Tỷ giá và tác động đến các quỹ đầu

Sau một thời gian dài ổn định của tỷ giá thì trong hai tuần cuối của tháng 6 và những ngày đầu tháng 7 năm 2018, đã có bước tăng nhảy vọt. Cụ thể tỷ giá VND/USD lđã tăng từ 22.800 VND/USD lên đến 23.040 VND/USD trong tháng 6. Tỷ giá trên bảng niêm yết của các NHTM cũng liên tục tăng vượt qua mốc 23.000 VND/USD, còn giá trên thị trường tự do có lúc đạt mức đỉnh điểm 23.200 VND/USD (ngày 3/7/2018). Với những biến động mạnh thời gian qua, tiền đồng đã mất giá tổng cộng 1,4% tính từ đầu năm, cao hơn mức giảm khoảng 0,2% trong năm 2017, qua đó làm dấy lên một số lo ngại cho doanh nghiệp và nhiều nhà đầu tư về xu hướng của tỷ giá.
​​​​​

Công cụ tài chính phái sinh là một biện pháp khôn ngoan để đối phó với rủi ro. Nguồn: internet

Còn nhớ vào giữa tháng 5/2018, khi tỷ giá niêm yết chuyển khoản bán ra của một số ngân hàng chạm 22.800 VND/USD, giám đốc một quỹ đầu tư ngoại quy mô 50 triệu USD cho biết, quỹ của họ bắt đầu bán ra cổ phiếu. Họ canh những ngày VN-Index xanh để bán và bán đều tất cả các cổ phiếu, kể cả VNM là chứng khoán chiếm tỷ trọng lớn nhất danh mục. Hỏi vì sao bán? Có phải do nhà đầu tư rút vốn không? Câu trả lời là hội đồng đầu tư của quỹ e ngại tỷ giá biến động. “Chúng tôi lo nhất tỷ giá thay đổi”.

Không nghi ngờ, tỷ giá là yếu tố tác động mạnh đến quyết định giao dịch của các quỹ đầu tư. Thông thường khi đầu tư vào cổ phiếu Việt Nam, các tổ chức ngoại tính sự trượt giá của tiền đồng so với USD khoảng 2-3%/năm, cộng thêm lãi suất USD trên thị trường thế giới và độ rủi ro của một thị trường cận biên như Việt Nam, tổng cộng khoảng 7-8%/năm. Nếu họ nhìn thấy khả năng sinh lời của khoản đầu tư cao hơn mức trên, họ sẽ vào. Còn thấp hơn họ ra và với những quỹ có thời gian đầu tư ngắn, mức cắt lỗ của họ nằm không xa mức 7-8% nói trên.

Đấy là lý thuyết. Tất nhiên sức chịu đựng lời lãi hay thua lỗ của mỗi quỹ khác nhau phụ thuộc vào quy mô vốn, thời gian hoạt động. VN-Index, mức chiết khấu của tổng giá trị tài sản ròng so với thực tế… Tính đến ngày 3/7/2018, chỉ số chứng khoán HOSE tăng trưởng âm 8% so với cuối năm ngoái và đã giảm 25% so với mức đỉnh – một diễn biến tồi tệ so với thị trường các nước khu vực. Nhưng so với chỉ số Shanghai của Trung Quốc, vốn tăng trưởng âm 15,75% cùng thời gian, thì mức điều chỉnh của VN-Index vẫn còn nhẹ.

Theo Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) với điểm số đóng cửa ngày 3/7/2018 chỉ số P/E toàn thị trường vẫn còn ở mức 17 lần – khá cao so với các thị trường lân cận. P/E của chứng khoán Trung Quốc và một số nức Đông Nam Á, Đông Bắc Á đang ở 10-12 lần. Sức hấp dẫn của các thị trường láng giềng đang hơn hẳn chứng khoán Việt cho dù chúng ta có tăng trưởng GDP cao.

Nhìn lại lịch sử chứng khoáng Việt Nam, những lần thị trường trồi sụt do tỷ giá biến động chiếm tỷ lệ áp đảo. Từ nay đến cuối năm, nếu tỷ giá hối đoái ổn định thì nó cũng đã thiết lập một mặt bằng mới. Trên nền mặt bằng ấy, mọi nhận định về thị trường để đưa đến quyết định đầu tư đều phải thay đổi cho phù hợp.

Giờ đây giới đầu tư lại bắt buộc phải quan sát chặt chẽ các động thái trên thị trường tiền tệ. Đi cùng với tỷ giá là lãi suất tiền đồng. Ổn định giá trị đồng nội tệ và kiểm soát lạm phát là hai nhiệm vụ trọng tâm của NHNN. Không phải ngẫu nhiên phát biểu trong hội nghị giao ban của Chính phủ với các địa phương mới đây, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng nhấn mạnh: “Mặc dù chúng ta kỳ vọng kiểm soát được lạm phát nhưng theo tôi không được chủ quan với tình hình diễn biến giá dầu”. Trong khi hầu hết các hàng hóa nguyên liệu đều giảm, chỉ duy nhất giá dầu thô đi lên và đi lên một cách tương đối ổn định. Với giá dầu thô quốc tế như vậy, giá bán lẻ xăng dầu trong nước trước sau cũng phải tăng và ảnh hưởng của nó tới CPI là rõ ràng.

Mặt khác, để bảo vệ giá trị hợp lý của tiền đồng, lãi suất sẽ khó mà giữ mãi ở mặt bằng hiện tại. Lãi suất tiền đồng, cả huy động và cho vay, đang ở mức thấp nhất trong vòng 3 thập kỷ qua. Đáy của lãi suất đã được thiết lập và đáy ấy đã quá rộng. Trong bối cảnh USD lên giá so với các ngoại tệ khác và lãi suất các ngoại tệ khác đều đang trong chiều hướng đi lên, lãi suất tiền đồng không thể tiếp tục đứng ở đáy.

Sự điều chỉnh lãi suất tiền đồng cả huy động và cho vay sớm muộn cũng sẽ xảy ra. Vấn đề là thời điểm nào. Một cái lò xo bị nén càng chặt, khi bung ra nó bật càng mạnh. Trong trường hợp kéo giãn từ từ, chúng ta có thể giữ độ nảy của lò xo ở trong tầm kiểm soát.
6 tháng đầu năm nay, chứng khoán đã ba lần thử thách ngưỡng 900 điểm. Liệu lần này VN-Index có trụ được ở 900 điểm phụ thuộc nhiều vào tỷ giá, động thái của khối ngoại và quan trọng nhất là niềm tin của nhà đầu tư. Đã có những kịch bản tăng trưởng GDP quý III và quý IV có thể không được như hai quý đầu năm; lãi suất trái phiếu chính phủ đang nhích lên trong khi giải ngân đầu tư công vẫn chạm chạp. GDP vẫn trông cậy cả vào tín dụng của hệ thống ngân hàng. Nhưng ngân hàng, qua cơn khủng hoảng nợ xấu và đang tái cơ cấu, đã rút ra được các bài học kinh nghiệm đắt giá. Kiểm soát tín dụng, kiểm soát nợ xấu để có một bảng cân đối tài chính lành mạnh là mục tiêu hiện nay của các ngân hàng. Chứng khoán sẽ chứng kiến sự sàng lọc của nhiều cổ phiếu, nhóm cổ phiếu trong thời gian tới. Những doanh nghiệp vay nợ nhiều chắc chắn sẽ khó trụ lại trong cuộc chơi gai gốc của nửa cuối năm và năm sau.

Lường trước các rủ ro có thể xảy ra

Lý giải tỷ giá tăng mạnh thời gian gần đây, theo ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối kinh doanh tiền tệ và thị trường vốn, HSBC Việt Nam đưa ra một số nguyên nhân. Đó là, nhu cầu ngoại tệ cho thanh toán có tính chu kỳ của doanh nghiệp vào cuối tháng, cuối quý trong tháng 6 cũng như nhu cầu chuyển lợi nhuận về nước của các doanh nghiệp FDI; đồng USD đã và đang tăng mạnh so với rổ các đồng tiền chủ chốt khác kể từ đầu năm; cũng như căng thẳng thương mại Trung Quốc – Mỹ cũng ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư.

Có thể thấy biến động tỷ giá vừa qua phần lớn liên quan đến các yếu tố vĩ mô toàn cầu, trong khi các yếu tố nội tại của kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2018 vẫn có chiều hướng tích cực. Tuy nhiên, trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục leo thang, đồng CNY đã giảm đến 3% so với đồng USD trong khi đồng USD nhìn chung cũng mạnh hơn đáng kể so với các đồng tiền chủ chốt khác. “Với việc Mỹ là thị trường xuất khẩu chủ đạo của Việt Nam và Việt Nam cũng có tỷ trọng nhập siêu lớn từ Trung Quốc thì bất kỳ biến động nào trên cán cân thương mại đều có hệ lụy là cuộc chiến tiền tệ sẽ tác động nhất định đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam”, ông Khoa nhấn mạnh.

Tỷ giá – Nguồn gốc rủi ra tài chính của DN. Ảnh minh họa

Biến động trên sẽ tác động thế nào đến VND? Theo các chuyên gia phân tích từ Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), rủi ro giảm giá mạnh VND trong năm 2018 không lớn. Có hai lý do được các nhà phân tích của BVSC đưa ra cho nhận định này, đó là: Ưu tiên hàng đầu của Chính phủ hiện nay là ổn định kinh tế vĩ mô và quản trị các cú sốc. Ưu tiên này thậm chí còn cao hơn cả mục tiêu hỗ trợ cho hàng xuất khẩu. Nếu phá giá mạnh VND sẽ ảnh hưởng rất lớn đến giá trị VND (đi ngược lại với định hướng của NHNN trong ba năm qua). Thêm vào đó, rủi ro lạm phát đang tăng lên khá cao, nếu giảm giá mạnh VND sẽ càng khiến lạm phát tăng mạnh.

Bên cạnh đó, trên thị trường thế giới, đồng CNY nhiều khả năng khó giảm giá sâu thêm. Ngưỡng hỗ trợ 6,7 CNY đổi 1 USD đang được coi là một ngưỡng hỗ trợ kỹ thuật và tâm lý vô cùng quan trọng. Nhiều khả năng nếu đồng CNY giảm xuống mức này, Chính phủ Trung Quốc sẽ có động thái can thiệp. Ngoài ra, ngày 3/7/2018, người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cũng khẳng định Trung Quốc sẽ không sử dụng đồng CNY như là một vũ khí để đối phó với vấn đề xung đột thương mại với Mỹ. “Rủi ro đà giảm tiếp của CNY không quá nhiều trong thời gian tới, chúng tôi cho rằng sức ép giảm giá VND sẽ sớm được giải tỏa. Mức mất giá nhiều nhất của VND trong năm 2018 có thể chỉ 3%, còn trong kịch bản trung bình chỉ quanh mức 2%”, các chuyên gia của BVSC nhận định.
​​​​​
Căng thẳng thương mại Mỹ-Trung Quốc tiếp tục leo thang sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất khẩu của một số ngành hàng chủ lực của Việt Nam như dệt may, giày da, thép, đồ điện tử… Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, các mối đe dọa về thuế quan tăng thêm từ Mỹ đối với hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc cũng là cơ hội để Việt Nam tăng cường năng lực sản xuất trong các lĩnh vực như lắp ráp điện tử, vốn đang là xu hướng cạnh tranh của quốc gia trong thời gian qua. Bởi vậy, giới chuyên môn cho rằng, Việt Nam nên tận dụng cơ hội này để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư nhằm thu hút nhà đầu tư nước ngoài.

Trước những biến động của đồng USD, CNY… và các chính sách thương mại của Mỹ, Trung Quốc, ông Khoa cho rằng, các doanh nghiệp Việt, đặc biệt là những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu cần nhận thức về việc phòng vệ rủi ro biến động tỷ giá. Mặc dù cơ chế điều hành tỷ giá trung tâm đang được NHNN điều hành rất linh hoạt và hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp “dễ thở” hơn trong nghiệp vụ phòng vệ rủi ro tỷ giá. Nhưng trong dài hạn, các yếu tố cơ bản trên thị trường quốc tế được dự báo vẫn sẽ diễn biến phức tạp. “Để chủ động trong hoạt động quản trị doanh nghiệp, quản trị dòng tiền và kiểm soát rủi ro hiệu quả, các doanh nghiệp cần chủ động trong công tác phòng vệ rủi ro tỷ giá, rủi ro lãi suất, thông qua việc nâng cao nhận thức về rủi ro thị trường và các công cụ phòng vệ rủi ro”, ông Khoa đưa ra lời khuyên, “trong bối cảnh NHNN điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, kinh tế vĩ mô ổn định, ngân hàng luôn đảm bảo nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của doanh nghiệp được đáp ứng kịp thời, đầy đủ và đưa ra những giải pháp phù hợp giúp doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro thị trường”./.