Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam: 3.200 tỷ đồng cho mối ăn

Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam là dự án đồ sộ, bắt đầu triển khai từ năm 2008 và mở cửa một số hạng mục từ tháng 9-2009. Nằm trên diện tích rộng lớn hơn 1.544 ha, Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam có quy mô lớn nhất nước, hoành tráng và được hứa hẹn là trung tâm văn hóa - sinh hoạt của 54 dân tộc anh em. Tuy nhiên, chính sự hoành tráng của dự án, dù có tới 300 công trình kiến trúc nhưng các công trình này đều rất manh mún, dang dở, thậm chí nhiều công trình chưa kịp hoàn thiện đã có dấu hiệu… xuống cấp.

Điều đáng quan tâm là theo kế hoạch dự án, Làng Văn hóa - nơi kết tinh của 54 dân tộc anh em, thu hút khách đến tham quan, khám phá không gian, phong tục tập quán của từng dân tộc nhưng hầu hết các cửa nhà đều được đóng kín mít, không có người quản lý cũng như hướng dẫn. Do mái lợp bằng rơm rạ lâu ngày đã xuống cấp trơ ra cả lớp cột tre buộc ở trong. Nhà để cho du khách tham quan nhưng lúc nào cũng trong tình trạng “kín cổng cao tường”. Muốn chiêm ngưỡng tinh hoa vật thể của các dân tộc, khách du lịch phải “thò cổ” ngó từ cửa sổ vào trong nhà. Thế nhưng, ngoài dáng vẻ sừng sững, hiên ngang được làm kiên cố bằng chất liệu gỗ “xịn” đắt tiền thì bên trong rỗng toác, vô hồn. Mùi hôi hám, ẩm mốc xộc lên mũi, cay xè mắt.

Tình trạng kín cổng cao tường

Ngoài ra, tình trạng xuống cấp còn phải kể tới hệ thống nhà vệ sinh và một số công trình phụ trợ khác. Nhìn tổng thể bên ngoài Làng Văn hóa - du lịch hoành tráng, đồ sộ là thế nhưng khi bước chân “mục sở thị” từng khu, du khách mới ngã ngửa, giật mình. Các hạng mục thi công dở dang, đất đai, vật liệu đắp ngổn ngang khắp nơi khiến không gian làng càng trở nên thiếu sinh khí, cô quạnh.

Từ suốt cổng vào đến các khu làng dân tộc Ba Na, khu trưng bày tượng đá Trường Sa, Làng dân tộc Gia Rai, khu vườn tượng Tây nguyên, khu các làng dân tộc miền núi phía Bắc, khu chợ nổi... chỉ thấy xuất hiện lác đác vài bóng dáng của bảo vệ, nhân viên và thợ xây đang tu sửa công trình.

Theo lý giải của BQL trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhiều công trình xuống cấp do phải làm bằng tranh, tre, nứa, lá cho đúng nguyên bản nên không chịu được mưa nắng. Phải chăng, khi phê duyệt dự án BQL đã không nghĩ đến đến phương án duy tu và bảo dưỡng cho các công trình? Trên thực tế nhà của các dân tộc được làm từ loại tre đặc ruột, ngâm chín, rất bền chắc, gỗ cũng là những loại gỗ tốt có tính chịu lực cao. Vậy những vật liệu sử dụng trong quá trình xây dựng Làng Văn hóa các dân tộc nếu đúng chất liệu và đảm bảo chất lượng thì có nhanh xuống cấp đến thế không?

Vừa xây dựng, vừa khai thác, xây chỗ này thì hỏng chỗ kia, chỗ này chịu mưa nắng nên hỏng hóc, chỗ kia mối xông hoành hành là những thực trạng đang tồn tại ở Làng văn hóa các dân tộc. Khi bắt đầu tiến hành xây dựng BQL dự kiến đến năm 2015 sẽ hoàn tất và trở thành trung tâm văn hóa mang tính quốc gia. Tuy nhiên, đến nay đã là năm 2016, nhiều công trình vẫn dang dở, chắp vá và cũng chưa biết đến khi nào sẽ chính thức hoàn thành.

Mục tiêu của Làng văn hóa - du lịch là thu hút du khách đến với làng để thấy được tinh hoa văn hóa, phong tục tập quán của từng dân tộc do chính người dân tộc giới thiệu. Tuy nhiên, tính đến thời điểm này, việc đưa đại diện 54 dân tộc về sinh sống tại làng đang là thách thức lớn vì thiếu kinh phí, các công trình xuống cấp trầm trọng thì tinh hoa văn hóa, phong tục tập quán của trung tâm văn hóa mang tính quốc gia rồi sẽ đi về đâu?

Đây là một công trình điển hình cho sự lãng phí, khi được duyệt tổng đầu tư 3.200 tỉ đồng trên diện tích 1.544 ha nhưng sau 6 năm đi vào hoạt động, Làng văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam thực sự trở thành ngôi làng hoang vắng, tiêu điều. Cả công trình đồ sộ là thế nhưng đến nay làng chỉ có ba hoạt động được tổ chức thường niên là: Ngày hội văn hóa các dân tộc VN, Tuần lễ đại đoàn kết các dân tộc - di sản văn hóa VN, Sắc xuân trên mọi miền đất nước...

Trong tương lai nếu tiếp tục không có kế hoạch duy tu, bảo tồn và khai thác hợp lí, Làng Văn hóa các dân tộc sẽ dần bị lãng quên bởi không mang lại giá trị tinh thần cũng như vật chất.

Dưới đây là một số hình ảnh về sự xuống cấp nghiêm trọng của Làng Văn hóa các dân tộc:

“Mối mọt” sâm lấn đến cầu thang ngôi nhà của dân tộc Chơro, ngôi nhà phơi sương gió mục nát đã vài năm kể từ ngày xây dựng nhưng không hề thấy có sự bảo dưỡng duy tu từ phía BQL. Duy khách mỗi lần tham quan sẽ không thể tiếp cận không gian bên trong ngôi nhà. Chưa kể đến việc nguy hiểm từ chính những ngôi nhà ọp ẹp này nếu bất ngờ sập xuống trong quá trình tham quan.

  

Những ụ mối nằm dưới những ngôi nhà sàn như một điều hiển nhiên. Liệu BQL có phải đang bất lực trước các ụ mối để chúng tồn tại ở mọi nơi trong khuôn viên Làng Văn hóa?

Với tình trạng như này liệu thời gian những ngôi nhà sàn sẽ tồn tại được bao lâu?

 

Một bức tượng nhà mồ “Mẹ địu con” mối mọt nằm chỏng chơ trong khu nhà của người Tây Nguyên, và còn rất nhiều bức tượng chịu chung số phận như bức tượng này. Trong văn hóa của người Tây Nguyên tượng nhà mồ có giá trị tâm linh hết sức độc đáo. Những bức tượng ấy không chỉ là “đứa con tinh thần” mà người Tây Nguyên thổi vào từng khúc gỗ đó còn là văn hóa tinh thần, tín ngưỡng tâm linh của đồng bào. Nhìn khung cảnh trên du khách và đồng bào cũng không khỏi xót xa trước giá trị tinh thần của các dân tộc Tây Nguyên đang bị bỏ rơi một cách tàn nhẫn trong chính không gian tái hiện văn hóa 54 dân tộc.

 

Khi chứng kiến cảnh tượng này, chắc chắn rằng sẽ không có du khách nào dám bước vào ngôi nhà này.

 

Có mặt tại Làng Văn hóa - du lịch những ngày này, du khách ghi nhận một quang cảnh đìu hiu, lạnh lẽo đến rùng mình. Lối vào của một số khu nhà trong tình trạng cây cối, rác bẩn ngổn ngang. Chắc chắn không nhiều người muốn vượt qua cả “khung cảnh hoang sơ” ẩn chứa đầy nguy hiểm rắn, rết, côn trùng để vào thăm vài ngôi nhà mái lá đang mục nát.