Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh gặp Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Anifah Aman bên lề Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tổ chức ngày 5 và 6/2 tại Singapore - Ảnh: VGP

Điều này thể hiện quyết tâm chung của lãnh đạo hai nước trong việc phát triển sâu rộng mối quan hệ hữu nghị, hợp tác nhiều mặt giữa hai nước. Năm 2018 cũng đánh dấu mốc quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Malaysia khi hai nước đều đã và đang tiến hành nhiều hoạt động long trọng và ý nghĩa kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Trong suốt chặng đường 45 năm qua, trải qua nhiều biến động trong khu vực và thế giới, quan hệ hợp tác và hữu nghị giữa hai nước không ngừng được củng cố và phát triển trên tất cả các lĩnh vực như chính trị - ngoại giao, quốc phòng - an ninh, kinh tế, giao lưu văn hóa… Lãnh đạo cấp cao hai nước thường xuyên có các chuyến thăm lẫn nhau, điển hình như các chuyến thăm Malaysia của các lãnh đạo: Tổng Bí thư Đỗ Mười (1994), Chủ tịch nước Trần Đức Lương (1998), Thủ tướng Phan Văn Khải (1998), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2007, 2015), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (2011), Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình (2017) và các chuyến thăm Việt Nam của các lãnh đạo Malaysia như: Thủ tướng Mahathir (1992, 1996, 1998), Quốc vương Alamrhum Tuanku Jaafar Ibni Almarhum Tuanku Abdul Rahman (1995), Quốc vương Sultan Mizan Zainal Abidin Ibni Almarhum Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah (2009), Thủ tướng Najib Tun Razak (2014), Chủ tịch Thượng viện S. Vigneswaran M Sanasee (tháng 1/2018)…

Về quan hệ chính trị, trao đổi đoàn thường xuyên diễn ra ở cấp cao và các cấp trên tất cả các kênh Đảng, Chính phủ, Nhà nước, Quốc hội và giao lưu nhân dân. Các cơ chế hợp tác luôn được lãnh đạo hai nước quan tâm thúc đẩy và duy trì. Điển hình, trong năm 2017 vừa qua, theo lời mời của Phó Thủ tướng Malaysia Ahmad Zahid Hamidi, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đã thăm chính thức Malaysia từ ngày 11-13/7/2017.

Tiếp đến, từ 27-28/7/2017, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Malaysia Anifah Aman đã thăm chính thức Việt Nam và cùng với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đồng chủ trì kỳ họp lần thứ năm Ủy ban Hợp tác kinh tế, khoa học, kỹ thuật Việt Nam - Malaysia tại Hà Nội. Ngoài ra, để cụ thể hóa Tuyên bố chung về khuôn khổ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Malaysia, phiên họp Đối thoại chiến lược quan chức cấp cao (SOSD) lần thứ nhất giữa hai nước đã được tiến hành vào ngày 04/04/2016 tại Hà Nội do Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vũ Quang Minh và Phó Tổng Thư ký Bộ Ngoại giao Malaysia, Dato Muhammad Shahrullkam Yaakob đồng chủ trì.

Quan hệ song phương giữa hai nước luôn được củng cố và duy trì qua nhiều thế hệ lãnh đạo. Điều này đã được thể hiện rõ trong thời gian trước và sau cuộc tổng tuyển cử quan trọng lần thứ 14 (GE 14, 09/5/2018) của Malaysia vừa qua. Đây là thời điểm nhạy cảm khi các chính trị gia của Malaysia đều rất bận rộn, hoạt động đối ngoại thường được tiết giảm dành thời gian cho các hoạt động trong chiến dịch tranh cử giữa liên minh các đảng. Tuy nhiên, Bộ trưởng trong Văn phòng Thủ tướng Shahidan Bin Kassim vẫn dành thời gian tới tham dự Lễ kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Malaysia do Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia tổ chức (26/3/2018).

Sau bầu cử, nhiều cơ quan Malaysia trong quá trình tái cơ cấu, chưa có ngay lãnh đạo đứng đầu nhưng phía bạn vẫn luôn tỏ thiện ý hoan nghênh các đoàn Việt Nam sang thăm và làm việc nhằm tăng cường giao lưu và hiểu biết chung giữa hai nước. Chính phủ mới của Malaysia và cá nhân Thủ tướng Mahathir Mohamad rất coi trọng quan hệ với Việt Nam. Mặc dù tuổi cao và phải giải quyết nhiều vấn đề đối nội, đối ngoại nhưng Thủ tướng Mahathir đã có kế hoạch sang thăm chính thức Việt Nam kết hợp tham dự WEF-ASEAN vào giữa tháng 9/2018.

Cùng với đà phát triển trong quan hệ chính trị, quan hệ thương mại và đầu tư cũng phát triển nhanh chóng, ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực và có nhiều tiềm năng phát triển. Malaysia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Việt Nam chỉ sau các nước Trung Quốc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan. Việt Nam cũng là đối tác thương mại lớn thứ 12 của Malaysia. Tổng kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Malaysia năm 2017 đạt 10,068 tỷ USD, tăng 19,06% so với năm 2016, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Malaysia đạt 4,208 tỷ USD, tăng 25,9 % so với cùng kỳ 2016 và nhập khẩu của Việt Nam từ Malaysia đạt 5,860 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ 2016. Tính đến hết tháng 6/2018, tổng kim ngạch thương mại hai nước đã đạt 5,8 tỷ USD, tăng hơn 21% so với cùng kỳ năm 2017. Hai nước đang phấn đấu đưa kim ngạch thương mại song phương lên 15 tỷ USD vào năm 2020 theo Kế hoạch Hành động năm 2017-2019. Tiềm năng về hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước còn sẽ rất lớn khi hai nước đều là thành viên của Hiệp đinh Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mới được ký giữa 11 quốc gia vào 9/3/2018 vừa qua.

Về đầu tư, Malaysia xếp thứ 7/125 nước và vùng lãnh thổ đầu tư FDI vào Việt Nam. Tính đến hết tháng 12/2017, Malaysia có 568 dự án đầu tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư đăng ký 12,187 tỷ USD.

Trong bối cảnh quan hệ thương mại, đầu tư tốt đẹp giữa Việt Nam và Malaysia, Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia đã tích cực thúc đẩy, hỗ trợ và rất vui mừng trước việc Phòng Thương mại Malaysia - Việt Nam (MVCC) đã được thành lập vào tháng 1/2017 tại Malaysia và ra mắt chính thức vào tháng 11/2017, góp phần kết nối các doanh nghiệp Malaysia với các đối tác Việt Nam, tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh và đầu tư hơn nữa giữa hai nước. Trước nhu cầu lớn của các doanh nghiệp về tìm hiểu thị trường, chính sách kinh doanh tại cả hai nước, Hội Doanh nhân Việt Nam - Malaysia cũng đã được thành lập và đi vào hoạt động từ đầu năm 2018, giúp kết nối, tạo ra mạng lưới các doanh nhân người Việt tại Malaysia.

Bên cạnh đó, hợp tác an ninh, quốc phòng giữa hai nước cũng luôn được lãnh đạo hai nước quan tâm và đẩy mạnh. Đặc biệt, năm 2018 đánh dấu kỷ niệm 10 năm hai nước ký MOU hợp tác quốc phòng. Nhiều chuyến thăm lãnh đạo cấp cao giữa hai nước đã diễn ra như chuyến thăm chính thức của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch tới Malaysia từ 25-27/10/2016; Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang tham dự Triển lãm Hàng hải và Hàng không quốc tế Langkawi 2017 (LIMA 2017) từ 21-25/3/2017 và dự Hội nghị không chính thức Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 15 (ACDFIM 15) kết hợp thăm chính thức Malaysia từ 04-06/3/2018. Hai bên tiếp tục tăng cường đẩy mạnh việc chia sẻ thông tin, phòng chống cướp biển, cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ tàu thuyền Việt Nam gặp nạn trên biển.

Ngoài ra, hợp tác trong các lĩnh vực lao động, giáo dục, du lịch… cũng ghi nhận nhiều kết quả tốt đẹp. Thỏa thuận hợp tác lao động ký năm 2015 đang được triển khai tích cực. Hằng năm, nhiều sinh viên Việt Nam nhận được học bổng tham dự các khóa học tại Malaysia, trao đổi sinh viên diễn ra trong nhiều ngành học.

Ngành du lịch giữa hai nước cũng không ngừng phát triển khi ngày càng có nhiều du khách Việt Nam tới Malaysia và nhiều du khách Malaysia sang Việt Nam do việc đi lại dễ dàng với nhiều chuyến bay thẳng kết nối các thành phố lớn hai nước, gần gũi về mặt địa lý và nhiều nét tương đồng trong văn hóa. Các chương trình Roadshow quảng bá du lịch Việt Nam tại Malaysia đều thu hút đông đảo sự tham gia của các công ty lữ hành, khách sạn và người dân Malaysia. Malaysia nằm trong tốp 10 thị trường khách du lịch châu Á đến Việt Nam với khoảng 400.000 lượt khách trong năm 2017, chiếm 3,48% tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong năm 2017.

Trên bình diện đa phương, hai nước cũng thể hiện mối quan hệ tin cậy và gắn bó khi cùng là thành viên của nhiều tổ chức then chốt như ASEAN, APEC, UN, RCEP, CPTPP… và chia sẻ quan điểm trong nhiều vấn đề như vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực, việc triển khai đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Có thể thấy, quan hệ giữa Việt Nam và Malaysia luôn được các thế hệ lãnh đạo hai nước không ngừng vun đắp và phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị và hợp tác sâu rộng giữa hai nước, đem lại lợi ích và phồn thịnh chung cho nhân dân hai nước vì mục tiêu hòa bình, ổn định cho khu vực và trên thế giới.