Trên địa bàn phường Thượng Thanh, quận Long Biên (Hà Nội) đang xuất hiện tình trạng nhiều công trình xây dựng trái phép và sử dụng đất sai mục đích diễn ra một cách ngang nhiên, kéo dài và ngày càng phức tạp. Từ các sân chơi pickleball, trung tâm sửa xe, quán nước cho đến những công trình nhà ở – tất cả đều được dựng lên trái quy định, trên những khu đất vốn nằm trong quy hoạch phục vụ cho các dự án công cộng, thương mại – dịch vụ, hoặc đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư hạ tầng để đấu giá.

Tình trạng này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ triển khai các dự án được phê duyệt, mà còn đặt ra những vấn đề cấp thiết liên quan đến trật tự xây dựng, quản lý đất công và hiệu quả khai thác tài nguyên đô thị.

Chỉ tính riêng trên địa bàn phường Thượng Thanh – một trong những phường có tốc độ đô thị hóa nhanh tại quận Long Biên – thông qua đơn tố cáo, tòa soạn đã ghi nhận ít nhất ba trường hợp sân chơi pickleball được xây dựng trái phép trên đất quy hoạch dự án.

Sân Pickleball Mầm, tại đường Nam Đuống, thuộc ô đất ký hiệu B5/NO1, nằm trong kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng để đấu giá của quận Long Biên. Việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật ô đất để đấu giá gồm các hạng mục như san nền, đường giao thông, thoát nước, chiếu sáng, cây xanh, tổ chức giao thông, cấp nước, phòng cháy chữa cháy.  Mặc dù quận Long Biên đã có quyết định thu hồi đất, nhưng đến thời điểm hiện tại, khu đất này vẫn đang bị sử dụng sai mục đích, trở thành sân thể thao và bãi máy xây dựng.

Toàn cảnh lô đất B5/NO1 nhìn từ trên cao

Sân Pickleball Gecko – tọa lạc tại ngã ba Đặng Vũ Hỷ - Nam Đuống, cũng là một công trình không phép mọc lên trên ô đất B3/NO4, thuộc diện đất chờ đầu tư hạ tầng kỹ thuật để tổ chức đấu giá. Việc ngang nhiên xây dựng sân thể thao trên khu đất này đã khiến việc triển khai quy hoạch gặp khó khăn, làm chậm tiến độ sử dụng đất công.

Kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng các ô đất B5/NO1 và B3/NO4

Sân Pickleball Khai Sơn, nằm cạnh chung cư Khai Sơn City, đường Khai Sơn,  thuộc ô đất ký hiệu A3/CCTP3. Ô đất này nằm trong kế hoạch đầu tư xây dựng tổ hợp khách sạn dịch vụ thương mại và văn phòng cho thuê của quận Long Biên. Việc sử dụng sai mục đích không chỉ làm chậm dự án đầu tư quan trọng của quận, mà còn ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị và hiệu quả khai thác đất đai.

Không dừng lại ở các sân thể thao tự phát, nhiều khu đất dự án đối diện khu chung cư Khai Sơn, quận Long Biên bị biến thành các điểm kinh doanh như gara oto, nhà hàng và khu vui chơi giải trí hoạt động công khai. Các dịch vụ này hoạt động không đúng quy định, không đảm bảo các yêu cầu về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, và thậm chí tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn giao thông.

Gara oto kiêm điểm trông giữ xe 24/24

Khu vui chơi giải trí

Một trường hợp khác cho thấy mức độ vi phạm đã lan sang cả hoạt động xây dựng nhà ở: Cạnh lô đất TT3-43, ngay trong khu tái định cư Ngọc Thụy, nhóm phóng viên ghi nhận công trình nhà ở đang xây dựng có dấu hiệu vi phạm các quy định về trật tự xây dựng tại công trình. Công trình này đang vi phạm nghiêm trọng về lô gia, về diện tích tum theo giấy phép xây dựng.

Hình ảnh tại công trình đang xây dựng gần địa chỉ TT3-43 trong khu tái định cư Ngọc Thụy

Những hành vi trên đã vi phạm Luật Đất đai, Luật Xây dựng và các quy định về quản lý quy hoạch đô thị. Theo quy định, mọi hoạt động xây dựng, kể cả công trình tạm, đều phải tuân thủ các điều kiện pháp lý cụ thể như: hồ sơ cấp phép xây dựng, phê duyệt sử dụng đất tạm thời, đánh giá tác động môi trường nếu cần thiết, v.v.

Việc sử dụng đất công, đất dự án sai mục đích còn có thể bị xử phạt hành chính, thu hồi mặt bằng và buộc khôi phục hiện trạng ban đầu. Tuy nhiên, tại Long Biên, các công trình sân chơi, bãi trông đỗ xe,... kể trên vẫn đang hoạt động bình thường, thậm chí thu phí người dân đến luyện tập mỗi ngày, cho thấy sự buông lỏng trong quản lý của cơ quan chức năng.

Trong bối cảnh này, dư luận đặt ra câu hỏi về vai trò và trách nhiệm của UBND phường Thượng Thanh. Với tư cách là đơn vị trực tiếp quản lý địa bàn, phường cần có trách nhiệm kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi sử dụng đất trái phép. Thực tế cho thấy, tình trạng sân chơi, bãi trông xe,... hoạt động trái phép đã tồn tại trong thời gian dài, không thể nói là chính quyền địa phương không nắm được. Việc các công trình sai phạm mọc lên công khai, vận hành công khai, là dấu hiệu rõ ràng của sự thiếu kiên quyết hoặc buông lỏng trong khâu kiểm tra, xử lý vi phạm.

Để khắc phục tình trạng này, cần sớm có biện pháp kiểm tra toàn diện, xác minh hiện trạng sử dụng đất tại các khu vực bị chiếm dụng trái phép. Các cơ quan chức năng cần tiến hành kiểm tra các công trình trên; ra quyết định xử phạt hành chính đối với chủ sân hoạt động không phép; buộc dừng hoạt động và tháo dỡ công trình trái phép; tăng cường giám sát, phân công rõ trách nhiệm giữa cấp phường và quận trong việc quản lý đất công; cũng như rà soát lại toàn bộ đất dự án trên địa bàn quận để tránh tái diễn sai phạm tương tự.

Việc một số cá nhân hoặc tổ chức tự ý dựng sân pickleball hay mở bãi trông giữ xe trên đất công hoặc đất quy hoạch, về bản chất không chỉ là vi phạm hành chính, mà còn tạo tiền lệ xấu, gây khó khăn cho việc thu hồi đất khi nhà nước có nhu cầu triển khai các dự án đúng mục đích. Trong nhiều trường hợp, người dân khi đã đầu tư công sức, tiền bạc vào các sân chơi tạm thời này thường có tâm lý “bám trụ”, dẫn đến tranh chấp hoặc khiếu kiện kéo dài khi bị giải tỏa, gây tốn kém chi phí quản lý cho nhà nước.

Ngoài ra, cũng cần nhấn mạnh đến nguy cơ thất thoát tài sản công. Nhiều khu đất có giá trị thương mại cao đã bị sử dụng “chui” nhiều tháng, thậm chí hàng năm, mà không mang lại bất kỳ khoản thu nào cho ngân sách địa phương. Trong khi đó, lẽ ra những khu đất này cần được rào chắn, bảo vệ hoặc đấu giá công khai đúng theo quy trình sử dụng đất công.

Những sai phạm trong sử dụng đất và xây dựng trái phép tại quận Long Biên – đặc biệt là trên địa bàn phường Thượng Thanh – không chỉ là câu chuyện về quản lý hành chính, mà là một phép thử cho năng lực điều hành và ý thức trách nhiệm của cả hệ thống chính quyền cơ sở, trách nhiệm của người đứng đầu là ông Vũ Trọng Thư, chủ tịch phường Thượng Thanh. Nếu không xử lý dứt điểm và triệt để, các vi phạm sẽ tiếp tục nảy sinh, gây ra những hệ lụy khó lường cho công tác quy hoạch, xây dựng và phát triển bền vững đô thị.