Giá cà phê trong nước tiếp chuỗi tăng giá so với phiên giao dịch trước với cường độ tăng mạnh khoảng 3.000 đồng/kg. Hiện giá thu mua cà phê nhân xô trung bình tại các tỉnh Tây Nguyên là 131.000 đồng/kg.
Đây là mức giá tăng kỷ lục sắp chạm đỉnh lịch sử 134.000 đồng/kg được ghi nhận tháng 4 năm nay.
Trên thế giới, giá cà phê Robusta trên sàn London giao tháng 1/2025 đang ở mức 5.409 USD/tấn. Giá cà phê Arabica trên sàn New York giao tháng 3/2024 đang ở mức 318 cent/lb. Đây là mức giá đã giảm so với phiên giao dịch ngày 29/11, tuy vậy vẫn là mức giá cao chạm ngưỡng kỷ lục.
Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa) cho biết, lần đầu tiên trong 30 năm, giá cà phê Việt Nam trở thành đắt nhất thế giới. Có thời điểm, giá cà phê Robusta còn vượt qua cà phê Arabica. Trong niên vụ 2023-2024, giá cà phê trên sàn London cũng lần đầu tiên vượt ngưỡng 5.000 USD/tấn.
Người nông dân thu hoạch cà phê (Ảnh: ST)
Điều đáng nói, ở thủ phủ cà phê Tây Nguyên đang bước vào vụ thu hoạch. Thông thường, thời điểm này giá cà phê sẽ hạ nhiệt do nguồn cung dồi dào. Tuy nhiên, năm nay cả giá cà phê tươi và cà phê nhân lại rủ nhau tăng mạnh. Tại sao lại như vậy?
Nguyên nhân chủ yếu vẫn là do nguồn cung nhỏ hơn cầu. Hai nước sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới hiện nay là Việt Nam và Brazil đều đã ghi nhận sản lượng giảm liên tục so với các năm trước vì tình hình biến đổi thời tiết.
Theo số liệu thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Nông thôn, dự báo niên vụ 2023-2024, sản lượng cà phê của Việt Nam ước đạt 1,47 triệu tấn - mức thấp nhất trong 4 năm, giảm 20% so với niên vụ 2022-2023. Sản lượng cà phê niên vụ 2024-2025 nhiều khả năng sẽ vẫn giảm do yếu tố thời tiết không thuận lợi: tình hình nắng nóng gay gắt kéo dài và thiếu nước tại các tỉnh Tây Nguyên, sau đó lại đến mùa mưa liên tục.
Tình hình hạn hán đặc biệt nghiêm trọng tại Brazil làm giảm sản lượng cà phê niên vụ 2023-2024 và chắc chắn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến lượng cà phê các vụ sau.
Mới đây, Luckin Coffee, một hãng cà phê lớn của Trung Quốc, đã ký thỏa thuận với các nhà cung cấp Brazil để mua 240.000 tấn cà phê mỗi năm trong giai đoạn từ 2025 đến 2029. Đây là kế hoạch thu mua hạt cà phê lớn nhất trong lịch sử của Luckin Coffee, tạo áp lực lớn lên nguồn cung toàn cầu và đẩy giá cà phê tăng cao.
Năm nay, nông dân Việt Nam cũng chuyển đổi sang xen canh các cây trồng khác như sầu riêng để đáp ứng nhu cầu tăng cao từ Trung Quốc. Do đó, nguồn cung cà phê ở nước ta cho xuất khẩu càng khan hiếm hơn bình thường. Thực tế, dù giá cà phê tăng mạnh nhưng vẫn sức cạnh tranh vẫn chưa bằng một số loại cây trồng khác, đặc biệt là sầu riêng. Cùng với tình hình biến đổi thời tiết thất thường, trong niên vụ tới 2024/2025, diện tích trồng cà phê được dự báo sẽ giảm từ 700.000 ha xuống còn 600.000 ha.
Sản lượng thu hoạch cà phê được dự báo giảm liên tục qua từng năm khiến nhu cầu cà phê lại càng tăng mạnh do các nhà thu mua lo sợ việc thiếu hụt cà phê.
Ở chiều ngược lại, khi chứng kiến giá cà phê tăng kỷ lục, cả nông dân Việt Nam và Brazil đều có xu hướng trì hoãn việc giao hàng vụ mùa năm nay với hy vọng sẽ đạt được giá cao hơn, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn cung ngắn hạn và gây ra những tổn thất tài chính lớn cho các nhà giao dịch vốn kỳ vọng sẽ nhận được cà phê đúng hạn.
Vào tháng 4 năm nay, Hiệp hội cà phê - ca cao Việt Nam (VICOFA) đã tổ chức hội nghị Ban chấp hành mở rộng với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cùng đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương cùng các tỉnh thành Tây nguyên để tìm giải pháp phát triển bền vững ngành cà phê.
Hội nghị có đại diện của hầu hết các nhà rang xay lớn cũng như các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) tại Việt Nam. Các doanh nghiệp đều cho rằng, giá cà phê tăng quá cao là áp lực lớn lên chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp đã phải đã rất vất vả để ứng phó với tình trạng chậm giao hàng cũng như hủy hợp đồng với một số nhà cung ứng nhỏ, thiếu uy tín. Tuy nhiên, với mức giá cà phê Việt Nam quá cao như hiện nay, có thể sắp tới sẽ nhập khẩu cà phê từ các nước khác về Việt Nam để rang xay, chế biến.
Đại diện lãnh đạo VICOFA xác nhận, thực tế trong năm 2023 Việt Nam đã phải nhập khẩu 200.000 tấn cà phê, có thể năm nay lượng nhập khẩu sẽ tăng.
Điều này đặt ra vấn đề: Làm thế nào để ngành cà phê Việt Nam phát triển bền vững?
Ông Hải khuyến nghị: “Để ngành cà phê phát triển bền vững, các bên liên quan chuỗi giá trị cần chia sẻ rủi ro, tăng cường hợp tác lẫn nhau. Cụ thể, các doanh nghiệp FDI cần hợp tác với VICOFA nhiều hơn để có thể làm việc trực tiếp với những doanh nghiệp xuất khẩu lớn, uy tín cao; tránh tình trạng thu mua từ các doanh nghiệp nhỏ lẻ thiếu uy tín. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam hạn chế tình trạng mua xa bán xa để hạn chế rủi ro. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần sự hỗ trợ vốn từ các ngân hàng để có đủ vốn thu mua cà phê trong dân, vì giá cà phê liên tục tăng mạnh dễ gây thiếu hụt nguồn vốn để mua hàng”.
Việc tập trung đầu tư vào khâu chế biến cà phê cũng có ý nghĩa quan trọng với sự phát triển đường dài của ngành cà phê Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt chủ yếu chỉ xuất khẩu cà phê nhân sống, tức nguồn xuất khẩu thô. Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê chế biến (cà phê rang xay và hòa tan) lại chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI): Nestle Việt Nam (Thụy Sĩ); Outspan Việt Nam (Công ty con của tập đoàn nông sản hàng đầu thế giới OLAM - Ấn Độ); Cà phê Ngon (Ấn Độ); Tập đoàn Trung Nguyên, Iguacu Việt Nam (Nhật Bản),...
Nguyên nhân chủ yếu là do doanh nghiệp Việt hầu hết đều có quy mô nhỏ, khó khăn về vấn đề vốn. Để đầu tư một hệ thống chế biến cà phê hoà tan mới hoàn toàn với công suất 3.000 tấn/năm, chi phí bỏ ra khoảng 30 triệu USD (tương đương khoảng 600 tỷ đồng), vượt khả năng của các doanh nghiệp.
Ở một khía cạnh khác, câu chuyện phát triển cà phê bền vững còn liên quan đến việc chống phá rừng nhằm bảo đảm đáp ứng chính sách của các nước EU. Đạo luật về chống phá rừng của EU có thể là đòn bẩy thúc đẩy ngành cà phê phát triển theo hướng nâng cao chất lượng đi đôi với bảo vệ môi trường. Cụ thể, Quy định chống phá rừng châu Âu (EUDR) dự kiến được thi hành vào cuối năm 2025, đòi hỏi những mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu chủ chốt bao gồm cà phê, ca cao, dầu cọ, đậu nành, gia súc, cao su và gỗ không được sản xuất trên đất rừng bị phá.
Tại các tỉnh Tây Nguyên, ngành hàng sản xuất, xuất khẩu cà phê đã và đang có những bước đi để đáp ứng mọi quy định khắt khe, đặc biệt là vấn đề sản xuất có trách nhiệm với môi trường.
EU là thị trường tiêu thụ hơn 40% sản lượng cà phê của Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê của nước ta, quy định sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu vào thị trường này bắt buộc không được trồng trên đất phá rừng hoặc làm suy thoái rừng đang tạo thách thức nhưng cũng là động lực mới cho chiến lược phát triển ngành hàng cà phê một cách bền vững.
Ý kiến độc giả
Tiêu điểm
