Formosa: Chiều quá sinh... hư?

Sau quá trình điều tra, truy tìm nguyên nhân một cách cẩn trọng, khoa học, khách quan, ngày 28/6/2016, Formosa Hà Tĩnh đã thừa nhận trách nhiệm gây ra sự cố môi trường. Việc xả thải chất độc ra môi trường như vậy là hành động khó có thể dung thứ và không có gì bù đắp được. Theo các nhà nghiên cứu để phục hồi môi trường biển như cũ phải cần đến 50 năm.

Formosa Hà Tĩnh (Ảnh: Internet)

 

Có thể nói, để xảy ra tình trạng này có một phần “quá ưu đãi”, và không giám sát chặt chẽ của UBND tỉnh Hà Tĩnh với Formosa. Ngược dòng thời gian, lật dở lại Thông báo kết luận thanh tra số 838/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ ban ngày 14/4/2015 thì việc đầu tư, xây dựng Khu kinh tế Vũng Áng nói chung và triển khai thực hiện dự án Formosa (dự án FDI có quy mô lớn) đã trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội của địa phương. Tuy nhiên, tại Thông báo kết luận số 838/TB-TTCP, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ: “Việc Ban quản lý KKT Vũng Áng cấp giấy chứng nhận đầu tư với thời hạn 70 năm cho nhà đầu tư Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa khi chưa được Chính phủ đồng ý là vi phạm Điều 52 Luật Đầu tư 2005. Trách nhiệm này thuộc Thường trực UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và đầu tư và Ban quản lý Khu kinh tế Vũng Áng giai đoạn đó”.

 

Kết luận của Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra những sai phạm tại dự án Formosa

 

Như vậy, kết luật Thanh tra đã kết luận việc cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Formosa thời hạn 70 năm là vi phạm luật. Cho dù, trước đó, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có văn bản gửi Thanh tra Chính phủ, chứng minh trước khi cấp giấy phép đầu tư cho dự án Formosa, UBND tỉnh đã xin ý kiến 11 Bộ, ngành. Trong báo cáo dự án đầu tư nêu rõ thời hạn đầu tư được tính 70 năm và thời gian thuê đất là 70 năm. Tất cả các Bộ, ngành cho ý kiến đều đồng thuận với thời hạn đầu tư 70 năm. Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng yêu cầu các Bộ ngành liên quan xem xét, xử lý việc cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Formosa 70 năm sai quy định. Việc cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Formosa như vậy là sai cả về thẩm quyền, sai cả về luật.

 

Không chỉ cấp Giấy chứng nhận đầu tư lên đến 70 năm, Thông báo kết luận thanh tra số 838/TB-TTCP còn nêu: UBND tỉnh Hà Tĩnh còn chậm thu thuế tài nguyên, và thu chưa đủ phí bảo vệ môi trường đối với cát dùng để san lấp mặt bằng xây dựng nhà máy liên hiệp luyên thép và cảng nước sâu Sơn Dương của Công ty TNHH Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa, chưa thu phí xả thải và đặc biệt còn tính thiếu 53,89 tỷ đồng phí bảo vệ môi trường của Formosa

Chưa hết, tại thời điểm kết thúc thanh tra, Công ty Formosa vẫn không thực hiện trách nhiệm kê khai và chưa nộp 136,746 tỷ đồng tiền thuế tài nguyên vào ngân sách nhà nước; vi phạm pháp luật về quản lý thuế và thuế tài nguyên. Đến khi có kết luận thanh tra UBND tỉnh Hà Tĩnh mới báo cáo là thu những khoản tiền này vào ngân sách. Thanh tra Chính phủ nêu.

Từ những thông tin được nêu trong Thông báo kết luận thanh tra số 838/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ, dư luận không thể không đặt câu hỏi về sự giám sát, tạo điều kiện đến mức vượt rào pháp luật của UBND tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ đó với Formosa. Phải chăng, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã quá “cưng chiều” Formosa?

Nếu chuyện cưng chiều là có thật, thì không khó khăn gì để tìm nguyên nhân vì sao doanh nghiệp Formosa lại để “mất điện” dẫn đến xả thải làm chết các sinh vật biển, gây nên hậu quả đau lòng đến như vậy?

Mới đây, tại cuộc họp Chính phủ vào ngày 1/7/2016, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã yêu cầu thanh tra, kiểm tra quá trình thẩm định, phê duyệt và cấp phép cho doanh nghiệp này có tiêu cực hay không để xử lý nghiêm trước pháp luật. Đồng thời, rà soát thể chế, tiêu chuẩn, quy chuẩn của nhà nước để kiểm soát được doanh nghiệp, cơ sở sản xuất xả thải ra môi trường, bảo đảm thực thi đúng pháp luật; rút kinh nghiệm để ứng phó các sự cố tương tự nhanh chóng, không bị động.

Như vậy, câu chuyện có hay không việc bước qua luật để nuông chiều Formosa sẽ tiếp tục được xem xét, làm rõ.