Tuyến đường mang tên Đại tướng Võ Nguyên Giáp trước trụ sở Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Nam Định - Ảnh tư liệu.

Ông Phạm Gia Túc, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nam Định khẳng định với phóng viên Tạp chí Điện tử Hòa Nhập: Nghị quyết số 18 tại Hội nghị lần thứ 6 của BCH Trung ương Đảng (Khóa XII) đã đề ra nhiệm vụ, giải pháp cụ thể đối với chính quyền các địa phương là “Khẩn trương, cương quyết sắp xếp, sát nhập các thôn, tổ dân phố không đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định của nhà nước”. Để triển khai thực hiện nhiệm vụ này Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện. Ngày 13-8-2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nam Định đã ban hành Thông báo số 280/TB-TU về chủ trương sắp xếp sát nhập TXTDP trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2022. Trong đó, đối với các TXTDP có quy mô số hộ gia đình dưới 50% tiêu chí theo quy định thì thực hiện sát nhập với TXTDP liền kề và khuyến khích sát nhập các TXTDP có từ 50% quy mô số hộ trở lên. Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành Kế hoạch số 97/KH-UBND ngày 19/8/2021 về thực hiện sắp xếp, sát nhập TXTDP trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2022; UBND các huyện, thành phố xây dựng phương án tổng thể, UBND các xã, phường, thị trấn xây dựng đề án, kế hoạch, tổ chức thực hiện. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức, giúp cho người dân hiểu rõ việc sắp xếp, sát nhập TXTDP là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền cấp cơ sở, khắc phục tình trạng manh mún, chia cắt trong hệ thống tổ chức các TXTDP hiện nay. Mặt khác khi giảm số lượng TXTDP sẽ giảm đáng kể số lượng nhân sự, góp phần giảm chi ngân sách, tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư thành ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng ban chỉ đạo thực hiện sắp xếp, sát nhập TXTDP thành phố Nam Định cho biết: Thành phố Nam Định có 493 tổ dân phố và 18 thôn (xóm) có số hộ dân dưới 50% tiêu chí phải thực hiện sát nhập (chiếm 87,95%). Đây là nhiệm vụ lớn, thời gian triển khai không nhiều, phạm vi rộng, liên quan  đến nhiều phường, xã, có ảnh hưởng trực tiếp đến đội ngũ cán bộ cơ sở và người dân. Các phường, xã trên địa bàn thành phố đã tổ chức quán triệt, tuyên truyền, phổ biến rộng rãi mục đích, yêu cầu, chủ trương, nhiệm vụ tới các tổ dân phố, thôn (xóm), đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân. Đồng thời tổ chức gặp gỡ, tiếp dân, giải quyết những thắc mắc của người dân, tạo nên sự thống nhất, đồng thuận trong quá trình thực hiện.

Ông Trần Đức Hinh, Chủ tịch UBND phường  Quang Trung cho biết: Nằm ở vị trí trung tâm thành phố Nam Định, phường Quang Trung đang có 31 tổ dân phố, được hình thành theo các dong ngõ của các khu phố cổ nên chỉ có 2.497 hộ dân. Cá biệt khu phố Hàng Tiện của phường Quang Trung có tới 5 tổ dân phố nhưng chỉ có 366 hộ dân. Khi mới triển khai thực hiện đề án sắp xếp, sát nhập để giảm xuống còn 7 tổ dân phố, phường Quang Trung gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, gặp gỡ, tiếp dân nên hầu hết người dân đều đồng thuận. Mặt khác địa bàn phường có 7 khu dân cư (mỗi khu dân cư đang có từ 4 - 5 tổ dân phố) do 7 chi bộ Đảng trực tiếp lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị. Nhờ vậy khi phát phiếu lấy ý kiến cử tri đại diện hộ gia đình về việc sát nhập tổ dân phố toàn phường đã đạt tỷ lệ nhất trí 92%.

 Đường hoa Nông thôn mới kiểu mẫu xã Hải Minh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định - Ảnh tư liệu.

Đến phường Trường Thi, thành phố Nam Định, bà Trần Thị Thanh Hương, Phó Chủ tịch UBND phường cung cấp: Phường Trường Thi hiện có 44 tổ dân phố, 4.523 hộ dân, 16.297 nhân khẩu, 100% tổ dân phố phường Trường Thi đều thuộc diện phải sắp xếp sát nhập. Sau khi thực hiện sát nhập phường chỉ còn 11 tổ dân phố (được đặt tên theo thứ tự từ 1 đến 11) và có117 cán bộ cơ sở thuộc diện dôi dư. Riêng tổ dân phố số 11 có tới 6 tổ dân phố (cũ) sát nhập lại, gồm 448 hộ dân. Hầu hết số hộ dân này đều có hộ khẩu ở phường Trường Thi nhưng nơi ở lại là đất của phường Mỹ Xá, thành phố Nam Định. Nét nổi bật của UBND phường Trường Thi là tự vẽ bản đồ sắp xếp sát nhập các tổ dân phố, chỉ rõ vị trí giáp ranh, tô các màu sắc khác nhau theo tổ, in dán trên tất cả các bảng tin để mọi người dân đều hiểu rõ. Cách làm sáng tạo này cộng với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức nhiều hội nghị phổ biến đề án, kế hoạch đến mọi người dân nên tỷ lệ cử tri đại diện hộ gia đình nhất trí đạt 98,5%.

Khi về xã ngoại thành Nam Phong, cửa ngõ phía Tây Nam của thành phố Nam Định, Bí thư đảng ủy, Trưởng ban chỉ đạo Đoàn Xuân Thanh bộc bạch với chúng tôi: Xã Nam Phong hiện có 20 xóm gồm 2.738 hộ gia đình với tổng số 9.331 nhân khẩu. Đặc thù của xã ngoại thành Nam Phong là nhiều đời nay họ hàng sống tập trung theo từng khu, cùng xóm, sinh hoạt văn hóa mỗi xóm cũng có sự khác nhau. Đối chiếu tiêu chuẩn quy định, toàn xã có 12 xóm phải thực hiện sát nhập và 8 xóm còn lại đều thuộc diện khuyến khích sát nhập. Cách làm của xã Nam Phong là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tích cực gặp gỡ, tiếp dân. Ngoài việc đảm bảo sát nhập các xóm thuộc diện sát nhập liền kề nhau, cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa sinh hoạt cộng đồng của xóm thuộc diện sát nhập sẽ được bàn giao nguyên trạng cho xóm sau sát nhập quản lý, sử dụng. Dự kiến toàn xã sau khi sát nhập từ 20 xóm sẽ thành 7 thôn (thôn thấp nhất có 301 hộ và thôn cao nhất là 463 hộ). Sau khi lấy ý kiến cử tri, tỷ lệ nhất trí thực hiện sắp xếp sát nhập của xã Nam Phong đạt 100%.

Ông Trần Đức Thiện, Chủ tịch UBND xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định cho biết: Xã hiện có 15 thôn (xóm) với 3.059 hộ dân, trong đó chỉ có 2 thôn thuộc diện phải sát nhập, 12 thôn (xóm) thuộc diện khuyến khích sát nhập khi có đủ điều kiện và 1 thôn không thuộc diện sát nhập. Đề án của xã đề ra  phương án thôn An Lễ đang có 112 hộ sát nhập với thôn Trung Nghĩa đang có 110 hộ thành thôn mới Nhất Giáp, nhà văn hóa, sân chơi thể thao đều sử dụng của thôn An Lễ. Xã Liên Minh có 12 thôn (xóm) chưa tiến hành sát nhập trong đợt này do quy định “khuyến khích sắp xếp, sát nhập khi có đủ điều kiện”.

Tại xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định chúng tôi gặp ông Đặng Huy Hiệp, Chủ tịch UBND xã ngay trước cổng Đền Bảo Lộc, một di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng cả nước. Ông Hiệp cho biết: Xã Mỹ Phúc có 4 xóm thuộc diện phải sát nhập và 11 xóm khuyến khích sát nhập. Thực hiện sắp xếp sát nhập thôn xóm ở xã Mỹ Phúc đang gặp khó khăn khi người dân ở thôn Lốc không nhất trí sát nhập với thôn Bùi Tây như đề án của UBND xã đề ra mà chỉ chấp nhận sát nhập với thôn Hóp. Lãnh đạo xã đã nhiều lần gặp gỡ, tuyên truyền, vận động nhưng người dân vẫn chưa đồng thuận.  Đảng ủy, HĐND, UBND xã Mỹ Phúc đã báo cáo lãnh đạo huyện Mỹ Lộc, đề xuất phương án sát nhập thôn Lốc theo nguyện vọng của cử tri chứ không nhất thiết phải thực hiện như đề án ban đầu.

 Khu trung tâm thị trấn Quất Lâm, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định - Ảnh: Hồ Thanh.

Trao đổi với ông Trần Văn Nam ở khu Cấp Tiến, xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định và một số người dân chúng tôi nhận thấy: TXTDP không phải là một cấp hành chính mà là một tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư. Đây là nơi người dân thực hiện dân chủ trực tiếp, rộng rãi để phát huy các hình thức hoạt động tự quản, cũng là nơi thực thi, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước. Sự hình thành các thôn, xóm, tổ dân phố trước đây mang tính truyền thống, thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử và đã gắn bó lâu đời với người dân. Việc sát nhập có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống cộng đồng dân cư, ngay cả nền nếp hoạt động, bề dày thành tích phát triển kinh tế xã hội của mỗi thôn cũng khác nhau. Do vậy việc thôn Lốc xã Mỹ Phúc phản ứng quyết liệt, không chịu sát nhập với thôn Bùi Tây cũng là dễ hiểu.

Bằng sự nỗ lực quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, đến nay nhiệm vụ sắp xếp, sát nhập TXTDP trên địa bàn tỉnh Nam Định đã đạt kết quả tích cực, bảo đảm tiến độ đề ra. Từ giữa tháng 10/2021 tỉnh Nam Định đã có 100% xã, phường, thị trấn hoàn thành việc lấy ý kiến cử tri về đề án sắp xếp, sát nhập TXTDP với tỷ lệ cử tri đồng ý cao. Đề án này đã được HĐND các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh thông qua, ban hành nghị quyết về việc sắp xếp, sát nhập TXTDP, báo cáo để UBND các huyện, thành phố hoàn thiện hồ sơ, báo cáo UBND tỉnh trước ngày 30/10/2021.

Theo thống kê, hiện nay tỉnh Nam Định có 3.674 TXTDP, trong  đó có 1.607 TXTDP thuộc diện phải sát nhập (dự kiến sát nhập 1.587 TXTDP, còn 20 TXTDP không thực hiện sát nhập do đặc thù). Toàn tỉnh có 1.736 TXTDP thuộc diện khuyến khích sát nhập (dự kiến sẽ sát nhập 879 TXTDP) và 23 TXTDP đạt 100% tiêu chí vẫn thực hiện sát nhập. Sau sát nhập toàn tỉnh còn 2.154 TXTDP, giảm 1.520 TXTDP (41,37%) và có khoảng 9.300 người hoạt động tại TXTDP bị dôi dư. Trong đó người hoạt động không chuyên trách ở TXTDP giảm khoảng 3.000 người; chi hội trưởng, bí thư chi đoàn giảm khoảng 5.000 người; công an viên và bảo vệ dân phố giảm khoảng 1.300 người.

 Ngày hội “Đại đoàn kết toàn dân tộc” tại khu dân cư văn hóa thôn Đồng Lư (Tân Thịnh, Nam Trực, Nam Định).

Qua trao đổi, tìm hiểu về thực trạng sắp xếp, sát nhập TXTDP tại tỉnh Nam Định, chúng tôi xin phản ánh một số kiến nghị như sau: Thành phố Nam Định đang áp dụng tổ phó tổ dân phố kiêm bảo vệ dân phố để được hưởng trợ cấp,  nhưng sau khi sát nhập sẽ có gần 500 tổ phó kiêm bảo vệ dân phố bị dôi dư. Điều này sẽ ảnh hưởng đến lực lượng bảo vệ dân phố đang trực tiếp làm công tác giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn thành phố Nam Định. Cần có cơ chế, chính sách đảm bảo hoạt động của lực lượng này và mỗi tổ dân phố nên có hai tổ phó để giúp việc cho tổ trưởng, trong đó có một tổ phó kiêm bảo vệ dân phố. Đồng thời, cần có chế độ chính sách ưu đãi phù hợp đối với những cán bộ TXTDP bị dôi dư sau khi sát nhập. Các văn bản quy định có nội dung “khuyến khích sát nhập” đối với TXTDP có trên 50% tiêu chí cũng đang gây khó ở cấp xã do một vài thôn (xóm) dựa vào quy định này để không nhất trí sát nhập trong giai đoạn 2021-2022. Ngoài ra, tâm lý không muốn xáo trộn, ngại thay đổi, phải làm lại các giấy tờ liên quan, nhất là tâm tư của nhiều người hoạt động không chuyên trách đã nhiều năm gắn bó với cơ sở bị dôi dư đang khá phổ biến. Trong trường hợp cá biệt như thôn Lốc (xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định) việc sát nhập không nhất thiết phải tuân thủ như đề án mà cần được xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng, kịp thời điều chỉnh theo nguyện vọng của người dân.