Năm 2005, dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (cách TP HCM khoảng 40 km) được lập, với diện tích quy hoạch 5.000 ha nằm trên 6 xã của huyện Long Thành (Đồng Nai).

Cảng hàng không lớn nhất Việt Nam có thiết kế hiện đại với công suất tiếp nhận 100 triệu hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Dự án được chia thành 3 giai đoạn, tổng vốn đầu tư 336.630 tỷ đồng (tương đương 16,03 tỷ USD, áp dụng đơn giá năm 2014).

Tuy nhiên, do dự án vẫn chưa được khởi động nên từ chục năm qua, hơn 4.500 hộ dân (gần 14.500 người) thuộc diện di dời đang phải sống trong thiệt thòi.

Bà Phạm Thị Thu (54 tuổi, ở xã Suối Trầu, Long Thành) cho hay, ngành chức năng không cho xây mới mà yêu cầu giữ nguyên hiện trạng như lúc lập dự án để phù hợp kinh phí đền bù. "10 năm qua, tường bong tróc, rạn nứt, nền nhà sụt lún... nhưng tôi chỉ thay mái tôn hoặc sửa chữa những hạng mục phụ", bà Thu nói.

Ông Phạm Văn Thay (57 tuổi) cho biết, mỗi khi sửa nhà đều phải xin ý kiến lãnh đạo địa phương. Gần đây, cửa sổ gỗ mục nát, ông lắp tấm nylon để chống mưa. Làm cửa như vậy không bền nhưng đỡ vướng thủ tục rườm rà.

Hàng trăm ngôi nhà trong vùng quy hoạch đang bước vào giai đoạn xuống cấp trầm trọng. Bà Trần Thị Thanh (75 tuổi, xã Suối Trầu) cho hay: "Ngôi nhà 50 m2 được vợ chồng tôi xây dựng từ 25 năm trước nên đã hư hỏng. Những lúc mưa gió, tôi phải sang nhà hàng xóm trú tạm vì sợ nhà sập".

Cột, kèo bằng gỗ trong nhà bà Thanh bị mối mọt ăn mục hết.

Những hộ dân có điều kiện đã bỏ lại nhà để ra ngoài sinh sống. Khi dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành được triển khai, họ sẽ quay về làm thủ tục nhận tiền đền bù.

Còn những người không đủ tiền mua đất, xây nhà ngoài vùng dự án thì phải ở lại với căn nhà tồi tàn.

Các hộ dân trong diện quy hoạch không được tách hộ khẩu, tách sổ đỏ, không được bán đất, bán nhà. "Các con tôi đã lập gia đình và muốn tách hộ để tiện công việc nhưng không được. Ngành chức năng yêu cầu giữ nguyên hiện trạng để phù hợp pháp lý trong đền bù, giải tỏa", một người dân buồn bã nói.

Những con đường liên thôn, liên xã ở vùng quy hoạch không được thảm nhựa, thảm bê tông khiến lầy lội mỗi khi trời mưa.

Ông Phạm Văn Thay bức xúc: "Sân bay được triển khai sớm thì những người dân như chúng tôi sẽ bớt khổ. Nhà cửa dột nát, cuộc sống cầm chừng, việc đầu tư sản xuất đình trệ. Chúng tôi đã chờ và chịu thiệt thòi suốt 10 năm qua. Không biết đến bao giờ mới thoát khỏi cảnh này?".