Dưới sự ảnh hưởng của dịch Covid -19, thời gian qua nhiều lao động bị mất việc dẫn tới  suy nghĩ rút BHXH một lần nhất là ở các tỉnh phía Nam. Theo thống kê của BHXH Việt Nam, gần 209.000 lao động chọn rút bảo hiểm xã hội một lần trong ba tháng đầu năm (tăng 1% so với cùng kỳ năm trước). 97% người chọn rút một lần là lao động sau một năm nghỉ việc không đóng bảo hiểm xã hội. Người rút chủ yếu thuộc nhóm lao động trẻ ngoài khu vực nhà nước, từ 26 đến 29 tuổi. Tỷ lệ này ở nữ giới là 55,6%, nam giới là 44,4%.Điều này đã gây áp lực không nhỏ đến hệ thống an sinh xã hội, ảnh hưởng tới quyền lợi lao động khi dân số nước ta đang bắt đầu già hoá.

Người lao động ngồi chờ rút BHXH một lần (Ảnh: VnExpress)

Theo đánh giá, nguyên nhân rút BHXH 1 lần chủ yếu ở nhóm công nhân với thu nhập thấp, không có tích lũy, nên khi mất việc đối mặt nhiều khó khăn về kinh tế. Tỷ lệ hưởng BHXH 1 lần đã rơi vào số lao động nữ, do sức ép về nuôi con, chăm lo gia đình, việc làm biến động nhiều hơn nam. Khi đứng trước lựa chọn phải đi vay để lo cuộc sống và nhận BHXH 1 lần, người lao động thường chọn phương án sau.

Từ năm 2016 đến 2020 có trên 3,7 triệu người chọn hưởng chính sách BHXH một lần; mỗi năm trung bình gần 750.000 người rời khỏi hệ thống, chiếm trên 5% tổng số người tham gia. Cứ hai người mới tham gia vào hệ thống BHXH thì một người rời đi và xu thế này chưa có dấu hiệu dừng lại.Theo quy định hiện hành, người đóng BHXH được hưởng lương hưu sau 20 năm đóng. Điều kiện để rút BHXH một lần khá dễ dàng như người tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng mà chưa đủ 20 năm đóng...

Việc rút BHXH một lần sẽ giúp người lao động có một số tiền cụ thể dựa trên mức đóng và số năm đóng bảo hiểm. Như vậy, nhiều người rơi vào khó khăn muốn dùng cách này để có một số vốn nhất định làm ăn vì họ nghĩ họ cần tiền ngay trước mắt chứ đợi về già hưởng lương hưu thì lâu quá. Liệu người lao động có bị  lừa bởi cái lợi trước mắt?

Việc rút BHXH một lần chỉ có lợi trước mắt, không có lợi về mặt lâu dài cho người dân. Sau khi rút BHXH người dân sẽ không còn nhận được các chế độ ưu tiên về bảo hiểm y tế và không có tiền lương hưu trí khi nghỉ hưu, tiền tử tuất. Điều đó sẽ gia tăng chí phí cho bản thân người dân, gia đình và xã hội. Vì vậy không nên rút BHXH một lần để đảm bảo quyền lợi lâu dài.

Theo tính toán của ngành BHXH, nếu một người lao động có 20 năm đóng BHXH (từ năm 2001-2020), với mức tiền lương bình quân đóng là 4 triệu đồng/tháng và người này đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng BHXH một lần trong năm 2022 thì nếu nhận BHXH một lần, người này sẽ được 134 triệu đồng đối với cả lao động nam và lao động nữ. Tuy nhiên, nếu để nhận lương hưu thì lao động nam (với tuổi thọ trung bình là 71 tuổi) sẽ nhận được tổng số tiền là hơn 257 triệu đồng, nhiều hơn hơn 123 triệu đồng so với nhận BHXH một lần. Còn đối với lao động nữ (với tuổi thọ trung bình là 76,3 tuổi) sẽ nhận được tổng số tiền là hơn 589 triệu đồng, nhiều hơn hơn 455 triệu đồng so với nhận BHXH một lần.

Vậy tại sao nhiều lao dộng lại bị cái lợi trước mắt hấp dẫn? Lý do được đưa ra là việc làm không ổn định cần vốn làm ăn, kinh tế gia đình khó khăn trong khi thời gian đóng bảo hiểm quá dài.Vậy giải pháp nào được đưa ra để giải quyết bài toán này?

Tại lễ ký kết hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động và phát triển thị trường lao động ngày 12-4, Bộ trưởng Bộ Lao động - thương binh và xã hội Đào Ngọc Dung nhấn mạnh bộ và Chính phủ sẽ trình với Quốc hội về sửa đổi Luật BHXH, trong đó có 5 nhóm chính sách rất căn cơ, căn bản, bám theo tinh thần nghị quyết 28 về cải cách chính sách BHXH.

Theo Nghị quyết 28 của Trung ương năm 2018 về cải cách chính sách BHXH, thời gian đóng bảo hiểm xã hội ít nhất để được hưởng lương hưu có thể giảm từ 20 xuống 15, thậm chí 10 năm, tạo điều kiện cho người lao động sớm được hưởng lương hưu.

Bên cạnh đó cũng cần tuyên truyền để người lao động hiểu về lợi ích của việc đóng BHXH lâu dài. Nhà nước cũng như cần có nguồn vốn để hỗ trợ người lao động vay vốn với lãi suất thấp giúp người lao động vượt qua khó khăn trước mắt, hạn chế viêc rút BHXH,