GIẢI PHÁP THU HÚT DỊCH CHUYỂN DÒNG VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI

Vận động dòng vốn FDI trên thế giới

Dòng vốn FDI trên toàn cầu cũng như ở các khu vực và các nền kinh tế trong những năm gần đây có xu hướng giảm do nhiều nguyên nhân khác nhau như những bất ổn địa chính trị trên thế giới, trong đó nổi bật là tác động của cuộc chiến thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc, sự kiện Brexit, giá cả hàng hóa có xu hướng giảm (theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế tháng 10/2019 dự báo giá cả hàng hóa tiếp tục giảm trong năm 2019 khi đạt 1,5%, giảm so với 2% trong năm 2018 và tăng lên 1,8% vào năm 2020), trong đó có việc sụt giảm của giá dầu vào năm 2017.

Theo Hội nghị Liên Hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), vốn đầu tư của thế giới đã giảm 2.034 tỉ USD trong năm 2015 xuống 1.297 tỉ USD trong năm 2018 – năm vốn FDI suy giảm mạnh nhất trong 3 năm gần đây. Nguyên nhân chính là các công ty đa quốc gia của Hoa Kỳ “hồi hương” trong bối cảnh chi phí lao động tại các “công xưởng thế giới” như Trung Quốc, Ấn Độ gia tăng liên tục và để tận dụng các cải cách thuế được chính quyền Hoa Kỳ thông qua năm 2017.  Do đó, trong 20 nền kinh tế thu hút được vốn FDI nhiều nhất của thế giới năm 2018 thì Hoa Kỳ xếp vị trí thứ nhất, sau đó là Trung Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc) và Singapore. Kết thúc năm 2019, dòng vốn này phục hồi ở mức khiêm tốn, đạt khoảng 1.370-1.500 tỉ USD, tương đương mức tăng 5-15%.

Tại các nền kinh tế phát triển, trong 4 năm, dòng vốn FDI đã giảm hơn một nửa, còn 557 tỉ USD trong năm 2018 so với 1.269 tỉ USD trong năm 2015. Trong  đó, khu vực châu Âu giảm từ 715 tỉ USD năm 2015 xuống 172 tỉ USD, Hoa Kỳ giảm từ 468 tỉ USD xuống 252 tỉ USD; ngược lại, vốn FDI của Nhật Bản có xu hướng tăng từ 2,9 tỉ USD trong năm 2015 lên 9,9 tỉ USD trong năm 2018. Dự báo cả năm 2019, dòng vốn FDI tại các nước phát triển sẽ đạt khoảng 640-720 tỉ USD, tăng khoảng 15-30%. Trong đó, FDI tại châu Âu dự báo đạt khoảng 330 tỉ USD, chiếm khoảng 65%. Năm 2018, trong số 20 quốc gia có vốn FDI lớn trên thế giới thì 8 nước thuộc nhóm các nước phát triển. Điều này chứng tỏ vốn FDI từ các nước phát triển và các tập đoàn đa quốc gia vẫn ưu tiên đầu tư vào các nước công nghiệp hóa, do (1) Các nước đang phát triển đã giảm lợi thế về nhân công; (2) Các nước phát triển có nhiều lợi thế về cơ sở hạ tầng, nhân công trình độ cao và gắn với thị trường tiêu thụ.

Cũng theo dự báo của UNTACD, vốn FDI tại nhóm các nước đang phát triển năm 2019 ước đạt 700-740 tỉ USD, tăng 0-5%. Trong đó, châu Phi đạt khoảng 52 tỉ USD, tăng 15%; châu Á đạt khoảng 530 tỉ USD, tăng 5%, do môi trường đầu tư được cải thiện, kinh tế tăng trưởng khả quan.

Sự vận động của dòng vốn FDI thể hiện ở hai hình thức truyền thống là hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) và đầu tư vào các lĩnh vực xanh trên ba mảng chính là các lĩnh vực cơ bản, sản xuất và dịch vụ. Giá trị ròng của M&A xuyên biên giới trên toàn cầu giảm từ 887 tỉ USD trong năm 2016 xuống 694 tỉ USD năm 2017, sau đó tăng lên 816 tỉ USD trong năm 2018. Tuy nhiên, số dự án có xu hướng tăng từ 6.607 dự án trong năm 2016 lên 6.821 dự án trong năm 2018. Trong khi lĩnh vực cơ bản và sản xuất có xu hướng giảm (tương ứng giảm từ 83 tỉ USD trong năm 2016  xuống  39 tỉ USD trong năm 2018 và từ 406 tỉ USD xuống 307 tỉ USD) thì mảng dịch vụ có xu hướng tăng từ 398 tỉ USD lên 469 tỉ USD.

Thu hút vốn FDI tại Việt Nam

Từ năm 2018, do tác động của xu hướng bảo hộ, căng thẳng thương mại, dòng vốn đầu tư trên thế giới có biến động mạnh, không chỉ giảm về giá trị mà còn có sự dịch chuyển mạnh giữa các khu vực và quốc gia. Trong bối cảnh đó, khu vực Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng nổi lên như điểm đến tiềm năng cho các dòng vốn FDI, đặc biệt là xu hướng dịch chuyển dòng vốn từ Trung Quốc.

Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), năm 2019, vốn FDI vào Việt Nam đạt 38,02 tỉ USD, tăng 7,2% so với cùng kì năm ngoái. Trong đó, vốn đăng kí của 3.883 dự án được cấp giấy chứng nhận đăng kí đầu tư là 16,75 tỉ USD, bằng 93,2% so với cùng kì năm 2018.