Đây là hai câu thơ trích trong bài “Đôi mắt người Sơn Tây” của cố nhà thơ Quang Dũng. Chắc hẳn bất kì độc giả nào khi đọc bài thơ đều thắc mắc một điều: “xứ Đoài có gì đặc biệt mà khiến tác giả phải trăn trở, nhớ nhung đến thế?’’. Thật sự xứ Đoài rất đẹp với những địa danh đi vào thơ ca của nhiều thi sĩ một cách tự nhiên, bằng những ngôn từ đậm chất thôn quê, không màu mè, mà vẫn thể hiện được vẻ đẹp trữ tình nên thơ.

Trung tâm Thị xã Sơn Tây. (Ảnh: Internet)

Là thị xã duy nhất của thủ đô, cách trung tâm Hà Nội 42 km về phía Tây Bắc, đi dọc theo quốc lộ 32 chúng ta sẽ đến với mảnh đất Sơn Tây. Đây là nơi quy tụ, đào tạo huấn luyện quân đội lớn của cả nước cùng nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng. Sơn Tây, một đô thị cổ của vùng đất xứ Đoài, có quá trình hình thành và phát triển lâu đời, là vùng đất địa linh, nhân kiệt. Ngày xưa, các bậc tiền nhân đã nhìn ra được đây là mảnh đất có địa thế lưng tựa vào núi, mặt hướng ra sông rất hợp để chống giặc ngoại xâm với dãy núi Ba Vì hùng vĩ, dòng sông Hồng chảy xiết… Trải qua hơn 500 năm với bao biến cố, thăng trầm của lịch sử nơi đây vẫn trường tồn cùng với thời gian, và là một trong ít những địa danh còn gìn giữ được những nét đẹp cổ kính,linh thiêng trên mảnh đất nghìn năm văn hiến. Đến với xứ Đoài, du khách không thể bỏ qua những địa điểm nổi tiếng như làng cổ Đường Lâm, chùa Mía, lăng Ngô Quyền, thành cổ Sơn Tây, làng văn hóa các dân tộc, suối Hai, hồ Đồng Mô,… Hay bốn sản vật tiến vua xưa “cá chép Cấn Xá, dơi ngựa Sài Sơn, cua đồng bự Khánh Hiệp, rau muống Linh Chiểu”, cùng những món ngon dân dã đặc sản như bánh tẻ Phú Nhi, sữa tươi Ba Vì…

Thành cổ Sơn Tây. (Nguồn: Internet)

Nếu có ai hỏi về Sơn Tây, thì chắc hẳn người dân nơi đây sẽ tự hào nói về làng cổ Đường Lâm. Nơi có đến 7 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, và những ngôi nhà được UNESCO công nhận có niên đại lâu nhất. Phần lớn các công trình kiến trúc tôn giáo và nhà cổ có từ 300 đến 400 năm. Hiện nay trong làng có hàng trăm ngôi nhà cổ, được nhà nước đầu tư, tu bổ, bảo toàn nguyên vẹn dấu xưa. Khi tới đây du khách sẽ phải đi qua cổng làng thôn quê quen thuộc, hai bên là cây đa cổ thụ và hồ sen rộng lớn. Mọi người sẽ bị thu hút bởi những ngôi nhà bảy gian xây bằng đá ong vàng sậm cổ kính. Những quán nước nhỏ của các cụ già trong làng, nó gợi lên một kí ức ngày xưa với bao khó khăn vất vả. Cùng với sự đi lên của đất nước, nơi đây đã phát triển hơn, đặc biệt là về tiềm năng du lịch. Thu hút biết bao nhà nghiên cứu, nhiếp ảnh gia và du khách bốn phương tìm về chiêm ngưỡng. Khi tới đây, chúng ta sẽ phải ngỡ ngàng trước một làng cổ còn lưu giữ những sắc màu thời gian với một thế giới chứa nhiều điều bí ẩn đang dần được hé mở. Sẽ còn bao nhiêu du khách dừng chân nơi đây để cảm nhận về ngôi làng có niên đại mấy trăm năm tuổi này.

Làng cổ Đường Lâm. (Ảnh: Internet)

Nằm giữa trung tâm thị xã, thành cổ Sơn Tây là một điểm đến không thể bỏ qua khi tới xứ Đoài. Thành cổ được xây dựng từ năm Minh Mạng thứ 3 (1822), là một kiến trúc quân sự cổ từng được người Pháp ca ngợi là công trình kiệt tác của nền kiến trúc An Nam. Thành có 4 cổng chính: cổng Tiền, cổng Hậu, cổng Hữu, cổng Tả, trên các cổng đều có vọng lâu và ụ súng. Bao quanh thành là hào sâu nối liền ra sông Tích, tạo thuận lợi cho việc chống giặc ngoại xâm. Bên trong còn có điện Kính Thiên rộng 5 gian, lợp ngói lưu ly, và Đoan Môn với 3 cửa chính nhìn thẳng ra cột cờ.... Thành cổ Sơn Tây là một trung tâm phòng bị kháng chiến chống Pháp của quan lại triều đình nhà Nguyễn. Trải qua nhiều biến cố, thành đã bị tàn phá nghiêm trọng. Nhưng những đường nét dấu tích xưa còn sót lại như: tường thành đá ong, cổng Tiền, cổng Hậu, 2 khẩu thần công và một số phế tích như vọng lâu, nền điện Kính Thiên, giếng nước… cũng đủ khiến du khách thỏa niềm hoài cổ.

Thành cổ Sơn Tây. (Ảnh: Internet)

Là một nơi có địa thế về quân sự, tập trung nhiều quân đội lớn nhất của cả nước với hơn 30 đơn vị, và cũng là khu căn cứ địa Trung Ương ngày xưa. Từ trung tâm thị xã đi khoảng 19 km chúng ta sẽ đến với khu di tích K9, nơi lưu giữ thi hài Hồ chủ tịch từ 1969 - 1975. Hiện nay K9 đã trở thành một địa điểm du lịch cho khách thập phương về tham quan, dâng những nén hương kính cẩn lên người cha đáng kính của cả dân tộc. Ngoài ra, chúng ta sẽ được tham quan khu vực bảo quản gìn giữ thi hài Bác một thời, nhà kính, nhà hầm và các phương tiện kỹ thuật máy móc. Đi tiếp chúng ta sẽ đến với đền thờ Bác Hồ tọa lạc trên đỉnh Vua của núi Ba Vì. Tại đây các đồng chí lãnh đạo Trung ương Đảng, nhà nước và nhân dân thường đến dâng hương báo công, nguyện học tập và làm theo tấm gương đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Khu di tích K9. (Ảnh: Internet)

Rời xa những hiện đại của phố phường, ghé thăm núi rừng Sơn Tây. Du khách sẽ dễ dàng quên đi cảm giác ngột ngạt, guồng quay hối hả của công việc hàng ngày và nhanh chóng hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng sự nghỉ ngơi dễ chịu đến lạ thường. Ai đã từng đến với Đồng Mô đều không khỏi choáng ngợp trước khung cảnh xanh ngắt quanh năm, những con đường như trải thảm cỏ, hồ nước lượn sóng lăn tăn. Du khách được đi thuyền tham quan lòng hồ, ngắm cảnh núi non hùng vĩ, sơn thủy hữu tình. Chơi trượt cỏ, ăn những món ngon đậm chất dân tộc, và tham quan các khu nghỉ dưỡng nằm rải rác khắp hòn đảo nhỏ trên hồ. Đặc biệt trong khu du lịch Đồng Mô có một sân golf nổi tiếng được đánh giá đẹp nhất Đông Nam Á với 36 lỗ nằm trên các đảo ở giữa hồ. Và một điểm đến không thể bỏ qua là núi Ba Vì, cùng những ngọn núi cao hùng vĩ, đồng cỏ xanh ngắt, nơi chăn thả bò sữa làm nên thương hiệu sữa tươi Ba Vì…

Đồng Mô. (Ảnh: Internet)

Khi đến với xứ Đoài chúng ta sẽ cảm nhận được đây là khu đô thị đang phát triển theo một cách riêng biệt. Nơi đây mang đến cảm giác dễ chịu, thoải mái, đưa du khách hòa mình vào với thiên nhiên, vẻ đẹp cổ kính, linh thiêng đến trầm mặc. Xứ Đoài không quá rộng lớn, nhưng lại có vô vàn địa danh, du lịch - văn hóa nổi tiếng đi vào lòng người và tốn không ít giấy mực của các thi sĩ. Nếu ai chưa một lần đặt chân đến xứ Đoài thì hãy dành ra chút thời gian đến nơi đây và cảm nhận vẻ đẹp non nước hữu tình bằng chính tâm hồn mình.