Vùng Tây Bắc đã hình thành và phát triển nhiều mô hình nông lâm kết hợp cho hiệu quả kinh tế cao như mô hình trồng nhãn, ngô kết hợp cỏ chăn nuôi tại Điện Biên, Sơn La, Yên Bái; mô hình trồng cây sơn tra và ngô tại Sơn La; mô hình trồng xen mắc ca, cà phê và đậu tương tại Điện Biên và Sơn La; mô hình trồng keo, xoài, ngô, cỏ chăn nuôi tại Yên Bái… đang dần thay thế hình thức canh tác độc canh cây ngắn ngày trên đất dốc - phương thức khiến cho bề mặt đất bị rửa trôi mạnh, giảm độ màu mỡ, thậm chí bị thoái hóa bạc màu, khiến năng suất cây trồng giảm và chi phí đầu tư tăng lên.
Trong mô hình trồng nhãn, ngô kết hợp cỏ chăn nuôi, cây nhãn và cỏ chăn nuôi được đưa vào diện tích đang canh tác ngô. Cỏ được thiết kế trồng trên đường theo băng với khoảng cách 15m giữa các băng. Nhãn được trồng thành hai hàng giữa các băng cỏ với mật độ 240 cây/ha, ngô được trồng xen giữa các băng cỏ.
Mô hình này cho năng suất ngô từ 4,1 đến 5,74 tấn/ha/năm. Nhãn bắt đầu bói quả từ năm thứ tư, còn cỏ năng suất tăng dần và duy trì ở mức 14 đến 15,2 tấn/ha từ năm thứ tư, đem lại lợi nhuận 29,3 triệu đồng, cao gấp hơn hai lần so với trồng ngô thuần chỉ sau năm năm.
Mô hình trồng xen nhãn, ngô, cỏ trên đồi dốc ở Tây Bắc (Ảnh: Internet)
Ngoài ra, mô hình cây tếch và mận được đưa vào với mục đích cho nông dân thu nhập dài hạn, tiến tới thay thế hoàn toàn cây ngô, trong đó, tếch và mận trồng cạnh băng cỏ, mật độ 204 cây/ha đối với tếch và 125 cây/ha với mận. Phần diện tích giữa các băng cỏ trồng cà phê với mật độ 1680 cây/ha. Khi cà phê chưa khép tán, đỗ tương được trồng xen.
Với mô hình này, đỗ tương và cỏ sẽ cho thu nhập ngay trong năm đầu. Cỏ sau một năm cho năng suất trung bình 16,5 tấn/ha/năm. Cà phê bói quả và cho năng suất từ năm thứ ba (2,2 tấn/ha). Cây mận bắt đầu bói quả năm thứ ba sau trồng. Cây gỗ tếch trong hệ thống cho thu hoạch vào năm thứ 15.
Ông La Nguyễn (Trung tâm Nông Lâm thế giới ICRAF) cho rằng, những cây trung hạn như cây cà phê bắt đầu cho bói quả sau hai năm rưỡi, trong khi những cây ăn quả, cây rừng dài hạn được đưa vào hệ thống để trồng quanh năm có thể tăng cao và mang lại thu nhập ổn định cho người nông dân.
Đại diện của Tổ chức nghiên cứu Nông Lâm quốc tế tại Việt Nam - bà Elisabeth Simeltol cho biết, mô hình nông lâm kết hợp giúp giảm một nửa tỷ lệ xói mòn đất, đồng nghĩa, nông dân được đầu tư thời gian và đầu vào cho hoạt động canh tác trên những khu vực đó, qua đó tiết kiệm được cả thời gian và tiền bạc.
Nông nghiệp sinh thái là nền nông nghiệp sử dụng tối đa các nguyên tắc của hệ sinh thái tự nhiên. Sử dụng hóa chất hợp lý khi cần thiết cũng là xu hướng phát triển nông nghiệp bền vững trên thế giới. Tại Việt Nam, ngoài các mô hình nông lâm kết hợp tại khu vực Tây Bắc, một số vùng miền khác cũng bắt đầu triển khai các mô hình như mô hình xen canh cà phê với sầu riêng, cacao tại Tây Nguyên, thâm canh lúa cải tiến (SRI), thâm canh lúa bền vững (SRP) tại đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.
Ý kiến độc giả
Tiêu điểm
