NKT có quyền được chăm sóc sức khỏe, y tế và phục hồi chức năng

Chăm sóc sức khỏe đối với NKT thể hiện lòng nhân đạo, sự cảm thông và chia sẻ sâu sắc giữa người với người trong cộng đồng, trong mỗi quốc gia và trên toàn thế giới. Chăm sóc sức khỏe NKT nhằm tạo điều kiện để NKT có cơ hội tham gia các hoạt động xã hội khác, thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ công dân, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Đối với NKT do có những đặc trưng về tình trạng bệnh, tật nên với họ khó có thể đạt được những trạng thái thoải mái với tiêu chuẩn của người bình thường. Bởi lẽ, mong muốn lớn nhất của họ là được khôi phục, hỗ trợ khôi phục hoặc được thực hiện những kỹ năng để ổn định sức khỏe, có thể tự thực hiện được những hoạt động sinh hoạt, phục vụ cho chính bản thân, gia đình và xã hội, nhằm tiến đến hòa nhập cộng đồng. Vì thế, sức khỏe của NKT là tình trạng ổn định toàn diện về thể chất, xã hội.

Điều này đã được chứng minh trong các công ước của WHO cũng như pháp luật các nước, trong đó có Việt Nam đã đặt ra 5 quan điểm cơ bản, chủ yếu chỉ đạo công tác chăm sóc sức khỏe con người, trong đó có NKT, chẳng hạn như: Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội; đổi mới và hoàn thiện hệ thống y tế theo hướng công bằng, hiệu quả và phát triển; thực hiện chăm sóc sức khỏe toàn diện; xã hội hóa các hoạt động chăm sóc sức khỏe; phát triển nhân lực y tế thực hiện chăm sóc sức khỏe. Từ đó, chăm sóc sức khỏe NKT bao gồm chăm sóc y tế, chăm sóc ngoài y tế.

Với sự hỗ trợ của xe lăn, nhiều NKT đã tự tin hoà nhập cộng đồng, tham gia sinh hoạt văn hoá, thể thao và lao động sản xuất

Sự chăm sóc này được hiểu trong mối liên hệ chặt chẽ và tác động qua lại giữa các yếu tố môi trường bên ngoài (thức ăn, nước uống…) với yếu tố môi trường bên trong (di truyền, gen…); giữa các hoạt động đề phòng sự phát sinh ra bệnh tật, phát hiện sớm bệnh tật đến việc điều trị kịp thời, phục hồi sức khỏe cho NKT.

Với mong muốn bảo đảm cho NKT được bảo vệ và chăm sóc sức khỏe một cách bình đẳng như những người khác, pháp luật Việt Nam đã quy định cụ thể chế độ này trong hệ thống pháp luật nước mình. Theo đó, có thể hiểu chế độ chăm sóc sức khỏe NKT vào gồm tổng hợp các quy định về quyền của họ được Nhà nước, cộng đồng xã hội thực hiện các hoạt động phòng bệnh, khám chữa bệnh, chỉnh hình, phục hồi chức năng giúp họ ổn định sức khỏe, vượt qua những khó khăn bệnh tật, vươn lên hòa nhập cộng đồng.

Theo quy định của Nhà nước, NKT có quyền được tuyên truyền và tham gia tuyên truyền, giáo dục về sức khỏe tại cộng đồng, tham gia thực hiện các hoạt động chuyên môn về y tế tại cộng đồng, được tham gia công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và kế hoạch hóa gia đình, được vận động, hướng dẫn nuôi trồng và sử dụng thuốc nam tại gia đình để phòng chữa một số chứng bệnh thông thường, được nhân viên y tế cơ sở sơ cứu ban đầu, chăm sóc bệnh thông thường và phục hồi chức năng tại cộng đồng.

Trong trường hợp bệnh, tật diễn biến xấu hơn, NKT được giới thiệu lên y tế tuyến trên để được tiếp tục theo dõi, chăm sóc, điều trị theo quy định của Luật Khám chữa bệnh và Luật Bảo hiểm y tế, khi đó, sẽ được Bảo hiểm y tế thanh toán chi phí khám chữa bệnh theo quy định. Trạm y tế cấp xã có trách nhiệm triển khai các hình thức tuyên truyền, giáo dục, phổ biến kiến thức phổ thông về chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa, giảm thiểu khuyết tật, hướng dẫn NKT phương pháp phòng bệnh, tự chăm sóc sức khỏe và phục hồi chức năng. Lập hồ sơ theo dõi, quản lý sức khỏe NKT, khám bệnh, chữa bệnh và phục hồi chức năng phù hợp với phạm vi chuyên môn cho NKT.

Khi NKT đi khám, chữa bệnh, Nhà nước sẽ đảm bảo cho họ được khám bệnh, chữa bệnh và sử dụng các dịch vụ y tế phù hợp và được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán. Với những NKT mắc bệnh tâm thần ở trạng thái kích động, trầm cảm, có ý tưởng, hành vi tự sát hoặc gây nguy hiểm cho người khác được hỗ trợ sinh hoạt phí, chi phí đi lại, chi phí điều trị trong thời gian điều trị bắt buộc tại cơ sở khám, chữa bệnh. Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân hỗ trợ thực hiện khám, chữa bệnh cho NKT.

BHYT là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với các đối tượng được quy định trong luật để chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận và do Nhà nước tổ chức thực hiện. NKT khi tham gia BHYT được ưu tiên về mức đóng, mức hưởng theo quy định: NKT nặng và đặc biệt nặng được hỗ trợ 100% phí BHYT. Nhà nước, các cơ quan bảo hiểm xã hội đóng 100% phí đóng BHYT cho các đối tượng thuộc Điều 12 Luật Sửa đổi, bổ sung Luật BHYT năm 2014 như: NKT là trẻ em dưới 6 tuổi, NKT thuộc hộ gia đình nghèo, NKT là người dân tộc thiểu số, NKT đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, NKT đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo, NKT thuộc đối tượng ưu đãi xã hội, bảo trợ xã hội hàng tháng.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là NKT không được hưởng hai lần hỗ trợ khi vừa thuộc đối tượng khuyết tật nặng, đặc biệt nặng vừa thuộc đối tượng hỗ trợ khác. Mức giảm hoặc hỗ trợ phí đóng BHYT đối với từng nhóm đối tượng được quy định tại điều 12, điều 13, Luật BHYT.
NKT tham gia BHYT khi đi khám bệnh, chữa bệnh theo đúng quy định tại Điều 26, 27, 28 của Luật BHYT thì được Quỹ BHYT thanh toán chi phí khám chữa bệnh theo các mức 100%, 95% và 80% tùy theo đối tượng. NKT tự đi khám chữa bệnh không đúng tuyến, phải nằm điều trị nội trú thì được thanh toán 40% chi phí điều trị nội trú nếu là bệnh viện tuyến trung ương, 60% chi phí điều trị nếu là bệnh viện tuyến tỉnh (đến hết năm 2020 và 100% bắt đầu từ 1/1/2021), 70% nếu là bệnh viên tuyến huyện (đến hết năm 2015 và 100% bắt đầu từ 1/1/2016). Từ 1/1/2016, người tham gia BHYT đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại trạm y tế tuyến xã, hoặc phòng khám đa khoa, bệnh viện tuyến huyện được hưởng 100% chi phí điều trị nội trú tại cơ sở y tế tương đương trên cùng địa bàn tỉnh.