Tròn 1 năm thành lập Ngân hàng Gen liệt sĩ. Ảnh: GeneStory.

Được thành lập vào ngày 23.7.2024, Ngân hàng Gen liệt sĩ là một dự án đặc biệt mang đậm tính nhân văn do Chính phủ chỉ đạo, Bộ Công an chủ trì và Công ty GeneStory - doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực công nghệ sinh học tại Việt Nam - triển khai, với sự đồng hành của các bộ, ngành và địa phương trên toàn quốc.

Dự án đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong công tác "đền ơn đáp nghĩa", góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh, hàn gắn ký ức và đưa các anh hùng liệt sĩ về với đất mẹ. Đồng thời, dự án cũng góp phần thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số quốc gia theo Đề án 06 của Chính phủ.

Thông qua công nghệ giám định ADN hiện đại, được tích hợp trực tiếp vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Ngân hàng Gen tiến hành sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Qua đó, từng bước xác minh chính xác danh tính của các liệt sĩ. Toàn bộ quy trình được thực hiện bài bản, bảo mật và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế.

Đặc biệt, toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí cho các thân nhân liệt sĩ. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước, thông qua chương trình xã hội hóa đầy trách nhiệm và nghĩa tình.

Sau 1 năm triển khai kế hoạch, ngân hàng đã chuẩn hóa hơn 300.000 thông tin liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thân nhân, đạt 42,3% tổng số cần thu thập thông tin; đã thu nhận gần 60.000 mẫu ADN cho Mẹ Việt Nam anh hùng, mẹ đẻ và thân nhân liệt sĩ trên địa bàn cả nước, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu.

Qua đối sánh dữ liệu hài cốt liệt sĩ được Viện Pháp y quốc gia cung cấp với dữ liệu thân nhân liệt sĩ phát hiện 16 trường hợp ADN hài cốt liệt sĩ nghi trùng quan hệ dòng mẹ với ADN của 27 thân nhân liệt sĩ. C06 đã phối hợp với Cục Người có công (Bộ Nội vụ) hoàn thành hồ sơ công nhận danh tính liệt sĩ đối với 16 anh hùng liệt sĩ trên. Đây là kết quả bước đầu triển khai Ngân hàng Gen của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, với số lượng dữ liệu và tài liệu thu thập còn ít; tuy nhiên cũng đã đạt được những thành quả nhất định.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trao thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ cho đại diện gia đình liệt sĩ. Ảnh: Phùng Anh VTV.

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến sơ kết 1 năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác nhận được danh tính vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định rằng xác định ADN không chỉ là thông tin về sinh học mà còn là chìa khoá để mở ra, phục hồi ký ức lịch sử cho thân nhân gia đình liệt sĩ đã hy sinh, là công cụ quan trọng kết nối quá khứ, hiện tại, tương lai, đáp ứng lòng mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ. Việc xác định danh tính liệt sĩ bằng công nghệ phân tử, Việt Nam không chỉ làm chủ khoa học mà còn khẳng định giá trị đạo lý, bản sắc nhân văn của dân tộc.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chụp ảnh cùng đại diện các gia đình liệt sĩ tại Hội nghị. Ảnh: Phùng Anh VTV.

Thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các đơn vị phải hành động với tấm lòng nhân văn cao cả, trách nhiệm nghĩa vụ thiêng liêng nhất đối với những người đã hy sinh; phát huy cao độ "tình dân tộc, nghĩa đồng bào" sâu sắc nhất, phát huy truyền thống "Uống nước, nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây", với tất cả sự trân quý, hành động xuất phát từ mệnh lệnh trái tim, tiếp tục làm công việc này để tốt rồi tốt hơn, đã hiệu quả thì hiệu quả hơn, nỗ lực rồi thì nỗ lực hơn, cố gắng rồi thì cố gắng hơn, chạy đua với thời gian, đáp ứng sự mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ, xứng đáng sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ.

Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các cấp, các ngành, địa phương, đặc biệt là các Bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan liên quan, Bí thư, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các địa phương phải huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc, các ngành, đoàn thể, nhân dân cùng với lực lượng công an rà soát, vận động, thu thập thông tin liệt sĩ, cân đối ngân sách địa phương, huy động nguồn lực xã hội hoá cho công tác thu thập, phân tích ADN, giải trình tự Gen hài cốt liệt sĩ.

Đặc biệt, phải tăng cường tiếp cận đến từng hộ gia đình thân nhân liệt sĩ, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, những nơi còn nhiều khó khăn; quan trọng là kết nối thông tin, phải gặp gỡ, trao đổi, thu thập tài liệu dù là nhỏ nhất, tiếp cận nhân chứng…; thường xuyên rà soát, kiểm tra, đôn đốc công việc, phát hiện khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp tháo gỡ; làm tốt công tác thi đua khen thưởng; tổng kết cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả.

Qua việc ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, cùng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, chúng ta kỳ vọng sẽ đạt được mục tiêu đưa nhiều liệt sĩ trở về với tên tuổi, với quê hương, gia đình để không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình liệt sĩ nào phải chờ đợi, mong ngóng trong vô vọng.

“Nếu chúng ta không làm nhanh thì thân nhân của các liệt sĩ cũng sẽ ra đi mà chưa kịp xác định thông tin. Do đó, công tác này cần tăng tốc, bứt phá, đột phá, thần tốc, thần tốc hơn nữa thì mới có thể đáp ứng được yêu cầu và chúng ta không có cách nào khác là phải chạy đua với thời gian", Thủ tướng nhấn mạnh.