Quan điểm này được Chủ tịch VCCI đưa ra tại Hội nghị tham tán thương mại do Bộ Công thương tổ chức ngày 26/2 tại Hà Nội.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, :xuất khẩu giai đoạn 2011-2015 đạt được nhiều thành tựu, như tốc độ tăng trung bình 17,5%, cơ cấu các nhóm hàng xuất khẩu có những chuyển dịch tích cực, phù hợp với lộ trình thực hiện mục tiêu của chiến lược phát triển xuất nhập khẩu hàng hóa thời kỳ 2011-2020, định hướng đến năm 2030… Kết quả này có sự đóng góp không nhỏ của hệ thống thương vụ ở các nước.

Ông Trần Tuấn Anh - Thứ trưởng Bộ Công Thương đánh giá, trong năm 2014, 2015, các thương vụ đã thực hiện tốt các nhiệm vụ, kế hoạch được giao, chủ động triển khai thực hiện hiệu quả các hoạt động chuyên môn; nhạy bén nắm bắt thị trường sở tại và đạt được nhiều kết quả tích cực nhất là trong thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu chính sách thị trường, hỗ trợ đàm phán, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp…

Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần nhiều thông tin cụ thể về thị trường xuất khẩu nước ngoài

Đặc biệt, các thương vụ đều chú trọng nghiên cứu nhu cầu thị trường đối với hàng hóa Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu như gạo, dệt may, giày dép, thủy hải sản... để giải quyết gấp các khó khăn trong nước, nhất là giảm thiểu tác động đến khu vực nông nghiệp và nông thôn.

Tuy nhiên, Chủ tịch VCCI ông Vũ Tiến Lộc lại cho rằng, hiện tại khái niệm thương mại, tham tán thương mại đã thay đổi nhiều so với trước đây. Lâu nay mới chỉ có thể cung cấp thông tin chung chung, chứ chưa có thông tin chuyên sâu do hạn chế về nguồn lực. Hội nhập càng sâu rộng, nhất là tới đây khi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có hiệu lực thì nhiệm vụ của các cơ quan thương vụ cũng phải thay đổi.

“Cơ quan thương vụ không thể đơn thuần chỉ hoạt động theo phương cách truyền thống như trước đây, mà còn phải bao gồm các hoạt động thúc đẩy thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh… Thương vụ phải là tai mắt, cánh tay nối dài giữa Chính phủ và doanh nghiệp”- ông Lộc đề xuất.

Đề cập cụ thể hơn, Chủ tịch VCCI cho rằng, báo cáo của các thương vụ tại nước ngoài tới đây không đơn thuần về chính sách thương mại của các nước với Việt Nam, mà phải đưa ra những vấn đề cụ thể “sát sườn” hơn với doanh nghiệp, như chính sách của các nước về hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ khởi nghiệp, thủ tục hải quan, thu thuế…  

“Khi TPP mở ra thì hai năm tới sẽ là cơ hội đầu tư vàng cho các DN Việt tìm bạn  hàng. Vì thế, đề nghị các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài đặt trong tâm vào tìm kiếm đối tác của các DN vừa và nhỏ của các nước. Đây sẽ là đối tác chính của Việt Nam trong làn sóng đầu tư, xuất khẩu trong tương lai…Các DN trong nước và Hiệp hội các DN sẵn sàng chi trả phí dịch vụ cho thương vụ để có được những thông tin chuyên sâu hơn, cụ thể hơn”- ông Lộc “đặt hàng” địa chỉ cụ thể.

Tuy nhiên, là người trong cuộc, các tham tán thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cũng gặp cái khó của riêng mình. Ông Nguyễn Bảo – Tham tán công sứ Thương vụ Việt Nam tại Campuchia trần tình, “Có những thông tin gửi về cho các vụ, cục nhưng cũng không nhận được phản hồi. Đơn cử, với mặt hàng gạo, chúng tôi đã gửi liên tục 2 báo cáo trong 1 tháng về mặt hàng này nhưng phía Cục Xuất nhập khẩu cũng không xác nhận lại với chúng tôi là đã nhận được hay chưa”.

Đánh giá cao hoạt động của các thương vụ, tham tán thương mại Việt Nam tại nước ngoài, nhưng Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cũng yêu cầu, “đội ngũ làm thám tán thương mại phải thực sự là những nhà ngoại giao giỏi trên lĩnh vực kinh tế, chính trị; phải phát huy được tinh thần trách nhiệm cao nhất trước đất nước, trước nhân dân”.

Theo phân tích của Thủ tướng, các tham tán thương mại không có nhiệm vụ chỉ xúc tiến bán hàng mà còn là cánh tay nối dài cho Chính phủ, có nhiệm vụ tìm hiểu thông tin thị trường quốc tế và tư vấn, góp ý, kiến nghị với Bộ để có thể sửa đổi các thể chế trong nước. Bởi lẽ sức cạnh tranh của một quốc gia, sức cạnh tranh của doanh nghiệp, của sản phẩm hàng hóa phụ thuộc rất nhiều vào thể chế, quản trị quốc gia.

“Chúng ta đã hội nhập sâu rộng, đã mở được thị trường, chúng ta phải xây dựng văn bản, luật lệ, thông tư, nghị định… để doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thuận lợi, hiệu quả, giảm chi phí, nâng cao được sức cạnh tranh. Hàng hóa sẽ không thể cạnh tranh được nếu thủ tục còn rườm rà, chậm chạp. Chừng nào doanh nghiệp còn bị “hành”, khó khăn, thì lỗi thuộc về nhà quản lý”, Thủ tướng nhấn mạnh.