đường Trường Sơn trên bộ, tính toán mở rộng kênh thủy lợi nhà Lê từ Thanh Hóa đi Hà Tĩnh, đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình, Trị An, Thác Bà… Với những gì đã cống hiến, giáo sư Lê Văn Thiêm vinh dự nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Đã hơn 32 năm kể từ khi giáo sư Lê Văn Thiêm mất, câu chuyện một anh thanh niên ngày nào đã cuốc bộ hơn 3000 cây số để cống hiến cho đất nước có lẽ cũng không được nhiều người biết đến. Đến nay, cái tên Lê Văn Thiêm đã xuất hiện những con đường, phố, những ngôi trường và cả một giải thưởng lớn cấp quốc gia.
Lý tưởng của một người có thể lớn đến mức như thế nào? Chúng ta từng biết về Giáo sư Trần Đại Nghĩa từ bỏ mức lương hơn 22 lượng vàng/tháng để trở về Việt Nam và lần này chúng ta được biết thêm về một con người dốc lòng hết sức cho nước nhà, từ bỏ địa vị, ưu đãi từ phương Tây, tạo ra một hành trình đi bộ khoảng 3000 km đầy vĩ đại.
Ý kiến độc giả
Tiêu điểm
