Chiều sâu văn hóa dân gian trên sân khấu Lễ hội Khai hạ Dân tộc Mường 2025 (Ảnh: Thùy Dương)

Sắc xuân đậm đà hương vị Mường

Lễ hội Khai hạ của người Mường thường diễn ra vào những ngày đầu tháng Giêng Âm lịch - thời điểm mà dân gian vẫn thường nói "Tháng Giêng là tháng ăn chơi". Đây là thời điểm người dân nghỉ ngơi sau một năm lao động vất vả, đồng thời cũng là lúc cầu mong cho năm mới mưa thuận gió hòa, ruộng nương xanh tốt, gia súc thuận đàn. 

Không chỉ là một nghi thức mang tính tín ngưỡng, Lễ hội Khai hạ còn là dịp để cộng đồng người Mường thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó. Nhân dân trong vùng, bất kể già trẻ, gái trai, đều cùng nhau chuẩn bị các lễ vật, tham gia vào các trò chơi dân gian như ném còn, đánh mảng, kéo co, bắn nỏ… Trong tiết xuân tươi đẹp, người người nô nức trẩy hội, hòa mình vào không gian văn hóa rực rỡ sắc màu. Những chàng trai, cô gái Mường trong trang phục truyền thống, tay trong tay bên tiếng chiêng rộn ràng, cùng nhau ca hát, nhảy múa, thể hiện niềm tự hào dân tộc, thấy rõ sự trường tồn của bản sắc văn hóa Mường giữa lòng thời đại mới.

Dòng người nhộn nhịp trẩy hội đầu xuân (Ảnh: Thùy Dương)

Sự phân cấp vùng Mường trong lễ hội

Dân gian có câu: "Nhất Bi, Nhì Vang, Tam Thàng, Tứ Động", phản ánh bốn vùng Mường lớn trong văn hóa người Mường Hòa Bình. Mường Bi (huyện Tân Lạc) được coi là vùng Mường cổ nhất, giàu truyền thống nhất, nơi được xem là cái nôi của văn hóa Mường. Mường Vang (Lạc Sơn) nổi tiếng với những lễ hội đặc sắc, mang đậm yếu tố thiêng liêng. Mường Thàng (Cao Phong, Kỳ Sơn) là vùng đất của những chiến binh dũng mãnh, còn Mường Động (Kim Bôi) lại là nơi nổi bật với những phong tục mang tính chất sinh hoạt cộng đồng cao.

Trong Lễ hội Khai hạ, người dân từ bốn vùng Mường này cùng hội tụ, góp phần tạo nên sự phong phú về sắc thái văn hóa. Những bài hát đối đáp, những làn điệu dân ca Mường vang lên khắp núi rừng, hòa cùng tiếng chiêng trống rộn ràng, đem lại không khí rộn ràng ngày hội.

Hướng tới một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ngày càng phát triển, đời sống nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc, lễ hội Khai hạ Dân tộc Mường 2025 không chỉ là dịp để ôn lại truyền thống mà còn góp phần quảng bá, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong thời kỳ hội nhập. Đây cũng là minh chứng sinh động cho chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta trong việc bảo tồn, phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số, làm giàu thêm cho nền văn hóa Việt Nam thống nhất mà đa dạng.

Năm 2025, lễ hội diễn ra trong bối cảnh chính quyền địa phương đang đẩy mạnh các hoạt động bảo tồn văn hóa, kết hợp với phát triển du lịch cộng đồng. Các gian hàng trưng bày đặc sản địa phương, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của người Mường như rượu cần, váy thổ cẩm, đồ gỗ chạm khắc tinh xảo thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách. Đây cũng là dịp để người dân địa phương giới thiệu các sản phẩm OCOP, thúc đẩy kinh tế gắn liền với bảo tồn văn hóa.

Không gian trưng bày các sản phẩm OCOP trong khuôn khổ Lễ hội (Ảnh: Thùy Dương)

Kết luận

Lễ hội Khai hạ Dân tộc Mường 2025 là một sự kiện văn  thể hiện tinh thần đoàn kết, lòng tự hào dân tộc và tình yêu quê hương đất nước. Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, lễ hội không chỉ là nơi gìn giữ nét đẹp truyền thống mà còn là cơ hội để phát triển du lịch, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Giữa nhịp sống hiện đại, những giá trị văn hóa truyền thống vẫn luôn sống động, là sợi dây kết nối quá khứ – hiện tại – tương lai, là niềm tự hào của người Mường nói riêng và cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung.