Không đầu hàng số phận

Nguyễn Thị Vân - giám đốc Trung tâm Nghị lực sống và đồng sáng lập công ty Imagtor (ảnh thoidai.com.vn)

Tại một vùng quê yên bình ở Nghệ An, năm 1978, Vân cất tiếng khóc chào đời trong một cơ thể khỏe mạnh. Nhưng vài tháng sau, Vân được chẩn đoán mắc chứng bệnh teo cơ tủy sống. Khi bạn bè lớn dần lên thì cũng là lúc cơ thể Vân lại càng nhỏ lại. Cô vô tư lớn lên trong tình yêu thương của mẹ cha và các anh chị em trong gia đình mà không hề hay biết về căn bệnh của mình.

Mọi thứ thay đổi khi Vân đến tuổi tới trường. Vân dần hiểu ra sự khác biệt của bản thân và bạn bè đồng trang lứa: "Khi còn đi học, cô giáo dường như chưa bao giờ gọi tôi lên kiểm tra bài cũ, cũng không hiểu tại sao những đứa trẻ khác được học tất cả mà tôi lại chỉ được học tập viết và cộng trừ." Cô trở nên cô lập vì các bạn không chơi với mình.

Vài năm sau đó, ở lứa tuổi mộng mơ của người con gái, Vân thương xuyên chạnh lòng vì những câu hỏi có phần vô tư của nhiều người: "Nhìn mặt mũi cũng xinh không biết có lấy được chồng không?" hay "Nhìn mặt mũi sáng sủa như thế này nhưng không biết có biết chữ không?". Vân bảo lúc đầu cũng buồn, sau lại thành quen. "Giờ mình không chấp nhận khiếm khuyết của mình thì ai người ta chấp nhận cho". Vân nói.

Học hết lớp 9, Vân quyết định nghỉ học. Thế nhưng, sự học không mất đi. Nó chỉ chuyển từ hình thức này sang hình thức khác. Trường học sẽ không còn là điểm đến mỗi ngày của Vân, hay vào đó, cô tập trung trau dồi tiếng anh và tin học trong chính ngôi nhà của mình. Sau 3 tháng, Vân thành thạo tin học văn phòng. Vốn ưa thích thiết kế, Vân tiếp tục mày mò thêm về đồ họa nữa.

Cột mốc đáng nhớ trong cuộc đời Vân diễn ra vào mùa hè năm cô 15 tuổi. Từ Di Lộc (Nghệ An) Vân xin phép gia đình cho sang huyện Diễn Châu lập nghiệp. Cô mở một tiệm Internet và trực tiếp quản lý. Cô chia sẻ: "Ngày ấy, mạng Internet chưa phổ biến theo kiểu nhà nào cũng có như bây giờ, thế nên quán mình có một lượng khách ổn định". Cứ thế, Vân chủ động nguồn tài chính để trang trải cuộc sống và gửi về hỗ trợ gia đình. Không những thế, cô còn dành dụm một số tiền để chuẩn bị cho những hành trình trong tương lai. Gắn bó với tiệm Internet một thời gian, Vân nghĩ đã đến lúc để bắt đầu một hành trình mới. Cô chuyển lại máy móc và thiết bị cho anh trai quản lý.

Bước ngoặt xảy ra khi một thầy hiệu trưởng ở trường cấp ba dân lập gần tiệm Internet đến gặp Vân. Thầy ôn tồn bảo: "Em nên xem xét việc quay trở lại trường học. Thầy sẽ miễn phí tiền học cho em, nếu em không đi được thầy sẽ bảo các bạn đến đón em". Những lời chân thành đó đã khiến Vân thay đổi. Khát khao được đến trường trỗi dậy mạnh mẽ, cô quyết định tiếp tục chinh phục con đường học vấn.

Dưới sự giúp đỡ của thầy cô bạn bè, 3 năm cấp ba của cô trở thành chuỗi ngày tràn ngập niềm vui. Như chú chim gặp bầu trời lớn, năng khiếu tin học, tiếng anh được rèn dũa trong môi trường sư phạm đã thúc đẩy sự phát triển nội lực của cô gái khuyết tật.

Sau những ngày tháng chịu đựng sự miệt thị từ xã hội, Vân đã mạnh mẽ hơn. Giờ đây, những giọt nước mắt cô nuốt vào như chuyển hóa thành nghị lực. Vân vững vàng trên con đường tìm tòi tri thức của mình.

“Khi gặp quá nhiều khó khăn, mọi khó khăn trở thành bình thường”

Với Imagtor, Vân xóa bỏ quan niệm thông thường rằng những sản phẩm người khuyết tật làm ra thì không chất lượng (ảnh thoidai.com.vn)

“Oán thán số phận, ủ rũ buồn đau thì mọi người cũng có quan tâm đâu. Chẳng ai có thể mãi mãi giúp đỡ mình về vật chất; hỗ trợ, động viên tinh thần cũng chỉ là tạm thời. Sau cùng chỉ có mình ôm lấy bản thân mình. Khi hiểu ra được điều đó thì mình biết rằng tất cả những chông chênh cuộc đời, tự mình phải vượt qua”.

Có lẽ bởi luôn tâm niệm như vậy mà Nguyễn Thị Vân – người vừa được Forbes Việt Nam vinh danh là 1 trong  50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam năm 2019 vẫn sống như chưa bao giờ được sống, không ngừng nỗ lực phát triển bản thân, từ đó truyền cảm hứng cho cộng đồng về nghị lực phi thường và tinh thần chiến thắng số phận khắc nghiệt.

Cuối năm 2012, sau sự ra đi đột ngột của anh trai, Vân theo thay anh điều hành hoạt động Trung tâm Nghị lực sống. Vào ngày anh trai mất, Vân vẫn làm việc bình thường để Trung tâm tiếp tục vận hành sau những rối ren và lộn xộn.

Trung tâm Nghị lực sống cung cấp các khóa đào tạo, định hướng nghề nghiệp miễn phí cho người khuyết tật. Các khóa học là miễn phí nhưng học viên phải tự lo chi phí đi lại, ăn ở và đây là vấn đề lớn với người khuyết tật và gia đình họ. Rào cản ngăn người khuyết tật hòa nhập cộng đồng, hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn không chỉ đến từ xã hội mà từ chính bản thân họ và gia đình họ. Trong rất nhiều lần thuyết phục các gia đình cho con tham gia đào tạo tại Trung tâm Nghị lực sống, Vân luôn nhận được câu hỏi “vậy sau khi học xong có chắc chắn xin được việc không”. Vậy là vừa thuyết phục, truyền động lực cho những người có hoàn cảnh giống mình, Vân kiêm thêm cả nhiệm vụ “làm công tác tư tưởng” cho gia đình họ.

Nhưng đó là câu chuyện của những năm khó khăn về trước. Hiện tại, hoạt động của Trung tâm Nghị lực sống đã đi vào ổn định và được coi là một trong những trung tâm tiên phong trong lĩnh vực hỗ trợ hòa nhập toàn diện cho người khuyết tật, giúp người khuyết tật tự tin và dễ dàng hòa nhập với cộng đồng, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Tháng 2/2016, với số vốn ít ỏi, Vân cùng một người bạn thành lập công ty Imagtor chuyên cung cấp dịch vụ xử lý hình ảnh cho các doanh nghiệp bất động sản và thương mại điện tử ở nước ngoài. Imagtor không phải là ý tưởng sáng tạo, chỉnh sửa ảnh/ video cũng chẳng phải dịch vụ gì mới mẻ, tại Việt Nam có đầy những công ty tương tự.

Nhưng điểm làm nên sự khác biệt của Imagtor là một nửa số nhân viên tại đây là người khuyết tật. Làm kinh doanh, đương nhiên ai cũng mang theo mình tham vọng về lợi nhuận, nhưng với Vân, điều quan trọng hơn cả là xóa bỏ quan niệm thông thường rằng những sản phẩm người khuyết tật làm ra thì không chất lượng.

Với thời gian hoạt động tính đến nay là 3 năm, nhưng Imagtor đã gặt hái được thành công bước đầu và đạt được những giải thưởng danh giá.

Năm 2017, Imagtor lọt top 4 dự án xã hội trong cuộc thi Thử thách Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG Challenge 2017) do UNDP Việt Nam và HATCH! VENTURES tổ chức.

Năm 2018, ở cuộc thi sáng kiến xã hội lớn nhất châu Á mang tên Social Venture Asia, Imagtor một lúc giành ba giải doanh nghiệp xã hội trong lĩnh vực áp dụng công nghệ, doanh nghiệp xã hội trong lĩnh vực giáo dục, và doanh nghiệp xã hội tiềm năng của châu Á.

Với số vốn ít ỏi 400 triệu đồng, Imagtor – công ty luôn có ít nhất 40% nhân viên là người khuyết tật, hòa vốn sau 13 tháng hoạt động. Năm 2018, doanh thu của Imagtor đạt hơn 10 tỷ đồng, đồng nghĩa với đem lại cơ hội làm việc cho nhiều người khuyết tật, giúp họ tiến gần hơn đến hành trình tìm lại bản thân và khẳng định bản thân.

Sẽ thật khó tin khi biết yếu tố chính dẫn tới thành công của người phụ nữ mang trong mình chứng bệnh teo cơ tủy sống, mọi sinh hoạt cá nhân đều cần người hỗ trợ lại nằm ở câu chuyện về sự quan sát.

Vân kể vì ngồi xe lăn và có quá nhiều thời gian nên từ bé cô thích quan sát mọi thứ, từ cử chỉ, hành động đến biểu cảm gương mặt của mọi người. Cũng vì sinh hoạt cá nhân đều cần có người hỗ trợ, nếu muốn nhờ ai đó bế vào nhà vệ sinh, Vân cũng phải xem người đó có đang sẵn sàng hay không. Từ việc quan sát, Vân phần nào vượt qua được trở ngại và khiến cuộc sống của mình dễ dàng hơn.

Quan sát lúc đầu với Vân là sở thích, dần dần qua thời gian thành thói quen, và đến bây giờ đó trở thành một kỹ năng hỗ trợ Vân nhiều trong cuộc sống và công việc. Những câu chuyện xung quanh cũng được Vân để tâm tới, từ đó học hỏi, tích lũy vốn sống và bài học cho mình. Vân hiểu được rằng chỉ có suy nghĩ tích cực, chủ động phấn đấu, ham học hỏi, tìm tòi kiến thức mới làm cuộc sống của mình tốt đẹp hơn.

Người lần đầu tiếp xúc với Vân, hoặc chỉ cần nhìn qua ảnh thôi, cũng dễ liệt kê và mường tượng ra nhiều trở ngại mà một cô gái mắc chứng teo cơ tủy sống gặp phải. Thế nhưng khi được hỏi quãng thời gian nào khó khăn, đau buồn nhất, Vân trả lời “chẳng có khó khăn nào là nhất cả”.

“Khi bạn đối diện với nỗi đau hàng ngày, cơ thể bạn luôn trong trạng thái đau nhức, không đủ năng lượng, thì khi ấy bạn sẽ học cách chấp nhận và coi đó là phần tất yếu của cuộc sống”.