Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (thứ 5, trái) và Bộ trưởng Ngoại giao các nước thành viên ASEAN chụp ảnh chung tại hội nghị AMM 51 ở Singapore ngày 2/8. Ảnh: (Nguồn: AFP/TTXVN)

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu Đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị.

Tại các hội nghị, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các đối tác đã kiểm điểm tình hình hợp tác trong năm qua và trao đổi các định hướng cụ thể cho thời gian tới.

Các nước đối tác bày tỏ ủng hộ các nỗ lực xây dựng cộng đồng, đẩy mạnh kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển của ASEAN cũng như các ưu tiên của ASEAN trong năm 2018 về một ASEAN tự cường và sáng tạo; nhất trí cần mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực mới như phát triển sáng tạo, thương mại điện tử, kinh tế số, thành phố thông minh nhằm tranh thủ những lợi ích từ các thành tựu công nghệ và công nghiệp 4.0.

Các đối tác đánh giá cao vai trò của ASEAN ở khu vực, tiếp tục khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, thu nạp và dựa trên luật lệ, với nền tảng là các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng (ADMM+).

Các nước đối tác cũng bày tỏ cảm thông và chia sẻ với những mất mát do thiên tai, thảm họa gây ra đối với người dân các nước trong khu vực, trong đó có vụ vỡ đập thủy điện tại Lào và khẳng định sẽ tích cực hỗ trợ các nước bị thiệt hại khắc phục hậu quả.

Trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, các bộ trưởng cam kết đẩy mạnh hợp tác ứng phó hiệu quả với các thách thức đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực. ASEAN và các đối tác hoan nghênh tiến triển tích cực trên Bán đảo Triều Tiên, đồng thời chia sẻ quan ngại về diễn biến tình hình Biển Đông, với các hoạt động quân sự hóa làm xói mòn lòng tin và gây nguy hại nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định ở khu vực.

Các bộ trưởng khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định, an ninh an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông; nhấn mạnh mọi tranh chấp cần được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.

Các bộ trưởng nhất trí cần thúc đẩy thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố Ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC), và nỗ lực sớm hoàn tất xây dựng một Bộ Quy tắc ứng xử của các bên tại Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất và ràng buộc.

Về một số kết quả đáng chú ý với từng đối tác, với Nhật Bản, các bộ trưởng cho rằng quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Nhật Bản đã phát triển vững vàng trong 45 năm qua, đem lại những lợi ích quan trọng cho người dân mỗi bên và đóng góp cho hòa bình, ổn định khu vực.

Hai bên ghi nhận những tiến triển khả quan trong triển khai Kế hoạch sửa đổi thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn về quan hệ hữu nghị và hợp tác ASEAN-Nhật Bản, với các kết quả cụ thể góp phần mở rộng thương mại đầu tư, đẩy mạnh kết nối hạ tầng và con người, cũng như hợp tác ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống.

Hai bên nhất trí đẩy mạnh hơn nữa hợp tác thực chất trên các lĩnh vực chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, đảm bảo an ninh mạng, hợp tác biển, phối hợp thúc đẩy liên kết kinh tế, mở cửa và ủng hộ hệ thống thương mại công bằng, tự do và dựa trên luật lệ, nỗ lực sớm hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), ứng dụng công nghệ mới trong đổi mới sáng tạo, kết nối khu vực, phát triển bền vững tại các tiểu vùng, ứng phó biến đổi khí hậu, cứu trợ thiên tai, trao đổi văn hóa và giao lưu nhân dân.

Hai bên cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ đối tác vào tháng 11 tới, đưa hợp tác ASEAN-Nhật Bản ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất, hiệu quả hơn.

Hội nghị kết thúc với việc chuyển giao nhiệm kỳ điều phối quan hệ ASEAN-Nhật Bản từ Brunei sang Việt Nam cho giai đoạn 2018-2021.

Với Trung Quốc, các bộ trưởng xác định năm 2018 là mốc quan trọng đánh dấu 15 năm quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Trung Quốc, đánh giá Trung Quốc tiếp tục là 1 trong những đối tác quan trọng nhất của ASEAN.

Hai bên ghi nhận những tiến triển tích cực trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc thời gian qua, trong đó có nỗ lực khởi động đàm phán và đạt được dự thảo văn bản đơn nhất về COC; khẳng định cam kết tăng cường hợp tác sâu rộng trên những lĩnh vực thuộc quan tâm và lợi ích chung; hy vọng lãnh đạo cấp cao sẽ thông qua Tầm nhìn định hướng quan hệ ASEAN-Trung Quốc đến 2030.

Về kinh tế, nỗ lực phấn đấu đạt kim ngạch thương mại hai chiều đạt 1.000 tỷ USD và đầu tư đạt 150 tỷ USD vào 2020; nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA); phối hợp chặt chẽ trong đàm phán RCEP; ủng hộ hệ thống thương mại đa phương mở, dựa trên luật lệ; tăng cường hợp tác kết nối khu vực, trong đó có việc Trung Quốc triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và hỗ trợ Kế hoạch Tổng thể kết nối ASEAN 2025.

Hai bên nhất trí đẩy mạnh hợp tác về đổi mới, sáng tạo trên tinh thần chủ đề Năm Sáng tạo ASEAN-Trung Quốc 2018, đồng thời phù hợp với ưu tiên của ASEAN trong năm.

ASEAN và Trung Quốc nhất trí không ngừng củng cố tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy hợp tác ứng phó với các thách thức an ninh khu vực, trong đó có việc hai bên lần đầu tiên tổ chức Diễn tập Hàng hải ASEAN-Trung Quốc sẽ diễn ra vào cuối năm nay.

Hai bên hoan nghênh chủ đề 2019 là năm giao lưu truyền thông ASEAN-Trung Quốc, khẳng định tiếp tục tăng cường các hoạt động trao đổi văn hóa, giao lưu nhân dân nhằm gắn kết bền chặt người dân các nước.

Kết thúc hội nghị, Singapore đã chính thức chuyển giao vai trò điều phối quan hệ đối thoại ASEAN-Trung Quốc cho Philippines cho giai đoạn 2018-2021.

Với Nga, hai bên ghi nhận tiến triển tích cực trong triển khai Chương trình Hành động toàn diện (CPA) ASEAN-Nga 2016-2020 và các kết quả của hội nghị cấp cao kỷ niệm Sochi năm 2016.

Các nước ASEAN chúc mừng Nga tổ chức thành công World Cup 2018; hoan nghênh việc Nga lập Phái đoàn và cử Đại sứ bên cạnh ASEAN; lần đầu tiên tổ chức Hội nghị Mạng lưới các học giả ASEAN-Nga (NARTT) vào tháng 4 vừa qua tại Moskva và nỗ lực lập Nhóm công tác ASEAN-Nga về giáo dục.

ASEAN và Nga nhất trí đẩy mạnh hợp tác toàn diện trên các trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, bao gồm cả kết nối người dân.

Các lĩnh vực ưu tiên bao gồm hợp tác chống khủng bố và bạo lực cực đoan, an ninh mạng, hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật, gia tăng trao đổi thương mại, đầu tư, phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, đổi mới sáng tạo, nông nghiệp, năng lượng, giáo dục, kết nối, du lịch, giao lưu nhân dân...

Hai bên cũng thống nhất sẽ tích cực tìm hiểu khả năng tăng cường hợp tác giữa ASEAN với Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU), Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO)...

Tại hội nghị, Lào, nước điều phối quan hệ ASEAN-Nga, đã chính thức chuyển giao vai trò điều phối giai đoạn 2018-2021 cho Indonesia.

Với New Zealand, các nước ASEAN hoan nghênh New Zealand triển khai Chiến lược Con người và Chiến lược Thịnh vượng nhằm thúc đẩy quan hệ gắn kết chặt chẽ với ASEAN.

Hai bên nhất trí rà soát giai đoạn II để nâng cấp Hiệp định Thương mại ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA), tiếp tục phối hợp tăng cường liên kết kinh tế và mở cửa ở khu vực thông qua các khuôn khổ như Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và trong đàm phán Hiệp định RCEP.

ASEAN đánh giá cao việc gia hạn gói hỗ trợ kinh tế của hiệp định đến tháng 12/2019 nhằm giúp tăng cường năng lực triển khai AANZFTA cho ASEAN.

Hai bên nhất trí đẩy mạnh hợp tác trong một số lĩnh vực mới như phát triển năng lượng tái tạo, phát triển hạ tầng, kết nối vận tải hàng không, kinh tế số, nông ngư nghiệp...

Các nước ASEAN bày tỏ ủng hộ sáng kiến của New Zealand đồng chủ trì với Indonesia về chống rác thải nhựa trên biển trong khuôn khổ EAS và nhất trí tăng cường phối hợp và đẩy mạnh hợp tác về an ninh biển tại các cơ chế do ASEAN chủ trì như ARF, EAS, ADMM+...

Hội nghị đã chứng kiến việc chuyển giao vai trò điều phối quan hệ ASEAN- New Zealand từ Indonesia sang Campuchia cho giai đoạn 2018-2021.

Phát biểu tại các hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định Việt Nam coi trọng và sẽ tích cực cùng các nước ASEAN mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác nhiều mặt, cùng có lợi giữa ASEAN và các đối tác Nhật Bản, Nga, Trung Quốc và New Zealand.

Việt Nam sẽ tích cực tham gia các đề xuất và hoạt động hợp tác cụ thể đã được xác định giữa ASEAN với các đối tác này, nhất là trên các lĩnh vực Việt Nam quan tâm thúc đẩy như hợp tác biển, kết nối khu vực và phát triển tiểu vùng, kinh tế-thương mại-đầu tư, giáo dục-đào tạo, phát triển nền kinh tế số...

Phó Thủ tướng nhất trí ASEAN và các nước đối tác cần nỗ lực thúc đẩy đối thoại, hợp tác và xây dựng lòng tin, hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử nhằm ngăn ngừa xung đột và duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chia sẻ quan ngại về diễn biến phức tạp trong tình hình Biển Đông, khẳng định lại các nguyên tắc đã được nhất trí của ASEAN, kêu gọi các bên kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, gia tăng căng thẳng và không có lợi cho các tiến trình đối thoại, hợp tác ở khu vực, trong đó có nỗ lực đàm phán COC.

Tiếp nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN-Nhật Bản, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định Việt Nam sẽ nỗ lực phát huy hơn nữa đà quan hệ tốt đẹp giữa hai bên, đưa quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN-Nhật Bản lên tầm cao mới.