Trong suốt 15 năm qua, Chương trình Mục tiêu Quốc gia về Xây dựng Nông thôn mới đã thổi một luồng sinh khí mới, làm thay đổi diện mạo của hàng trăm vùng quê trên cả nước. Và tại mảnh đất giàu truyền thống Nghệ An, phong trào này đã trở thành một cuộc cách mạng bền bỉ, mang lại những thành quả đáng tự hào.

Sau mỗi giai đoạn xây dựng nông thôn mới (NTM), cũng như cả nước, tỉnh Nghệ An sẽ tổng kết, đúc rút kinh nghiệm để chương trình phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tính hiệu quả, bền vững. Trong giai đoạn 2021-2025, Chương trình NTM tiếp tục khẳng định vai trò là động lực then chốt thúc đẩy phát triển toàn diện khu vực nông thôn, góp phần chuyển biến rõ nét diện mạo nông thôn và cải thiện đáng kể đời sống vật chất, tinh thần của người dân.

Đến ngày 30/6/2025, trước thời điểm vận hành chính quyền 2 cấp, Nghệ An có 275/362 xã đạt chuẩn NTM, 102/275 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 16/275 xã NTM kiểu mẫu, có 10 đơn vị đạt chuẩn huyện NTM trong đó huyện Nam Đàn đạt chuẩn NTM nâng cao năm 2024. Với mức giảm bình quân 1,16%, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh chỉ còn 3,13%; riêng vùng miền núi mức giảm bình quân 2,15% với tỷ lệ hộ nghèo còn 8,66%/năm. Các thành tựu này không chỉ thể hiện ở con số mà còn là sự thay đổi từ diện mạo đến hạ tầng giao thông nông thôn, phát triển kinh tế ở những sản phẩm OCOP.

Hệ thống đường giao thông ở xã Yên Thành được xây dựng đồng bộ và hiện nay đang xây dựng hệ thống điện chiếu sáng và lề đường

Xác định xây dựng NTM là quá trình liên tục và kéo dài, chỉ có điểm bắt đầu, không có điểm kết thúc. Ngay sau khi sát nhập chính quyền 2 cấp, các xã trên địa bàn tỉnh đã ban hành nghị quyết, hoàn thiện các tiêu chí NTM chưa đạt, nâng cao các tiêu chí đã đạt đồng thời cải thiện, nâng cao cuộc sống của người dân. Xã Yên Thành được sát nhập từ 4 xã, trong đó thị trấn Yên Thành đã đạt chuẩn văn minh đô thị, 3 xã còn lại đạt NTM nâng cao và NTM. Trên cơ sở đó, đại hội Đảng bộ xã lần thứ nhất đặt mục tiêu đạt xã NTM năm 2028 và đạt xã NTM hiện đại năm 2028. Để đạt kế hoạch kề ra, xã đã tập trung chỉ đạo, đề ra nhiều tiêu chí để xây dựng kế hoạch, lộ trình theo từng nội dung. Ông Nguyễn Văn Dương-chủ tịch xã Yên Thành cho biết: “Xã Yên Thành xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, hàng đầu để tập trung chỉ đạo, qua đó, tuyên truyền vận động người dân cùng chung tay xây dựng NTM, đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ, thiết chế về văn hóa, khu vui chơi đảm bảo người dân được hưởng thụ thành quả của mình đạ đóng góp. Trong lĩnh vực nông nghiệp đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại trong chăn nuôi, trồng trọt, tạo ra nhiều sản phẩm OCOP đạt chất lượng cao, qua đó nâng cao thu nhập cho từng hộ gia đình, xây dựng thương hiệu riêng từ “quê lúa Yên Thành”.

Trong quý III năm 2025 do ảnh hưởng trực tiếp của 2 cơn bão, kèm theo mưa lớn kéo dài đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuát nông nghiệp 9 tháng đầu năm 2025. Chăn nuôi gia súc, gia cầm phát triển tốt, quy mô sản xuất được mở rộng, dịch bệnh được kiểm soát. Sản xuất lâm nghiệp tăng cường công tác quản lý, bảo vệ chặt chẽ diện tích rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, rừng tự nhiên hiện có và phát triển rừng trồng. Nuôi trồng, khai thác thuỷ sản duy trì ổn định, sản lượng khai thác và nuôi trồng tăng so với cùng kỳ.

Hướng đến xã NTM hiện đại

Trong giai đoạn mới, sau khi hoàn thành việc sáp nhập các xã, tỉnh và bỏ cấp huyện, bộ tiêu chí NTM ở các cấp có sự thay đổi. Vì vậy, việc cần làm nhất lúc này là Trung ương nhanh chóng ban hành bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2026-2030. Quan trọng, bộ tiêu chí NTM cấp xã phải bao trùm được hầu hết việc phát triển kinh tế xã hội vùng nông thôn của các xã sau sáp nhập; bên cạnh đó nội hàm bộ tiêu chí phải có bổ sung cụ thể hóa đối với một số chủ trương của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay về chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, thương mại điện tử, đô thị hóa, phát triển kinh tế tư nhân... đồng thời thích ứng linh hoạt, tăng khả năng chống chịu biến đổi khí hậu cho khu vực nông thôn, nhất là vùng miền núi, ven biển và hải đảo.

Hội nông dân xã Kim Liên triển khai mô hình " bình dân học vụ số" cho 43 chi hội trên địa bàn toàn xã

Đối với cơ quan chỉ đạo, tham mưu, điều phối thực hiện chương trình NTM, cần xác định bộ máy thống nhất, rõ vị trí pháp lý để phát huy được tính hiệu quả, hiệu lực trong quản lý, điều hành thực hiện chương trình, bởi sau khi bỏ cấp huyện thì đa số các nội dung công việc đều cấp tỉnh triển khai trực tiếp ở xã.

Về mục tiêu, giai đoạn 2026-2030, toàn tỉnh Nghệ An có ít nhất 65% số xã (tương đương 77) đạt chuẩn NTM, 10% số xã (tương đương 8 xã) công nhận đạt NTM hiện đại. Bước vào kỷ nguyên phát triển mới, với thực tiễn vận hành chính quyền địa phương hai cấp, chương trình xây dựng nông thôn mới sẽ được triển khai đồng bộ, sát sao từ chính quyền địa phương đến người dân.

Các giải pháp sẽ tập trung triển khai là đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân. Kiện toàn Ban chỉ đạo chương trình các cấp để đảm bảo hiệu quả và trách nhiệm. Chỉ đạo các xã đã đạt chuẩn tiếp tục duy trì, nâng cấp, đảm bảo đạt chuẩn giai đoạn 2026-2030; chủ động xây dựng kế hoạch xây dựng xã NTM nâng cao, xã NTM hiện đại.

Phát triển kinh tế nông thôn nâng cao thu nhập cho người dân khu vực nông thôn, nhất là các giải pháp chuyển đổi cơ cấu lao động cho người dân, thúc đẩy triển khai chương trình OCOP gắn với các sản phẩm nông lâm nghiệp chủ lực, sản phẩm đặc sản của địa phương theo chuỗi giá trị, kết hợp với thu hút đầu tư, phát triển du lịch.

Tiếp tục đầu tư, nâng cấp hạ tầng kinh tế xã hội khu vực nông thôn, nhất là các công trình thiết yếu phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho người dân; đầu tư các công trình nước sạch tập trung. Có cơ chế, chính sách đủ mạnh để xúc tiến, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Phát huy vai trò chủ thể của người dân và doanh nghiệp trong quá trình xây dựng NTM. Đồng thời, thực hiện đồng bộ các giải pháp về huy động vốn, bảo đảm huy động đầy đủ, kịp thời theo quy định; lồng ghép hiệu quả các nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình, dự án hỗ trợ có mục tiêu và các dự án đầu tư khác đang triển khai trên địa bàn nông thôn; huy động tối đa các nguồn lực xã hội hóa.