Năm nay, nhân dân cả nước hân hoan chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025). Đây là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta ôn lại một trang sử hào hùng, đồng thời khẳng định tầm vóc, giá trị trường tồn của thắng lợi đã làm thay đổi căn bản vận mệnh dân tộc. Trong cuộc trao đổi với phóng viên, Thượng tướng, Viện sĩ Nguyễn Huy Hiệu – nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân – đã nhấn mạnh rằng: “Cách mạng Tháng Tám là kỳ tích vĩ đại của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, đồng thời khẳng định trí tuệ, bản lĩnh và sức mạnh đoàn kết của nhân dân ta.”

Trước Cách mạng Tháng Tám, đất nước ta chìm trong ách thống trị thực dân, phát xít và phong kiến. Gần một thế kỷ bị thực dân Pháp đô hộ, rồi đến khi phát xít Nhật nhảy vào, nhân dân ta phải chịu cảnh lầm than, đói khát. Nạn đói năm 1945 đã cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu đồng bào. Chế độ phong kiến mục ruỗng trở thành tay sai cho ngoại bang, khiến dân tộc rơi vào bế tắc. Trong bối cảnh ấy, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta đã vùng lên giành chính quyền chỉ trong vòng mười lăm ngày. Thắng lợi ấy, theo Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu, “đã kết thúc ách đô hộ kéo dài hàng nghìn năm, chấm dứt thời kỳ đen tối của dân tộc và khai sinh Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.”

Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám mang tầm vóc quốc tế sâu rộng. Không chỉ giải phóng dân tộc ta, nó còn trở thành nguồn cảm hứng, ngọn đuốc soi đường cho các dân tộc bị áp bức ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh đứng lên đấu tranh giành độc lập. Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu khẳng định: “Thắng lợi này có ý nghĩa thời đại sâu sắc, góp phần vào sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, đồng thời cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.”

Cách mạng Tháng Tám để lại nhiều bài học quý báu cho hôm nay. Trước hết, đó là sự kiên định con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Thượng tướng Hiệu nhấn mạnh: “Độc lập dân tộc là điều kiện tiên quyết để dân tộc ta tồn tại và phát triển, còn chủ nghĩa xã hội là con đường duy nhất để nhân dân có hạnh phúc thực sự. Đây là sự lựa chọn lịch sử đúng đắn mà Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định.” Bài học thứ hai là phải biết nắm bắt thời cơ, hóa giải nguy cơ. Năm 1945, khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, tình thế cách mạng chín muồi, Đảng ta đã kịp thời chớp lấy thời cơ để phát động toàn dân nổi dậy. Thượng tướng Hiệu khẳng định: “Trong lịch sử, thời cơ chỉ xuất hiện trong khoảnh khắc, nếu không quyết đoán sẽ để lỡ. Bài học ấy đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hội nhập quốc tế đầy biến động hiện nay.”

Lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền được phát đi rộng rãi trong ngày 19/8/1945. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Một bài học khác là phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân. Dưới ngọn cờ của Đảng, toàn dân tộc không phân biệt giai cấp, tôn giáo, dân tộc đều đồng lòng đứng lên, tạo thành sức mạnh vô địch. Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu khẳng định: “Đại đoàn kết toàn dân tộc chính là nhân tố quyết định thành công của Cách mạng Tháng Tám. Đó cũng là sức mạnh đưa dân tộc ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong suốt tiến trình lịch sử.” Đồng thời, ông nhấn mạnh vai trò lãnh đạo sáng suốt của Đảng là yếu tố then chốt: “Nếu không có đường lối đúng đắn, bản lĩnh chính trị vững vàng, đội ngũ cán bộ kiên trung thì không thể có một cuộc tổng khởi nghĩa thành công như năm 1945.”

Nhìn từ hiện tại, những bài học lịch sử ấy càng trở nên quý giá. Đất nước ta đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, vừa có nhiều cơ hội, vừa đối mặt với không ít thách thức. Trong bối cảnh ấy, việc đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết là nguyên tắc bất di bất dịch. Theo Thượng tướng Hiệu, “Cần phát huy cao độ tinh thần tự lực, tự cường, kiên định con đường đã chọn, đồng thời linh hoạt trong hội nhập để vừa giữ vững độc lập, vừa tranh thủ được thời cơ phát triển.”

Cách mạng Tháng Tám cũng gửi gắm một thông điệp quan trọng tới thế hệ trẻ hôm nay. Nếu các thế hệ cha anh đã làm nên những kỳ tích bằng xương máu, thì thế hệ trẻ phải tiếp nối bằng trí tuệ, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm. Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu bày tỏ kỳ vọng: “Thế hệ trẻ hôm nay cần tiếp bước truyền thống cha anh, giữ gìn bản lĩnh, ý chí và lòng yêu nước. Các bạn trẻ cần học tập, nghiên cứu, sáng tạo, khởi nghiệp, cống hiến cho cộng đồng. Đó là cách thiết thực để viết tiếp trang sử vàng, đưa Việt Nam phát triển hùng cường, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.”

Tám mươi năm đã trôi qua, nhưng ánh sáng Cách mạng Tháng Tám vẫn rực rỡ, soi đường cho dân tộc ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó là ánh sáng của niềm tin, của ý chí tự lực, tự cường, của khát vọng độc lập và phồn vinh. Như Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu khẳng định, “Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám không chỉ là niềm tự hào của dân tộc, mà còn là nguồn động lực để mỗi thế hệ người Việt Nam hôm nay và mai sau tiếp tục nỗ lực phấn đấu, đưa đất nước ngày càng phát triển, vững bước trên con đường hội nhập và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.”

Cách mạng Tháng Tám mãi mãi là mốc son bất diệt trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Đó không chỉ là ký ức, mà là ngọn lửa cháy mãi trong tâm hồn mỗi người Việt, để từ đó hun đúc khát vọng, niềm tin và sức mạnh đưa đất nước vững bước đi tới tương lai.