Trong những năm gần đây, để giải quyết bài toán nan giải này, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã phối hợp với nhiều bộ, ngành liên quan để xây dựng Ngân hàng Gen ADN liệt sĩ. Địa chỉ này là nơi tập trung các mẫu gen được thu thập từ hài cốt liệt sĩ và thân nhân, giúp phân tích, xác minh danh tính bằng phương pháp khoa học. Các dữ liệu ADN được đưa vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, đảm bảo tính chính xác, khoa học và bình đẳng.

Theo thông tin từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trong giai đoạn đầu, hơn 20.000 mẫu hài cốt liệt sĩ đã được thu thập để xác minh danh tính. Bên cạnh đó, ngành công an và các địa phương đã tích cực hỗ trợ thân nhân liệt sĩ cung cấp mẫu ADN, từ đó đối chiếu với mẫu hài cốt để xác minh danh tính. Việc thu thập mẫu gen không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng mà còn cần sự tham gia tích cực của gia đình liệt sĩ, nhất là đối với những người còn lưu giữ dữ liệu sinh học thích hợp.

Tại TP.HCM, việc thu nhận mẫu ADN đến từ thân nhân của các liệt sĩ chưa xác định danh tính đã được triển khai và đẩy nhanh tiến độ. Công việc này không chỉ được thực hiện bởi Sở Lao động - Thương binh và Xã hội mà còn nhận được sự hỗ trợ tích cực từ Viện Pháp y Quốc gia. Ngoài TP.HCM, nhiều địa phương khác như Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng cũng đã xây dựng kế hoạch cụ thể để hỗ trợ thu thập và phân tích dữ liệu ADN, nhằm nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ danh tính liệt sĩ.

Quy trình lấy mẫu ADN để giám định danh tính hài cốt liệt sĩ được thực hiện chặt chẽ và khoa học. Theo quy định tại Điều 147 Nghị định số 131/2021/NĐ-CP, thân nhân liệt sĩ cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, bao gồm giấy xác nhận liên quan đến người thân là liệt sĩ và các mẫu sinh học cần thiết. Hồ sơ này được gửi tới Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để tiếp nhận và xử lý. Sau đó, các mẫu sẽ được chuyển đến Viện Pháp y Quốc gia hoặc các phòng xét nghiệm đạt chuẩn để phân tích và đối chiếu với cơ sở dữ liệu quốc gia.

Lấy mẫu máu của mẹ liệt sĩ để xét nghiệm ADN.

Dù đã đạt được những kết quả tích cực, việc xác định danh tính liệt sĩ qua Ngân hàng Gen ADN vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, việc thu thập mẫu sinh học từ thân nhân liệt sĩ không phải lúc nào cũng thuận lợi, đặc biệt với những gia đình đã di cư hoặc không còn thành viên trực hệ. Thứ hai, một số mẫu hài cốt liệt sĩ bị phân hủy nghiêm trọng do thời gian và điều kiện môi trường, gây khó khăn cho việc phân tích ADN. Bên cạnh đó, nguồn lực tài chính và nhân lực cho các hoạt động thu thập và phân tích mẫu ADN vẫn còn hạn chế, cần sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và sự tham gia của cộng đồng.

Trước những khó khăn này, chính phủ và các cơ quan chức năng đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp. Một trong những biện pháp quan trọng là đẩy mạnh tuyên truyền để thân nhân liệt sĩ hiểu rõ về tầm quan trọng của việc cung cấp mẫu sinh học. Các cơ quan địa phương cũng tích cực phối hợp với các tổ chức đoàn thể để hỗ trợ thân nhân liệt sĩ hoàn thiện thủ tục và gửi mẫu xét nghiệm. Ngoài ra, việc ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và big data vào phân tích dữ liệu ADN cũng đang được nghiên cứu và triển khai thử nghiệm, nhằm nâng cao hiệu quả và tốc độ xử lý.

Bên cạnh sự nỗ lực của các cơ quan chức năng, sự tham gia của cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng Ngân hàng Gen ADN liệt sĩ. Các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và cá nhân có thể hỗ trợ thông qua việc tài trợ kinh phí, cung cấp thiết bị hoặc tham gia các hoạt động tuyên truyền. Đồng thời, các cơ quan truyền thông cần đẩy mạnh vai trò của mình trong việc đưa tin và chia sẻ những câu chuyện về quá trình xác định danh tính liệt sĩ, qua đó khơi dậy lòng biết ơn và ý thức trách nhiệm trong cộng đồng.

Trong tương lai, mục tiêu của chính phủ là đến năm 2030 xác định danh tính cho khoảng 60% mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin tại các nghĩa trang trên cả nước. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các nhà khoa học và cộng đồng xã hội. Đồng thời, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đào tạo nhân lực và ứng dụng các công nghệ hiện đại trong giám định ADN.

Việc xây dựng và phát triển Ngân hàng Gen ADN không chỉ là một nhiệm vụ khoa học mà còn là trách nhiệm đạo đức của cả dân tộc. Đây là cách chúng ta tri ân và tưởng nhớ công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, những người đã hy sinh vì độc lập, tự do và hạnh phúc của đất nước. Hành trình xác định danh tính liệt sĩ có thể còn dài và đầy thách thức, nhưng với sự nỗ lực của toàn xã hội, chúng ta có thể hy vọng rằng tất cả các liệt sĩ sẽ được "trả lại tên" và trở về với gia đình, quê hương.