Các chủ đề về quân sự, chính trị, học thuật là tôi né tránh bởi cho rằng, nó rất khô khan và quá xa vời. Tôi sợ trái tim mình chai lỳ nếu tiếp cận nhiều những người liên quan đến vấn đề mang tính hàn lâm. “Ở họ chỉ toàn câu chuyện liên quan tới chiến trận, khô khốc, cứng nhắc...” – Tôi nghĩ vậy. Tôi giữ quan điểm ấy trong nhiều năm, cho đến một ngày được gặp gỡ và có điều kiện tiếp xúc nhiều với Viện sỹ, Tiến sỹ Nguyễn Huy Hiệu, phải thú nhận, rằng “Tôi đã lầm!”

Từ cảm phục, quý mến đến mức rung động nên nhiều đêm, tôi thức trắng trong thôi thúc để kết quả, cuốn sách này được ra đời cách đây 4 năm. Những câu chuyện trong cuốn sách này tôi viết dựa trên nhận thức về Viện sỹ Tiến sỹ Nguyễn Huy Hiệu với những bài học về nhân sinh quan, thế giới quan vô cùng sâu sắc.

Bìa sách “Vị tướng với tình yêu nước Nga” (tái bản)

Với tâm niệm “Tôi không có tài sản gì nhiều, mà chỉ có những cuốn sách. Có thể những cuốn sách của tôi (do tôi viết hay do các nhà văn, nhà báo viết về mình) chưa hẳn là hay, chưa hấp dẫn người đọc nhưng ít nhất, ở một chừng mực nào đó, có nhiều thông tin bổ ích mà khi cần thiết, người ta có thể tra cứu. Tôi có một mong ước, là mỗi người hãy tập cho mình một thói quen giành ra một khoảng thời gian trong ngày để đọc sách. Ban đầu có thể khó khăn nhưng chỉ cần kiên trì một thời gian, sẽ tạo được thói quen. Khi thành thói quen, việc đọc sách sẽ trở nên dễ dàng” – Đó là tâm huyết của tướng Hiệu.

Chính vì thế, cuốn sách này với hơn 1000 cuốn đã được trao tặng bạn bè và người thân trong 4 năm qua và đến nay được tái bản để tiếp tục lan tỏa đến tay bạn bè trong nước và quốc tế. Nhan đề của truyện ký là “Vị tướng với tình yêu nước Nga” đã nói lên phần nào tình cảm, tình yêu mà tướng Hiệu dành cho nước Nga. Từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Nguyễn Huy Hiệu “ngấu nghiến yêu” cuốn sách “Thép đã tôi thế đấy” do Nikolai Ostrovsky viết và xuất bản năm 1936. Nội dung cuốn sách khắc sâu trí óc và ám ảnh ông trong suốt thời thơ ấu và kéo dài mãi cả sau này. Hình ảnh anh lính Paven sống cho lý tưởng giải phóng dân tộc nung nấu và khát khao một ngày không xa cũng được cống hiến như anh chàng kia. Ý tưởng đó được hiện thực hóa khi tròn 17 tuổi, ông viết đơn tình nguyện ra nhập quân ngũ.

Tướng Hiệu và phu nhân Lại Thị Xuân ngày thường tại gia

Khi ở chiến trận, gian khổ, khó khăn, bệnh tật, đau đớn, cái chết rình rập, cuốn sách như một phần làm điểm tựa tinh thần để vượt qua biến cố. Phải kinh qua biết bao gian khó để đạt được nhiều danh hiệu cao quý không phải là ngẫu nhiên và chẳng dễ dàng như người ta vẫn tưởng. Tuy vậy, chưa khi nào ông phàn nàn hay tỏ ra chùn bước. Đó cũng là một phần nhờ ảnh hưởng tích cực của văn học Nga. Nước Nga không những mang ảnh hưởng tích cực trong binh nghiệp, mà còn tác động đến nhiều khoảnh khắc vị tướng phải chiến đấu với những hành động trái với thiện tâm của mình. Vị tướng càng thấm nhuần ý nghĩa lớn lao của “thép đã tôi” trong thời bình.

“Cùng với đó, từ năm 1973-1975, những bức thư từ cô người yêu bé nhỏ Lại Thị Xuân, một bác sỹ tương lai theo học ở Ô-đét-xa (Liên Xô cũ) cũng khơi dậy trong người lính chiến chất lãng mạn. Tất cả những điều ấy đậm sâu trong tâm trí và cứ thế không ngừng lớn mãi trong trái tim của một vị Anh hùng ở tuổi 26”. Bởi vậy, cuốn sách này mang tựa đề “Vị tướng với tình yêu nước Nga” là để tri ân một đất nước mà tướng Hiệu xem đó là “quê hương thứ hai”.

Điều đặc biệt nhất trong lần tái bản này là cuốn sách phát hành song ngữ (Việt – Nga) để lan tỏa hơn nữa đến bạn bè quốc tế. Giảng viên - Dịch giả Nguyễn Lai, người từng dịch rất nhiều tác phẩm văn học, kỷ yếu, thơ ca, tiểu thuyết từ tiếng Việt sang tiếng Nga và từ tiếng Nga sang tiếng Việt, Hiệu đính trang tiếng Nga Báo nhân dân online từ khi ra mắt trang tiếng Nga (từ 3/2/2017 đến nay) và rất nhiều công việc khác liên quan đến tiếng Nga nhận xét: “Tôi thật sự ấn tượng về nội dung những câu chuyện liên quan đến nước Nga, nó gợi lại cho tôi ký ức về một nước Nga thân thương và gần gũi, đồng thời cảm phục nhân vật chính của cuốn sách – Tướng Hiệu và phu nhân Lại Thị Xuân. Tôi cũng có thời gian sống và làm việc tại Nga nên vô cùng xúc động khi đọc những nội dung trong sách. Đến khi chuyển ngữ, lại một lần nữa cuốn sách tạo cảm hứng sâu sắc cho tôi, vì vậy dù rất bận nhưng tôi sẵn sàng dành một khoảng thời gian tâm huyết của mình để chuyển ngữ với khả năng tốt nhất mà mình có thể. Tôi xin chân thành cảm ơn nhà văn Khánh Phương đã tin tưởng và trao cơ hội cho tôi chuyển ngữ cuốn sách này”.

Trong khuôn khổ trang giấy, khó có thể nói hết từng chi tiết của tôi khi biên tập và cùng với dịch giả Nguyễn Lai hoàn thiện cuốn sách song ngữ này. Chỉ biết rằng từ đáy trái tim, tôi xin trân thành cảm ơn tướng Nguyễn Huy Hiệu và phu nhân - Bác sỹ, Thầy thuốc Ưu tú Lại Thị Xuân đã cho tôi cơ hội được trò chuyện, được dự những bữa cơm thân mật, được nhận quà là những trái khế ngon ngọt từ khu vườn tại gia, được chạm đến cảm xúc nhân ái, để cuốn sách này có những trang viết chân thật nhất!

Tôi xin dâng tặng truyện ký này tới Viện sỹ, Tiến sỹ Nguyễn Huy Hiệu! Xin dâng tặng phu nhân - Bác sỹ, Thầy thuốc Ưu tú Lại Thị Xuân cùng toàn thể gia đình, bạn bè gần xa!