Giải “bài toán kép”
Thực tế chỉ còn chưa đầy 2 tuần nữa là kết thúc năm 2025, bức tranh tín dụng sôi động chưa từng có trong vòng mười năm qua. Tăng trưởng tín dụng đã sớm vượt mục tiêu 16%, phản ánh “sức hấp thụ vốn” mạnh mẽ của nền kinh tế trong giai đoạn nước rút. Ngân hàng vừa “bơm” đủ vốn cho nền kinh tế “về đích”, vừa “ghìm cương” lãi suất hợp lý. Bài toán kép thanh khoản hệ thống và cân đối lãi suất để vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa đảm bảo an toàn vĩ mô.
Khách hàng giao dịch với Ngân hàng Agribank. Ảnh Trọng Triết
Số liệu báo cáo từ Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến cuối tháng 11/2025, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt 18.202.858 tỷ đồng, tăng 16,56% so với đầu năm (cùng kỳ năm trước tăng 11,47%). Nhiều dự báo thể hiện tín dụng cả năm 2025 có thể chạm mức 18 - 20%, là một đợt mở rộng tín dụng mạnh, đủ để thay đổi cơ cấu thanh khoản trong hệ thống. Bên cạnh đó, huy động vốn đạt 17.148.920 tỷ đồng, tăng 12,05% so với đầu năm (cùng kỳ năm trước tăng 7,01%).
Sự tăng tốc của dòng vốn tín dụng được hỗ trợ bởi các chỉ số kinh tế vĩ mô tích cực. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đã cán mốc kỷ lục hơn 800 tỷ USD, sản xuất công nghiệp duy trì mức tăng trưởng hai con số. Những tín hiệu này cho thấy dòng tiền đang thực sự chảy vào sản xuất kinh doanh, đóng vai trò “huyết mạch” hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế.
Điểm đáng chú ý, khi tín dụng mở rộng ở tốc độ mà huy động không tăng tương ứng, hệ quả tất yếu là cán cân huy động - cho vay bị thu hẹp.
PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Ban điều hành Học viên Ngân hàng nêu quan điểm: “Sự chênh lệch đó buộc nhiều ngân hàng phải gia tăng hoạt động trên thị trường liên ngân hàng để bù đắp nguồn vốn ngắn hạn và đáp ứng các tỷ lệ an toàn”.
Nhu cầu vốn tăng cao đã tạo áp lực lên thanh khoản hệ thống. Lãi suất huy động tại các kỳ hạn 6 và 12 tháng đang nhích tăng từ 0,2% - 0,6%/năm. Tuy nhiên, nghịch lý... đáng mừng là lãi suất cho vay vẫn đang được kìm giữ ở mức thấp.
Đến giữa tháng 10, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới khoảng 6,55%/năm, giảm 0,38% so với cuối năm ngoái. Để làm được điều này – tăng lãi suất đầu vào nhưng giữ ổn định đầu ra – các ngân hàng thương mại đang phải giải bài toán cân đối chi phí nằm ở chuyển đổi số. Việc tích hợp tiện ích số và mở rộng thanh toán đã giúp giao dịch online khách hàng cá nhân tăng 49%, kéo theo lượng tiền gửi không kỳ hạn tăng mạnh. Đây chính là “kho vốn” giá rẻ giúp ngân hàng giảm áp lực chi phí.
Động thái mới hỗ trợ ngân hàng
Việc giữ ổn định mặt bằng lãi suất trong bối cảnh hiện nay có sự hỗ trợ lớn từ yếu tố quốc tế và sự điều hành quyết liệt của Ngân hàng Nhà nước. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất hai lần gần đây đã làm dịu áp lực tỷ giá và lãi suất trong nước. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước đã liên tiếp “bơm ròng” thanh khoản trong 7 tuần qua, riêng tuần cuối tháng 11 đạt gần 99.000 tỷ đồng – mức cao nhất trong 10 tháng.
Bên cạnh tín dụng sản xuất, giải ngân đầu tư công cũng là động lực tăng trưởng quan trọng. Dòng vốn đầu tư công chảy mạnh vào các dự án hạ tầng đã tạo hiệu ứng lan tỏa, giúp các doanh nghiệp vật liệu xây dựng, thi công tiếp cận nguồn vốn và mở rộng sản xuất.
Diễn biến thị trường tiền tệ theo TS Nguyễn Minh Trí, Giảng viên Khoa Kinh tế - Quản trị Trường Đại học Văn Hiến TP.HCM nhận định: Ngân hàng Nhà nước có hai động thái mới trên thị trường tiền tệ Một là việc hoán đổi USD với tiền đồng kỳ hạn 14 ngày cho các ngân hàng thương mại; hai là tăng lãi suất trên thị trường mở (OMO).
Điều này dẫn đến những diễn giải khác nhau của các thành phần tham gia nền kinh tế, thậm chí là lo ngại về tín hiệu rõ hơn của việc đảo chiều chính sách tiền tệ.
Đặc biệt được nhắc nhiều là động thái chào thầu tổng quy mô 500 triệu USD, hoán đổi kỳ hạn 14 ngày cho các ngân hàng (hiệu lực từ 5/12). Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước mua giao ngay đô la ở mức 23.945 đồng/USD và bán kỳ hạn ở mức 23.955. Điều này làm nhiều người khó hiểu vì USD giao ngay ở các ngân hàng thương mại đang giao dịch ở quanh vùng 26.400 đồng.
Theo TS Nguyễn Minh Trí, việc hoán đổi nói trên có thể được hiểu đơn giản là Ngân hàng Nhà nước cung cấp thanh khoản tiền đồng cho các ngân hàng (dùng USD làm tài sản bảo đảm) với “chi phí lãi 10 đồng” cho 14 ngày. Tính thêm lãi suất USD liên ngân hàng kỳ hạn 2 tuần khoảng 4%, cộng chênh lệch tỷ giá hoán đổi, có thể hiểu rằng chi phí vốn hiệu quả mà các ngân hàng phải trả khi vay từ Ngân hàng Nhà nước khoảng 5,1%.
Như vậy, việc cho phép dùng các loại tài sản bảo đảm khác như USD sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước “bơm” thanh khoản cho nhiều ngân hàng hơn, dù chi phí vốn sẽ cao hơn. “Công cụ hoán đổi không được sử dụng thường xuyên này, giúp mở rộng cửa vay thanh khoản cho nhiều ngân hàng hơn, vì không phải ngân hàng nào cũng có lượng lớn trái phiếu chính phủ để vay OMO với chi phí thấp”.
Đi cùng việc hoán đổi đô la hỗ trợ thanh khoản là điều chỉnh lãi suất cho vay trên OMO lên mức 4,5% từ phiên 4/12, sau khi duy trì ở mức 4% từ tháng 9/2024 tới nay, trong bối cảnh lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm có thời điểm vọt lên cao hơn mức 7%. Đợt tăng lãi suất OMO này đã đưa chi phí vốn tiệm cận gần hơn mặt bằng lãi suất chung của thị trường./.
Tiêu điểm
Bình luận bài viết