UBND tỉnh Quảng Ninh và Hội Nhà văn Việt Nam tặng hoa chúc mừng Nhà thơ Trần Nhuận Minh.

Quảng Ninh, tỉnh có truyền thống quan tâm đến đội ngũ những người hoạt động văn hóa, một vùng đất phát triển nhiều tài năng văn học-nghệ thuật, nơi được xác định là cái nôi sáng lập “Ngày thơ” đã được các địa phương toàn quốc hưởng ứng, nâng lên tầm Ngày thơ Việt Nam. Đêm thơ Trần Nhuận Minh, diễn ra long trọng, bổ ích-thiết thực…như thắp thêm ngọn lửa truyền thống thơ ca, phong trào sáng tạo văn học- nghệ thuật ở địa phương.

Nhờ thơ Trần Nhuận Minh sinh ngày 20/8/1944 tại làng Điền Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, nay là xã Trần Phú, thành phố Hải Phòng. Năm 1962, tốt nghiệp Trung cấp Sư phạm Hải Dương vào loại giỏi, Trần Nhuận Minh được đại diện Sở Giáo dục khu Hồng Quảng chọn về dạy học ở vùng mỏ nay là Quảng Ninh. Từ đó, ông sống và viết chủ yếu ở Quảng Ninh đến hôm nay, hiện cư trú tại phường Hồng Gai, bên bờ vịnh Hạ Long. 

Nhờ thơ Trần Nhuận Minh phát biểu tại chương trình thơ “Trần Nhuận Minh - Giọt phù sa vạn dặm”.

Trần Nhuận Minh hồn thơ phát lộ với những bài thơ đầu tay được đăng Báo-Tạp chí vào năm đầu của thập kỷ sáu mươi. Theo đó, đầu tháng 12/1961, thơ Trần Nhuận Minh được đăng  báo Hải Dương mới số 2 ( bài “ Mùa xuân trên mộ chị Mạc Thị Bưởi ”); ngày 12/11/1962, thơ ông đã có mặt trong tập sách đầu tiên “Theo dòng truyền thống” (bài “ Núi Canh ”) của Sở Văn hóa khu mỏ Hồng Quảng; tiếp theo tháng 1/1964, thơ Trần Nhuận Minh được đăng báo Quảng Ninh số 2 ( bài “ Cô gái lâm trường ” ).

Trong những năm tháng gắn bó với công nhân mỏ, ông đã cho ra đời các tập thơ: “đấy là tình yêu ” (1971), “Âm điệu một vùng đất” (1980), “Trường ca Đá cháy” (1985), “Nhà thơ áp tải ” (1989)…

Đặc biệt, tập “Nhà thơ và hoa cỏ ” viết về hai vùng quê  Quảng Ninh và Hải Dương, hoàn thành trong 15 năm, sau khi giành giải nhất lần thứ 3 về văn học công nhân và người lao động Việt Nam, đã được tặng Giải thưởng Nhà nước đợt II năm 2007, cùng với trường ca “Bản Xonat hoang dã ”. Tập thơ được tái bản 27 lần ở trong nước và được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài, được đánh giá cao, nhất là  ở Trung Quốc và Pháp. Đây có lẽ là tác phẩm danh thơm trong đời thơ Trần Nhuận Minh. Tác phẩm đã được đưa vào giáo trình đại học toàn quốc và lớp cuối cấp THPT; được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam Vietkings trao tặng kỷ lục về một tập thơ thời đổi mới đã tái bản nhiều lần nhất ở Việt Nam.

Về “Nhà thơ và hoa cỏ”, tác giả Trần Nhuận Minh cho biết: “Có thể kể ra hàng trăm nhân vật, đủ các hạng người. Mỗi nhân vật đều được mô tả khác nhau qua các đặc trưng của thơ, cũng qua cả các tình huống và cách tiếp cận cụ thể của nhân vật trữ tình với đối tượng được miêu tả, có nhân vật được mô tả cận cảnh, viết trực tiếp như một ký sự ngắn, có nhân vật thấp thoáng hiện lên trong ký ức người này, hay trong chuyện kể của người kia… với các bút pháp uyển chuyển linh hoạt, không ai giống ai, không bài nào giống bài nào”.

Hay như “Trường ca Đá cháy”, hoàn thành sau 23 năm lao động bền bỉ, cực nhọc, ca ngợi phong trào công nhân và những người thợ mỏ trong lịch sử hình thành giai cấp công nhân Việt Nam (từ 1840) và trong quá trình bảo vệ, xây dựng Tổ quốc. “Trường ca được khởi thảo từ những năm 1962-1969, hoàn thành vào năm 1985.

Trường ca này đã được tặng giải thưởng Đặc biệt của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2011, lần đầu đến với bạn đọc Trung Quốc bằng tiếng  Hoa vào năm 2014, đã được tái bản ở Việt Nam đến lần thứ 35.

Thơ Trần Nhuận Minh đã được  dịch ra 18 thứ ngữ, xuất bản và phát hành ở 22 quốc gia. Nhà văn, Giáo sư, Tiến sĩ Tưởng Vi Văn, Giám đốc Trung tâm Việt Nam học (Đài Loan) từng nói rằng: “Thơ Trần Nhuận Minh là thơ của tất cả mọi người, ở bất cứ nước nào dịch thơ Trần Nhuận Minh cũng dễ được chấp nhận. Thơ Trần Nhuận Minh không có biên giới”.

Thơ ông giúp bạn đọc dễ dàng nhận ra những chiêm nghiệm về tình yêu, sự mất mát, những thử thách, đến sự kiên cường và hy vọng của con người, trong một thế giới đầy biến động. Theo như nhà thơ Trần Nhuận Minh, “đó là sự bừng thức của chủ nghĩa nhân văn mà ông cảm nhận được, từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2 (tính từ 1939), khi những tác động của nó va đập ghê gớm vào số phận của con người tại Việt Nam cũng như ở các quốc gia khác”.

Văn xuôi của ông, như tập truyện vừa viết về công nhân mỏ “Trước mùa mưa bão” cũng đã được Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN ) dịch ra 7 thứ tiếng phát hành ở 7 quốc gia. 

Ở lĩnh vực nghiên cứu, 3 tác phẩm của Trần Nhuận Minh về hai vùng quê Quảng Ninh và Hải Dương (cũ), chủ yếu ở thời Trần, thời  Lê , đã được trao giải Đào Tấn năm 2023, về nghiên cứu, bảo tồn và phát huy văn hoá dân tộc ( “Thời gian lên tiếng”, “Đi tìm sự thật”, “ Đối thoại văn chương”) lần lượt được tái bản trong năm 2023 và 2025. Tập “Đối thoại văn chương” gần 1.000 trang, đã ra mắt lần đầu năm 2012, tái bản năm 2023. Tất cả các tác phẩm ấy cho thấy ông là một người lao động siêng năng, tận tuỵ với trang viết về đất nước và con người Việt Nam, con người quê hương là như thế nào.

Nhà thơ Trần Nhuận Minh tâm niệm điều ấy và ông dường như cũng đã làm được điều ấy. Đến nay, trải qua  tròn 65 năm cầm bút, ông đã được xuất bản 71 tập sách ở trong và ngoài nước, trong đó có 52 tập sách thơ, với  31 tập thơ tiếng Việt, 13 tập thơ tiếng Anh và nhiều tập thơ bằng các ngôn ngữ khác. Đặc biệt trong số ấy có tới 6 tập thơ phát hành toàn cầu, từ  trung tâm phát hành ở Canada và Ấn Độ. Đáng chú ý là các tập riêng, được xuất bản theo kiểu hàn lâm dày dặn, phát hành ở nhiều quốc gia như “Trần Nhuận Minh - Thi ca tinh tuyển tập” (Trung Quốc, 2014), “Đi ngang thế gian ” - Tuyển thơ Trần Nhuận Minh (Đài Loan, 2018), “Nhà thơ và hoa cỏ ” (Pháp, 2020)...  Được bạn bè quốc tế chú ý hơn cả là  4  tập thơ  tuyển của Trần Nhuận Minh bằng tiếng Anh:  tập 1 - FLARED  UP  SUBCONSCIOUS  (“Bừng thức” - Canada 2022 ), sau đó được Hội đồng Dịch thuật châu Âu chọn và đồng thời  dịch tiếp ra 3 thứ tiếng Pháp, Đức, Tây Ban Nha…; tập 2: THE DAY I LIVE  (“Ngày tôi sống ” -  Hoa Kỳ, 2024 ); tập 3: HUMAN REALM  (“Cõi người ”- Việt Nam, Hàn Quốc, 2024 ) và  tập 4: GO ALONE (“Đi một mình” -  Canada, 2024). Ngoài ra là các tập tiểu thuyết, nghiên cứu văn học và sử học, phê bình văn chương, biên khảo. 

Cả 4 tập tuyển trên, đều  được chọn, giới thiệu và trưng bày trong triển lãm sách quốc tế tại Frankfurt (Đức) tháng 10/2024. Các bài trong  cả 4 tập này và ở các tập xuât bản khác tại nước ngoài,  đều rút ra từ các tập thơ tiếng Việt đã xuất bản trong nhiều năm ở  Hà Nội, Việt Nam của Trần Nhuận Minh.

Nhà thơ Trần Nhuận Minh trong chuyến đi thực tế sáng tác ở xã Kỳ Thượng, mùa đông năm 2024.

Thơ Trần Nhuận Minh và nhà văn Dương Hướng tại không gian văn hóa Điền Trì, nét bảo tồn văn học làng quê Việt Nam.

Thơ Trần Nhuận Minh cũng đã bắt đầu được đưa vào chương trình giảng dạy bậc đại học ở một số nước trên thế giới. Thơ của Trần Nhuận Minh nét bội số chung của số phận con người, hồn thờ “ Giọt phù sa vạn dặm”./