Tăng trưởng trong khó khăn

Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, 3 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) hàng nông, lâm, thủy sản ước đạt gần 15,2 tỉ USD, xuất siêu gần 2,9 tỉ USD (tăng 48,9% so với cùng kì năm trước). Cụ thể, về XK, trong quí đầu tiên của năm 2020, giá trị thu về là 9,06 tỉ USD, tương đương cùng kì năm 2019. Hầu hết các mặt hàng XK đều giảm giá trị XK. Tuy nhiên, một số mặt hàng như gạo, rau, sắn, gỗ và sản phẩm gỗ, quế, mây tre... lại theo chiều ngược lại, trong đó ấn tượng nhất là mặt hàng gạo. XK gạo đạt 1,7 triệu tấn (tăng 19,9%), giá trị đạt 774 triệu USD (tăng 27,8%) so với cùng kì năm trước; gỗ và sản phẩm gỗ đạt 2,62 tỉ USD (tăng 15,9%)...

Thu hoạch thóc. Ảnh: Trọng Triết

Theo ông Nguyễn Phúc Sinh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Phúc Sinh (TP.Hồ Chí Minh) cho hay, hoạt động trong lĩnh vực XK nông sản như cà phê, hạt tiêu, quế, hồi... gần 20 năm, đại dịch Covid-19 không làm DN nao núng mà ngược lại khiến tăng trưởng XK tăng thêm. Trong quí I, công nhân vẫn phải làm 1-2 ca để đảm bảo sản lượng XK.

Để có được kết quả khả quan giữa tình hình khó khăn chung, lãnh đạo Tập đoàn Phúc Sinh chia sẻ, một trong những yếu tố quan trọng là DN đã đẩy mạnh đa dạng hóa nhiều thị trường như châu Âu, Bắc Mỹ, Mỹ, Trung Đông; tập trung vào những khách hàng vừa và nhỏ... Điều đó giúp giữa đại dịch mà DN Phúc Sinh không lo lắng về chuyện bị hủy đơn hàng như nhiều DN khác và vấn đề thanh toán cũng được hỗ trợ rất nhiều. Ngoài ra, nhờ áp dụng công nghệ, xây dựng các hệ thống phần mềm quản lí từ rất sớm nên khi dịch xảy ra, DN hoàn toàn không bị động khi chuyển sang làm việc online.

Gạo, rau quả... “lên ngôi”

Với những mặt hàng XK chủ lực của Việt Nam như gạo, rau quả tươi... thế giới vẫn cần, thậm chí chỉ cần dịch Covid-19 bớt đi thì nhu cầu sẽ nhiều hơn cả thời gian trước dịch. Nếu Việt Nam chế biến được các mặt hàng như rau quả, thủy sản... thành sản phẩm đông lạnh, đóng hộp thì sẽ càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thế giới sau mùa dịch bệnh. Đặc biệt, với mặt hàng cá tra, cá basa,... Việt Nam có khá nhiều lợi thế. Nếu thời gian tới, Việt Nam được Liên minh châu Âu (EC) gỡ “thẻ vàng” với hải sản XK sẽ là yếu tố tốt giúp thúc đẩy XK.

Đánh giá tổng thể, nông nghiệp Việt Nam thời gian tới còn cơ hội thúc đẩy XK một số mặt hàng thiết yếu như gạo, tôm, cá, rau quả... Đáng chú ý, khi Trung Quốc ngày càng kiểm soát dịch bệnh tốt hơn thì thúc đẩy XK sang Trung Quốc là điều khá cần thiết. Tuy nhiên, nông, lâm, thủy sản XK sang thị trường Trung Quốc cần phải thúc đẩy đi theo đường chính ngạch. Hiện nay, điều mà không ít DN nông sản quan tâm không phải là bị hủy đơn, giãn đơn hàng hay thiếu nguồn nguyên liệu mà là thiếu vốn. Nói như ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT tập đoàn Nafoods thì, đơn hàng có, nguyên liệu có, giá nguyên liệu đang rẻ nhưng khi đặt vấn đề nhiều DN lại đối mặt với câu chuyện chung là khó tiếp cận vốn ngân hàng. “Trong bối cảnh này, gần như các DN đều thiếu vốn. Con số mấy trăm nghìn tỉ đồng từ gói hỗ trợ của Chính phủ rất khó để xuống được các công ty như chúng tôi. Các ngân hàng đều ở tâm lí lo sợ, không dám cho vay vì lo ngại khi hết dịch rồi, nếu DN không trả được nợ, họ sẽ phải gánh trách nhiệm”, ông Hùng chia sẻ.

Theo Bộ NN&PTNT ngay trong tháng 4 này, Bộ sẽ thực hiện các phương án, kịch bản XK nông sản đáp ứng nhu cầu tăng cao khi Trung Quốc hết dịch; tập trung giải quyết các rào cản kĩ thuật, đàm phán mở rộng các thị trường (mở rộng công nhận vùng sản xuất, loại sản phẩm, DN XK) sang các nước EU, Liên minh kinh tế Á-Âu, Hoa Kì, Brazil... và XK thủy sản sang thị trường Ả rập xê út. Ngoài ra, Bộ NN&PTNT cũng theo dõi sát tình hình XK nông sản qua các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc; làm việc với phía bạn để xác định cụ thể các biện pháp bảo đảm thông quan hàng hóa, kiểm soát tốt dịch bệnh; thúc đẩy tái cơ cấu thị trường XNK theo hướng bền vững.