Anh Hoàng Văn Lý mong muốn sớm gửi đến những người khuyết tật cả nước những thông điệp đáng trân quý của sự vươn lên để chiến thắng chính bản thân mình. Ảnh: Hoàng Duyên

Nhờ đôi mắt của mẹ!

Hoàng Văn Lý (SN 1982, trú tại xã Võng Xuyên, huyện Phúc Thọ, Hà Nội) sinh ra trong một gia đình có bố là người khiếm thị bẩm sinh. Và như là trò đùa trớ trêu của số phận, anh Lý và người em trai sinh sau đó 2 năm cũng bị khiếm thị bẩm sinh từ gen di truyền của bố. Anh Lý nhớ như in những ngày tháng tuổi thơ ở quê hương, mẹ một mình vất vả chợ búa lo cho cả gia đình.

Hai anh em Lý bị một căn bệnh giống nhau: Bệnh đục thủy tinh thể. Từ đôi mắt trong veo tuổi thơ, dần dần màng đục che phủ toàn bộ con ngươi, dù gia đình đã vay mượn tiền bạc để đến các bệnh viện lớn trong nước chữa trị, song dường như số phận đã an bài, một mắt của Lý bị hỏng vĩnh viễn. Mắt còn lại, cố gắng lắm Lý cũng chỉ nhìn thấy những hình khối mờ mờ, ảo ảo.

Vì khuyết tật bẩm sinh nên đối với Lý, không có điều gì khủng khiếp hơn khi trước mắt mình là một màn tối thăm thẳm. “Bố, tôi và em trai phải trông nhờ vào đôi mắt của mẹ”, anh Lý cho hay.

Trong gia đình, cái gì để đâu sẽ chỉ để ở đúng vị trí ấy để 3 người khiếm thị không phải khổ sở kiếm tìm. Mọi thứ vẫn bình yên theo sinh hoạt của gia đình, nhưng nó bắt đầu thay đổi khi Lý bắt đầu đi học mẫu giáo.

Anh luôn ý thức sự khác biệt của mình khi tham gia trò chơi cùng các bạn. Khi đó, thay vì tự chạy bằng chính đôi chân của mình, Lý phải nhờ cô giáo dắt tay đưa đến chỗ ngồi. Từ lúc này, anh cũng bắt đầu thấy được sự bất tiện trong việc không thể nhìn thấy đường sá, không thể tự lập làm mọi việc.

Sau đó, anh Lý được lên Hà Nội học Trường trẻ khiếm thị Nguyễn Đình Chiểu theo sự giới thiệu của xã. Sự thay đổi môi trường vừa là động lực và cũng là nỗ lực không mệt mỏi của anh để thay đổi chính cuộc đời mình.

Anh Lý kể lại rằng, đó là khoảng thời gian khó khăn nhất đối với anh, khi mọi thứ trước mắt quá khó khăn. Sống xa gia đình, bạn bè mới, môi trường mới, một đứa trẻ khiếm thị 7 tuổi phải tự lập tất cả. Anh bị trầm cảm một năm trời, gầy yếu, suy dinh dưỡng. Mẹ anh đến thăm, thương con nhưng bà cũng chỉ biết động viên con cố gắng để học tập và hòa nhập cùng bè bạn, thầy cô, trường học. Vì nếu không ở đây, trở về nhà, anh chỉ mãi mãi là một người khuyết tật chứ không ai có thể nâng đỡ anh đứng trên đôi chân của mình.

Ước mơ thành hiện thực

Anh Hoàng Văn Lý quây quần bên gia đình (ảnh nhân vật cung cấp).

Năm ấy, anh Lý phải học lại lớp 1. Nhưng sau khi ý thức được về bản thân mình, anh nỗ lực gấp nhiều lần và đã đạt điểm số cao nhất lớp. Song hành với học văn hóa, anh học đàn bầu, ghi-ta... và tham gia đội văn nghệ của trường. Cũng bắt đầu từ đây, cuộc đời của Hoàng Văn Lý có một khởi đầu mới. Anh bắt đầu đọc những trang sách văn học đầu tiên, mộng mơ và nghĩ đến một cuộc sống tương lai.

Năm 12 tuổi, anh lấy tiền tiết kiệm là khoản thù lao trong những chuyến đi biểu diễn mua một cái đài nhỏ để nghe những chương trình phát thanh, tiếp xúc với thế giới. Lên cấp 3, anh Lý vào học tại trường tư thục dành cho người khiếm thị. Nhà trường có một máy đánh chữ dành cho dự án học sinh khiếm thị. Thế là các học sinh thay nhau thực hành. Và cũng từ chiếc máy này, nguyệt san Hoa Nắng được xuất bản đều đặn mà anh Lý là một trong những biên tập viên chính. Có một số nhà báo đến thăm trường, đọc những cuốn nguyệt san kia và khen ngợi anh rất nhiều. Từ đó, ước mơ cháy bỏng được làm báo chuyên nghiệp dấy lên trong lòng chàng trai trẻ Hoàng Văn Lý.

Sau này, anh thi đỗ khoa Báo chí (Đại học KH-XH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội). Ngay ở giảng đường đại học, anh Lý bắt đầu viết bài gửi một số cơ quan báo chí. Khi ra trường, anh xin làm cộng tác viên, rồi biên tập viên chính một chương trình cho người khuyết tật của Đài Tiếng nói Việt Nam có tên gọi “Niềm tin ánh sáng”.

Mỗi thử thách là một cánh cửa

Vợ chồng anh Hoàng Văn Lý trong buổi nhận bằng khen của Bộ VH-TT&DL dịp tôn vinh 30 cặp gia đình khuyết tật tiêu biểu trên cả nước vào năm 2016 (ảnh nhân vật cung cấp).

Gắn bó với nghề báo, anh Lý đã nảy ra ý tưởng làm dự án truyền thông “Đom đóm Studio” với tiêu chí “nghe một chương trình, từ lần sau ra đường mọi người có thể biết cách giúp đỡ người khuyết tật”.

Anh Lý nói rằng, dự án truyền thông dành cho “người khuyết tật online” được anh ấp ủ từ chính những tháng ngày làm cho chương trình “Niềm tin ánh sáng” trên hệ VOV. Tuy nhiên, đây là chương trình chuyên biệt dành cho người khiếm thị. Thế nên, gần 10 năm sau, gặp gỡ nhiều người, nhiều dạng khuyết tật khác nhau, anh hiểu hơn hết những khó khăn của họ.

Anh cho rằng, thực tế các chương trình dành riêng cho người khuyết tật được lồng ghép các chương trình khác, chưa có kênh truyền thông chính thức, đồng thời hình ảnh của người khuyết tật được viết theo hướng là “anh hùng hóa” và “bi thương hóa”.

“Đó là điều chúng tôi không mong muốn. Bởi bản thân người khuyết tật luôn mong muốn trở thành người có cuộc sống bình thường. Họ chỉ khác là hoàn thành các mục tiêu cuộc sống bằng phương thức khác mà thôi. Chẳng hạn đối với người sáng mắt, chỉ cần một click chuột đơn giản có thể truy cập máy tính thì đối với người khiếm thị, bắt buộc phải sử dụng tính năng phần mềm nghe, các phím nóng, phím tắt”, anh Lý cho hay.

Cũng theo lý giải của anh Lý, mỗi dạng khuyết tật cần sự hỗ trợ khác nhau. Thông qua dự án truyền thông “Đom đóm studio”, đó không chỉ là kênh thông tin hữu ích cho cộng đồng người khuyết tật mà còn là nơi những người bình thường có thể thấu hiểu, chia sẻ và giúp đỡ được người khuyết tật khác nhau.

Bắt đầu chạy thử nghiệm dự án truyền thông đặc biệt từ cuối năm 2016, ê-kíp chương trình đã lựa chọn những nhân vật điển hình như: Hiệp sĩ công nghệ thông tin Nguyễn Sơn Lâm, stylist tóc Nguyễn Thái Thành, nhạc sĩ khiếm thị Nguyễn Thanh Bình… Họ đều là những tấm gương vượt lên hoàn cảnh và những việc làm của họ khiến nhiều người nể phục.

Thành công của dự án nhờ vào chính những nỗ lực hằng ngày, bằng niềm đam mê, nhiệt huyết cháy bỏng của một ê-kíp trẻ và trong đó phải kể đến vai trò của đạo diễn, nhà sản xuất Hoàng Văn Lý, nữ MC khiếm thị xinh đẹp Hương Giang. Hẳn nhiều người khi nghe, xem chương trình talkshow “Cửa không cánh” đều dâng niềm xúc động về lời ngỏ: “Cuộc đời là một chuỗi những thử thách, mỗi thử thách là một cánh cửa. Có những cánh cửa không dành cho bạn, nhưng có những cánh cửa đang chờ bạn bước tới và mở nó ra theo cách của riêng mình”.

Anh Lý nói rằng, với người khuyết tật thì mở những cánh cửa thử thách bao giờ cũng khó khăn. Người khuyết tật không cần những ánh mắt thương hại, nhưng cần những cái nắm tay đồng cảm. Bởi vì, với những người đã thiệt thòi bao giờ cũng mang nặng cảm giác tự ti, cho nên điều họ sợ nhất là những cái nhìn soi mói, những tiếng cười nhạo báng. Điều đó có khi còn đáng sợ hơn cả sự vô cảm.