Nhân kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ, lần đầu tiên các văn bản liên quan đến tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước được giới thiệu đến công chúng.

Trưng bày còn giới thiệu nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố, chẳng hạn như Bức ảnh chụp Bác Hồ với cố vấn Hoa Kỳ và cố vấn Vĩnh Thụy ở Nhà hát lớn ngày 11/10/1945, hoạt động của các cố vấn Hoa Kỳ tại Việt Nam trong giai đoạn 1945-1946, với hình ảnh Ủy viên Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam Võ Nguyên Giáp và Trưởng phái đoàn Hoa Kỳ, Thiếu tá Archimedes L.A.Patti trong ngày đón quân đồng minh vào giải giáp khí giới quân Nhật ở Hà Nội, ngày 26/8/1945; (nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, tài liệu ảnh Phông nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản); Tuyên bố của Tổng thống William Jeffesson Clinton về việc thiết lập quan hệ bình thường với Việt Nam, công bố tại Nhà trắng ngày 11/7/1995, hiện đang lưu giữ tại Lưu trữ quốc gia Hoa Kỳ; Tuyên bố của Thủ tướng Võ Văn Kiệt ngày 12/7/1995 về quyết định bình thường hóa mối quan hệ của Tổng thống Bill Clinton, hiện bản quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.

Ngày 5/8/1995, tại Hà Nội, Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Warren Christopher và Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm ký Nghị định thư, chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ. (Ảnh: TTXVN)

Trong 3 phần nội dung của trưng bày tư liệu 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ”: Tiến tới thiết lập quan hệ ngoại giao; Hợp tác và phát triển; Vững bước vào kỉ nguyên mới, có thể thấy: từ việc thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995, Việt Nam và Hoa Kỳ đã cùng nhau đi qua những cột mốc lịch sử: Ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ đối tác toàn diện năm 2013 và nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9/2023.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Cao Huy, Thứ trưởng Bộ Nội vụ khẳng định trưng bày tài liệu và trao trả hồ sơ chứng tích không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường 30 năm đầy dấu ấn, mà còn là một khoảnh khắc xúc động và nhân văn, góp phần củng cố và phát triển mạnh mẽ hơn nữa mối quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ trong thời kỳ mới.

Điểm lại những dấu mốc trong quan hệ hai nước, kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1995, ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và đặc biệt là nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hoà bình, hợp tác và phát triển bền vững năm 2023, ông Cao Huy nhấn mạnh đây là thành quả phản ánh sự chín muồi của lòng tin, lợi ích lâu dài và phù hợp với nguyện vọng nhân dân hai nước. Đáng lưu ý bên cạnh những thành tựu trong lĩnh vực chính trị- ngoại giao-kinh tế-thương mại, quốc phòng-an ninh, khoa học-công nghệ, giáo dục-y tế, văn hóa, du lịch… từ khi hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao, việc khắc phục hậu quả chiến tranh luôn là ưu tiên của cả hai nước và đạt nhiều kết quả cụ thể: rà phá, tháo gỡ bom mìn, xử lý ô nhiễm dioxin (về phía Hoa Kỳ);  hợp tác tìm kiếm quân nhân mất tích (về phía Việt Nam).

Cũng tại dịp này, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2025), tại chương trình, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III cũng phối hợp Hội Việt – Mỹ, Tổ chức Trái tim người lính, Câu lạc bộ Mãi mãi tuổi 20 và Trung tâm Việt Nam, Đại học Texas Tech – Hoa Kỳ trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh.

Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho thân nhân các liệt sỹ.

Nhiều thân nhân liệt sỹ xúc động rơi nước mắt khi thấy lại hồ sơ kỷ vật của người thân, trong đó có chị Trần Thu Hà, cháu của liệt sỹ Trần Văn Phú (hồ sơ F034602421337). Hồ sơ chứng tích được trao trả bao gồm Giấy chứng minh và Sổ lịch có tên Trần Văn Phú - Trung đội trưởng, đơn vị Trung đoàn 90 sư đoàn 324.

Thông tin từ Ban Tổ chức, hiện nay tại Trung tâm Việt Nam có kho microfilm với gần 3 triệu trang chụp chữ viết, hình ảnh di vật, kỷ vật của Bộ đội miền Bắc và Quân Giải phóng miền Nam trong kháng chiến, trước 1975. Đây là nguồn thông tin, dữ liệu quý giá về các liệt sỹ Việt Nam đã hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh. Các cơ quan của Việt Nam và Hoa Kỳ đã nỗ lực tra cứu hồ sơ tài liệu lưu trữ để tìm kiếm thông tin, kỷ vật, chứng tích chiến tranh để trao trả cho gia đình các bên. Trung tâm Việt Nam cũng đã trao cho Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III hơn 200 hồ sơ tương tự.

Theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Hội Việt-Mỹ, có được thành tựu trên không phải là một sự ngẫu nhiên mà đó là kết quả của sự nỗ lực và quyết tâm rất cao của nhân dân và Chính phủ cả hai nước. Trước hết là nỗ lực nhằm hàn gắn vết thương chiến tranh, tăng cường hiểu biết, hòa giải và xây dựng lòng tin. Cùng với đó là việc xây dựng các mối quan hệ dựa trên bình đẳng, công bằng, cùng có lợi và đan xen lợi ích với nhau.

Trưng bày tài liệu và trao trả hồ sơ chứng tích là những hoạt động mang nhiều ý nghĩa nhân văn, lịch sử và đối ngoại sâu sắc, không chỉ cùng nhau nhìn lại chặng đường 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ, mà còn góp phần củng có mối quan hệ hợp tác, phát triển giữa hai nước.