Xuất khẩu nông sản vào EU: Cơ hội đã mở... nhưng không dễ vào

Với 508 triệu dân và tổng sản phẩm nội địa (GDP) khoảng 18.000 tỉ USD, EU được đánh giá là thị trường tiềm năng lớn. Theo Bộ Công Thương với Hiệp định EVFTA sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng thêm khoảng 20% vào năm 2020; 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030 so với không có hiệp định. EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của ngành nông sản, đặc biệt là hàng thủy sản và cà phê, là sản phẩm thế mạnh của Việt Nam.

Chế biến cá ngừ Đại dương

Như tính toán của cơ quan quản lí, khi EVFTA có hiệu lực, gần như toàn bộ 100% biểu thuế và kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu sau một lộ trình 7 năm. Cụ thể, có đến 70,3% dòng thuế về 0% ngay, và đạt đến 99,7% dòng thuế về mức 0% sau 10 năm sau đó. Theo đó, nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ được giảm thuế về 0% như các sản phẩm từ hạt… Đối với mặt hàng rau củ quả, EU cũng cam kết xóa bỏ thuế khi EVFTA có hiệu lực. Đối với thủy sản, khoảng 50% số dòng thuế sẽ được xóa bỏ, 50% dòng thuế còn lại cũng sẽ được xóa bỏ trong lộ trình 5-7 năm.

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường dự báo, tới đây kim ngạch xuất khẩu trong ngành nông nghiệp gia tăng, nhờ thị trường mở rộng hơn. Đặc biệt, các mặt hàng rau quả, cà phê, điều, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ… có nhiều dấu hiệu về tăng trưởng vượt bậc. Hiện mặt hàng nông nghiệp của Việt Nam đang xuất khẩu ra 185 nước trên thế giới.

Theo lãnh đạo Bộ Công Thương, nông nghiệp là lĩnh vực sẽ quyết định sự thành công trong việc hội nhập và phát triển của Việt Nam. Năm 2018, Việt Nam là nước xuất khẩu lớn thứ 27 thế giới về qui mô, sản phẩm. Riêng lĩnh vực nông, thủy sản, Việt Nam đang đứng thứ 15 trên thế giới.

Dù vậy, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT Công ty Intermex, Phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam bày tỏ lo ngại, không nên quá hồ hởi với việc giảm thuế quan của EU, bởi lẽ các nước sẽ áp dụng hàng loạt hàng rào kĩ thuật mới, khắt khe hơn nữa. EU vốn đã qui định rất khắt khe về việc dùng các loại hóa chất. Do vậy, hóa chất có trong sản phẩm nông nghiệp là câu chuyện không thể thờ ơ. EU vốn là một trong những thị trường đòi hỏi về tiêu chuẩn cao nhất trên thế giới.

Một tiêu chuẩn mà EU đưa ra đều xuất phát từ việc họ rất quan tâm đến phát triển bền vững và yêu cầu tất cả các đối tác thương mại cũng cần cùng hành động vì các mục tiêu toàn cầu.

Trong Hiệp định FTA, EU cam kết sẽ mở cửa thị trường cho nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam nhưng Việt Nam cũng cần hợp tác với EU để đảm bảo hàng xuất sang EU đáp ứng được các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm. Hiện hai bên đang tích cực thảo luận để thống nhất được cơ chế hợp tác kĩ thuật trước khi Hiệp định được chính thức phê chuẩn. Tiếp đó, với qui định về chống đánh bắt cá bất hợp pháp và không khai báo (IUU) ta cần phải thực hiện nghiêm. Đừng để như vừa qua, EU đã phát hiện và cảnh báo về một số DN vi phạm IUU.

Theo thống kê, trong 7 tháng năm 2019, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 23,03 tỉ USD, tăng 2% so với cùng kì, trong đó kim ngạch xuất khẩu nhóm các mặt hàng nông sản lại giảm tới 8,2%. Điều đó cho thấy, xuất khẩu nông sản đã và đang gặp không ít rào cản, khó khăn. Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động để triển khai FTA VN-EU, đồng thời, tiếp tục củng cố nội lực cho cộng đồng DN.

Như khuyến nghị của Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) Lương Hoàng Thái, để nắm bắt tốt cơ hội, DN phải tuân thủ các thủ tục đầu tư, hải quan, thuận lợi hóa thương mại, tiêu chuẩn kĩ thuật (TBT), cũng như những biện pháp kiểm dịch động, thực vật (SPS), rồi vấn đề sở hữu trí tuệ, phát triển bền vững…

Để DN hiểu rõ các cam kết trong EVFTA, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT) Nguyễn Quốc Toản, cho biết, Bộ NN-PTNT sẽ tăng cường phổ biến và hướng dẫn những qui định của EU. Tập trung chỉ đạo triển khai cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2017-2020 theo Quyết định số 1819/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm nâng cao năng suất, chất lượng hàng nông sản và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Và xây dựng cơ cấu sản phẩm theo 3 trục sản phẩm phù hợp nhu cầu thị trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia.

Việc lo ngại của DN là có cơ sở, dựa vào kinh nghiệm của các FTA mà Việt Nam đã tham gia trước đây để rút ra. Cho nên ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, các DN nên cẩn trọng và chuẩn bị chu đáo. Phải đảm bảo hàng hóa xuất khẩu vào các thị trường phải tuân thủ đáp ứng chuẩn về qui định an toàn vệ sinh thực phẩm./.