Song cùng, là kiến tạo địa hình, địa thế; đa dạng, đa diện, đặc sắc: Vừa có núi, có bán đảo, có đảo; vừa có sông, có đầm, có biển; vừa có bãi cát, đồi cát; vừa có bãi đá, ghềnh đá… Hơn hết, hình diện Quy Nhơn độc lạ, bởi ba bề sóng vỗ: phía Đông, Đông Nam và cả phía Nam. Vịnh Quy Nhơn, lấn lõm vào đất liền, lượn một cánh cung cát vàng, cho nội thành Quy Nhơn, quay hướng chính Nam!

Ảnh tác giả

Trong cái nền mỹ cảnh ấy, Quy Nhơn trầm sâu nhiều tầng tích lịch sử!

Là cửa ngõ ra biển của Kinh đô Chăm Pa (thành Đồ Bàn) từ năm 982, rồi Kinh đô của nhà Tây Sơn (thành Hoàng Đế) từ năm 1778; nên cửa biển Quy Nhơn- Đầm Thị Nại, đã ghi dấu nhiều cuộc giao tranh thuỷ chiến, máu đầm sử sách:

Năm 1284, quân Nguyên, vượt biển thuỷ chiến, tiến đánh Chiêm Thành, nhưng thất bại. Năm 1471, quân Vua Thánh Tông, thuỷ chiến, rồi tiến đánh chiếm thành Đồ Bàn, chấm dứt 5 thế kỷ Quốc đô Chăm Pa, tại Bình Định! Năm 1801, Nguyễn Ánh chỉ huy quân thuỷ chiến, đánh bại quân Tây Sơn…

Đến nay, dấu vết Chiêm Thành, còn lại ở nội thành Quy Nhơn là cụm Tháp Đôi (có từ thế kỷ 12). Dấu tích của thời Tây Sơn, là những kiểu loại súng Thần Công, được vớt lên từ Đầm Thị Nại, đang lưu giữ tại Bảo tàng Bình Định!… Cuộc tồn sinh của cư dân Quy Nhơn, cả ngàn năm nay, ngoài việc vỗ yên lịch sử; còn bảo tồn, phát huy được nhiều giá trị Văn hoá tốt đẹp. Điển hình là Nghệ thuật hát Bài Chòi (di sản nhân loại), Nghệ thuật hát Bội (di sản Quốc gia), Võ cổ truyền (di sản Quốc gia)…

Cùng với đó, là những kết tinh ẩm thực đặc sắc. Món Chả cá và Bún cá Quy Nhơn, đã thành thương hiệu, có sức lan toả. Bánh Hỏi, bánh Xèo, bánh Ít lá gai, không hẵn gốc gác từ Quy Nhơn, nhưng được người Quy Nhơn chế biến tinh tế, có hương vị riêng, như chính đặc sản độc lạ của Thành phố.

Người xưa, đúc kết: “Đất có tuần, Nhân có vận”. Tuần đất Quy Nhơn, được đánh thức, từ năm 2006 khi có cầu vượt biển dài 2,5 km, nối hai bờ Đầm Thị Nại. Và, trỗi dậy mạnh mẽ từ 2015, khi một số công trình Du lịch lớn được hình thành, đủ tầm cấp để mời gọi khách xa!

Một góc Quy Nhơn, phía mũi Tấn thuộc bán Đảo Phương Mai

Đến nay, chỉ sau một thời gian ngắn, toàn cảnh Phố Biển, đã thay hình, đổi dáng! Vừa bung mở, vừa nhô cao, vừa cách tân, hiện đại! Làm nên một hình hài Quy Nhơn mới lạ, hợp hoà nhiều vẻ đẹp, hấp dẫn, cuốn hút muôn nẻo nhân sinh!

Quy Nhơn, được trời ban lộc biếc: ba mùa biển xanh, gió xanh! Dập dềnh, bung bay; hoà kết với những trầm tích lịch sử, văn hoá, con người; đang thức dậy rộn rực, sôi động! Ấn tượng nhất là cuộc đất suốt dọc biển nội thành!

Quy Nhơn, đang hiện hình một vóc tầm mới, thực sự là một nơi đáng đến và nơi đáng sống!./.