Nam Định: Xôn xao dư luận việc phục dựng sắc phong ở phủ Vân Cát

Yêu cầu hủy bỏ phục dựng sắc phong ở phủ Vân Cát

Tái hiện lịch sử thông qua các tư liệu và hiện vật là việc làm cần thiết, việc này góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Sắc phong là văn bản truyền lệnh của vua phong chức cho quan tướng, khen thưởng người có công hoặc phong thần và xếp hạng cho các vị thần được thờ ở đình, đền. Sắc phong còn chứa giá trị văn hóa, lịch sử, nghệ thuật to lớn; là cứ liệu để tái hiện lại lịch sử, ký ức cộng đồng.

Đáng tiếc thay, việc tự ý phục dựng sắc phong tại phủ Vân Cát được tiến hành âm thầm từ nhiều năm, nếu không được ngăn chặn có thể tạo tiền lệ xấu cho vấn nạn ngụy tạo tài liệu lịch sử.

Ngày 10/9/2024 vừa qua, UBND huyện Vụ Bản nhận được công văn của UBND xã Kim Thái báo cáo về việc tổ chức kỷ niệm ngày Đản sinh Đức Thánh Mẫu; tiếp nhận sắc phong thác bản, bản dịch các văn bia của Phủ Vân Cát (kèm theo là đơn đề nghị của ông Trần Văn Cường - thủ nhang phủ Vân Cát và công văn của Viện Hán Nôm).

Sau đó, UBND huyện Vụ Bản đã có công văn gửi Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định xem xét, tạo điều kiện và hướng dẫn địa phương đón nhận sắc phong thác bản, bản dịch các văn bia nói trên.

Ngày 16/09, Cục Di sản văn hóa đã có văn bản trả lời và khẳng định rằng với những căn cứ pháp lý hiện hành, việc phục dựng các sắc phong liên quan đến phủ Vân Cát là không đúng quy định của Luật Di sản văn hóa, bởi việc làm bản sao chỉ được phép thực hiện khi có bản gốc và phải có giấy phép của cơ quan có thẩm quyền về văn hoá, thể thao, du lịch.

Các công văn phản hồi của các đơn vị đến Tạp chí điện tử Hòa nhập.

Theo hồ sơ khoa học xếp hạng di tích, Bảng thống kê hiện vật di tích phủ Vân Cát không có các sắc phong. Vì thế, đối với việc phục dựng, làm mới các sắc phong liên quan đến phủ Vân Cát, đối với các cổ vật, di vật quốc gia, pháp luật về di sản văn hóa quy định: "Bản sao di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia là sản phẩm được làm giống bản gốc về hình dáng, kích thước, chất liệu, màu sắc, trang trí và những đặc điểm khác".

Căn cứ vào Điều 46 Luật Di sản văn hóa năm 2001, Cục Di sản văn hóa đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định dừng phối hợp với Viện Nghiên cứu Hán Nôm trong việc phục hồi các sắc phong nêu trên và chỉ đạo cơ quan chức năng hướng dẫn chính quyền địa phương không tổ chức tiếp nhận các hiện vật làm mới này vào di tích, hoặc sử dụng vì mục đích bảo vệ và phát huy giá trị di tích.

Phủ Vân Cát

Trường hợp các sắc phong mới đã làm xong, đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiến hành kiểm tra, hủy bỏ để không làm sai lệch di sản văn hóa. Để bổ sung các tư liệu nhằm củng cố lịch sử, giá trị của di tích theo nguyện vọng, đề xuất của thủ nhang, chính quyền và nhân dân địa phương, Sở có thể đề nghị, phối hợp với Viện Nghiên cứu Hán Nôm cung cấp bản sao tài liệu có đóng dấu sao y bản chính để lưu giữ, tham khảo.

Song, việc sử dụng các tư liệu này vào công tác bảo vệ, phát huy giá trị di tích phải được xác thực bằng văn bản của các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học liên quan và phải có ý kiến của cơ quan thẩm quyền theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Vấn nạn đã tồn tại nhiều năm qua

Theo tìm hiểu của PV Hoanhap.vn thì đây không phải lần đầu phủ Vân Cát và thủ nhang phủ Vân Cát phục dựng các sắc phong.

Đầu năm 2018, ông Trần Văn Cường - thủ nhang phủ Vân Cát đã tự ý treo nhiều bảng, biển, băng-rôn có nội dung “Phủ Dầy - Phủ chính Vân Cát (nơi Thánh Mẫu giáng sinh)” trước phủ và trên các con đường dẫn vào phủ từ quốc lộ 10 hay quốc lộ 38B. Việc này không có sự cho phép của các cơ quan chức năng. Ngoài chuyện tên gọi, phủ Vân Cát còn đưa ra “18 sắc phong mới” để thu hút du khách. Nếu như phủ Chính  còn lưu giữ được bảy trong số 15 đạo sắc phong cổ của các đời vua ban tặng Thánh Mẫu, được Bảo tàng tỉnh Nam Định hỗ trợ bảo quản, thì 18 đạo sắc phong của phủ Vân Cát chưa hề xuất hiện trước đây, được viết không đúng quy chuẩn về hình thức, câu chữ, con dấu.

Tháng 6/2023, UBND xã Kim Thái đã phải phối hợp với cơ quan chức năng huyện Vụ Bản thu hồi và tiêu hủy 18 đạo sắc phong tự tạo (sau khi khảo sát, nghiên cứu – các sắc phong này không dựa trên tư liệu từ bản gốc).

Có thể làm biến dạng giá trị văn hóa

Được biết, Di tích Phủ Dầy là một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng ở nước ta, đây là quần thể gồm khoảng 20 đền, phủ, lăng và nơi thờ tự, chủ yếu thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Lễ hội phủ Dầy (từ ngày mùng 3 đến mùng 8 tháng 3 âm lịch) thu hút đông đảo du khách tới tham dự.

Sắc phong còn là di sản văn hóa quý giá và độc đáo, có giá trị lịch sử. Việc tự tạo sắc phong của phủ Vân Cát là hành vi vi phạm pháp luật và đạo đức, gây xâm hại đến giá trị văn hóa truyền thống, có thể gây sai lệch thông tin, đảo lộn lịch sử và làm biến dạng giá trị văn hóa của di tích, việc này còn làm ảnh hưởng tới uy tín của các cơ quan quản lý nhà nước, các điểm thờ tự và gây hoang mang trong dư luận.

Pháp luật nghiêm cấm những hành vi làm thay đổi yếu tố cấu thành di tích như di dời, đưa thêm, hay thay đổi hiện vật trong di tích, hoặc tu bổ, phục dựng không đúng yếu tố cấu thành di tích và các hành vi khác khi chưa được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Điểm a Khoản 1 Điều 4 Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/09/2010).

Thiết nghĩ, càng yêu mến di sản văn hóa của ông cha thì càng phải tìm hiểu gốc gác, nắm rõ ngọn nguồn để từ đó có thái độ ứng xử đúng mực, tinh tế với những giá trị đã làm nên hồn cốt dân tộc. Đấy cũng là cơ sở để chúng ta không phạm sai lầm trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa quê hương, dân tộc.