Ngày 2/11, tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa 13, ĐBQH Trần Khắc Tâm đã gây ấn tượng khi phát biểu về vấn đề hội nhập và những vấn đề khi tham gia vào TPP của Việt Nam. Ông Tâm nói: “Bước vào giai đoạn mới chúng ta đang sống trong nguồn cảm xúc mang tên TPP khi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương vừa hoàn tất đàm phán”.

Ông Tâm nhớ lại: "9 năm trước, khi Việt Nam gia nhập WTO tôi là một cử tri theo dõi các hoạt động của Quốc hội thì thấy có nhiều phát biểu rất lạc quan. Có người nghĩ sau khi gia nhập WTO thì kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng từ 8 - 9% trong 10 năm liên tiếp. Việt Nam có thể sớm "hóa rồng, hóa hổ" nhưng thực tế lại khác, những tác động bất lợi bên ngoài và yếu kém bên trong đã nhiều phen làm chúng ta lao đao. 

Sau khi gia nhập WTO có những khoảng trống lớn về thể chế pháp luật cần được sửa đổi, bổ sung. Chúng ta nhận ra đội quân hội nhập quá non nớt về cả tri thức kinh tế, thương mại toàn cầu. Ngoại ngữ là một công cụ giao tiếp trong hội nhập thì cũng rất kém. Có những lĩnh vực trước đó tưởng là thế mạnh như sản xuất nông nghiệp cũng gặp không ít thăng trầm, phải nghe mãi điệp khúc "được mùa rớt giá, được giá mất mùa". 

Con tôm, cá tra bị nước ngoài áp đặt các hàng rào thuế quan, hàng rào kỹ thuật bất bình đẳng. Đô thị hóa, quá trình tích tụ đất đai trong nông nghiệp, khiến không ít nông dân mất đất, trong lúc họ chưa kịp trở thành những công nhân nông nghiệp và nền công nghiệp chưa đủ lớn để đón lực lượng lao động từ nông thôn.”

Đại biểu Quốc hội Trần Khắc Tâm

Theo ông Tâm, hội nhập, đàm phán hàng loạt các hiệp định tự do vẫn chỉ như là việc của riêng Chính phủ chứ không phải việc của doanh nghiệp, người dân và phần lớn là bộ máy công chức. Thật bất ngờ doanh nghiệp, đội quân được coi là tiên phong trong hội nhập thì một điều tra gần đây cho thấy có đến 76% doanh nghiệp không biết về cộng đồng kinh tế ASEAN và 60% được hỏi cho rằng AEC không ảnh hưởng gì đến mình.

Ông Tâm nêu quan điểm về hội nhập: “Để hội nhập thành công đồng thời phải có thể chế hội nhập và con người hội nhập. Về mặt thể chế, Quốc hội và Chính phủ quyết tâm, quyết liệt. Các cam kết TPP buộc chúng ta phải tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật hơn nữa. 

Nhưng với việc ban hành Hiến pháp năm 2013 và sau kỳ họp này với việc xem xét thông qua 18 luật và bộ luật, chúng ta đặt một nền tảng quan trọng, có thể khẳng định các đạo luật như Luật doanh nghiệp, Luật đầu tư của Việt Nam là tiến bộ, đã tiệm cận được với chuẩn mực chung của thế giới. 

Điều đáng buồn là chúng ta chưa có con người hội nhập. Quy định của pháp luật có tiến bộ đến đâu cũng vẫn có thể bị vô hiệu hóa bởi các lệ làng, thói quen, sự quan liêu, cửa quyền, thờ ơ và vô cảm. Một cái lắc đầu của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, một cái xua tay của Giám đốc Sở, thậm chí sự chậm trễ, vòi vĩnh của công chức hành chính bình thường cũng có thể tước đoạt đi cơ hội làm ăn của doanh nghiệp, người dân. 

Chúng ta không thể hội nhập thành công nếu như 63 tỉnh, thành trở thành 63 khu vực cát cứ, không có sự liên kết, phân công. Các đại biểu Quốc hội đã từng đề cập đến tình trạng chỉ thị miệng, rằng phải sử dụng sắt tỉnh nhà, xi măng tỉnh nhà, mới đây người ta còn ký cả văn bản hành chính yêu cầu phải uống bia tỉnh nhà. 

Như trên đã nói, điều đáng lo ngại hiện nay là trong khi các nhà lãnh đạo cứ bày tỏ quyết tâm, các đoàn đàm phán cứ hăng say trên bàn đàm phán, còn cộng đồng doanh nghiệp thì đứng ngoài, người dân thờ ơ, bộ máy công chức đặc biệt ở các cấp cơ sở thì vô cảm. Thật xót xa nếu những nỗ lực của các nhà lãnh đạo trong các cuộc gặp gỡ đàm phán, viếng thăm nước ngoài phải tranh thủ giành lấy từng chút cơ hội thuận lợi cho nước mình. 

Nếu như lợi thế giành được của việc tranh co từng câu, từng chữ của các đoàn đàm phán bị bỏ phí, không được chuyển hóa thành những hợp đồng, những đơn hàng mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp và việc làm mới cho người lao động, có thể nói sức nóng TPP đang phả vào gáy chúng ta, nếu không nhận biết định lượng cụ thể về các cơ hội và thách thách, không tận dụng được cơ hội để cải thiện sức khỏe bên trong của mình thì nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế nhỏ và yếu nhất trong 12 nền kinh tế TPP. Sẽ hoàn toàn bị đánh chiếm bởi đội quân viễn chinh kinh tế hùng hậu của nước ngoài và cuối cùng chúng ta chỉ là người làm thuê trên mảnh đất mầu mỡ của mình.”

Theo đại biểu Tâm, để thành công trong TPP, giải pháp quan trọng và cấp bách nhất đối với Việt Nam hiện nay chính là đột phá vào con người. Con người và con người. Chỉ có sự đồng lòng từ trên xuống dưới, sự cần cù của mỗi người dân, nhẫn nại và sáng tạo của mỗi doanh nghiệp, tận tụy của từng công chức thì chúng ta mới vượt qua được khó khăn trong giai đoạn hội nhập này. Việc đầu tiên cần làm ngay trong năm 2016, đại biểu cho biết hoàn toàn đồng tình với báo cáo của Thủ tướng và báo cáo thẩm tra của Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đã trình bày là phải loại bỏ bằng được những cán bộ, công chức nhũng nhiễu, trục lợi, yếu kém ra khỏi bộ máy.